پشت پرده طغیان دلار و طلا در ایران چیست؟

به گزارش پارسینه؛ در روزهای اخیر و قبل از آغاز سال 1404 هجری شمسی، شاهد تحولات معناداری در بازارهای طلا و ارز کشورمان بوده ایم. در این راستا، از یک سو قیمت هر دلار آمریکا قله 100 هزار تومانی را نیز فتح کرده و از سوی دیگر، هر گرم طلای 18 عیار نیز تا بیش از 8 میلیون تومان قیمت خورده است. عجیب اینکه ظرف یک روز شاهد بوده ایم که سکه امامی نوسان حدودا 10 میلیون تومانی را به ثبت رسانده است. 

مساله ای که با ابراز نگرانی‌های جدی در مورد این وضعیت و تاثیرات آتی آن بر اقتصاد ایران و معیشت مردم کشورمان همراه شده است. با این همه، باید توجه داشته باشیم که در افزایش قیمت‌های اخیر قیمت طلا و دلار، به طور خاص سه مولفه ایفای نقش اساسی داشته اند. 

اولا، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و طیف متحدان وی در قدرت، به نحوی هدفمند با لفاظی های کلامی و طرح تهدیدات مختلف، به نحوی عامدانه سعی دارند تا در اقتصاد ایران ایجاد نوسان کنند و به زعم خود از این رهگذر، دستاوردهای میدانی را به ضرر کشورمان و به نفع خود به ثبت برسانند. ترامپ مدام با مواضع تهاجمی خود علیه ایران سعی دارد از قریب الوقوع بودن جنگ و درگیری میان ایران و آمریکا حرف بزند. مساله ای که در نوع خود تبعات جدی را برای اقتصاد کشورمان به همراه دارد. 

در این چهارچوب، برخلاف چنگ و دندان نشان دادن های ترامپ، او سعی دارد با تحمیل آشوب به اقتصاد ایران و متعاقبا ایجاد و انفجار هسته های نارضایتی و اعتراض در کشورمان، به ایران ضربه بزند و به زعم خود به یک پیروزی بزرگ در مواجهه با تهران دست یاید. در این معادله، کم ارزش کردن پول ملی ایران و ایجاد عدم قطعیت‌های مختلف در ذهنیت و زندگی اقتصادی مردم ایران، از جمله اولویت های محوری او در رابطه با ایران است. 

نکته دوم اینکه متاسفانه در سال های گذشته طیف های قابل توجهی از مردم کشورمان بازارهای طلا و ارز را به مثابه بازارهایی که به بهترین و کم هزینه ترین شکل ممکن می توانند سود قابل ملاحظه ای را برای آن ها به همراه داشته باشند ارزیابی می‌کنند. در واقع، نوعی ذهنیت دلالیسم در میان طیف هایی از مردم کشورمان شکل گرفته و همین ذهنیت سبب می شودتا با اندک نوسانی در بازار ارز و طلا، شمار قابل ملحجظه ای از افراد به بازار بریزند و با رفتارهای هیجانی خود، بر شدت نوسانات در بازارهای مذکور بیفزایند. 

نکته قابل تامل اینکه بزرگترین قربانی رفتارهای هیجانی در حوزه فعالیت های اقتصادی نیز خودِ مردم هستند. موضوعی که آسیب‌شناسی آن و معرفی ابعاد منفی مختلفش برای مردم کشورمان، باید به نحوی جدی در دستورکار نهادهای فرهنگ‌ساز و فعالان فرهنگی باشد. 

و در نهایت سوم اینکه باید توجه داشته باشیم که اقتصاد ایران سال هاست از چالش هایی نظیر سومدیریت و البته مشکلات عمیق ساختاری رنج می برد. همین مشکلات نیز در نوع خود در افزایش قابل توجه قیمت ارز و طلا از وزن اثرگذاری قابل ملاحظه ای برخوردارند. کافی است توجه داشته باشیم که اقتصاد ایران بیش از 500 هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد که این مساله هم تورم را تحریک می کند و هم موجب وقوع جهش های ارزی و افزایش قیمت ها در بازار طلا می شود. 

در حوزه سیاست های ارزی و مدیریت بازار نیز سال هاست که شاهد شکل گیری یک اجماع فراگیر میان نخبگان اقتصادی کشورمان نیستیم و همین مساله سبب شده تا هر دولت در ایران، طرح و برنامه های خاص خود را در حوزه حکمرانی اقتصادی کشورمان داشته باشد. موضوعی که خود در تشدید و تعمیق نوسانات در بازارهای طلا و ارز ایران از اثرگذاری ویژه ای برخوردار بوده است.