تلاش کشور‌های جهان برای دور زدن دلار در مبادلات خود

تلاش کشور‌های جهان برای دور زدن دلار در مبادلات خود به نقل از پایگاه اینترنتی اسپوتنیک، روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» در مقاله‌ای نوشت سیاست اعمال مجازات علیه دیگر کشور‌ها از سوی آمریکا، سبب شده است نه تنها مخالفان واشنگتن بلکه بسیاری از کشور‌ها از جمله متحدان خود آمریکا نیز درصدد دور زدن دلار آمریکا در مبادلات تجاری و بین المللی خود شوند.

این کشورها، به دنبال جایگزین مناسب برای دلار در مبادلات تجاری خود هستند. این موضوع برای اروپا و هندوستان نیز امری ضروری است تا بتوانند با ایران به تجارت بپردازند.

«وال استریت ژورنال» افزود: «همچنین چین و روسیه نیز در تلاش برای فرار از کنترل آمریکا هستند.»

این روزنامه تصریح می‌کند که متحدان و مخالفان واشنگتن تلاش می‌کنند تا با جایگزینی سیستم‌هایی که به دلار آمریکا وابستگی نداشته باشند، از کنترل این کشور بر تجارت بین المللی جلوگیری کنند.

تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در خروج از توافق هسته‌ای با ایران و اعمال مجازات‌های اقتصادی ضد تهران، سبب شد تا این پروسه سرعت بگیرد.

انگلیس، آلمان و فرانسه از این قبیل مجازات‌ها که به طور ویژه هرگونه دادوستد به دلار با بانک‌هایی ایرانی را ممنوع می‌کرد، پشتیبانی نکردند. هند نیز مراتب نارضایتی و ناخرسندی خود را اعلام کرده است.

به نوشته این روزنامه، بیش از آن که هندی‌ها به نفت ایران نیاز داشته باشند، تهران یکی از شرکای طولانی مدت دهلی نو محسوب می‌شود. به همین خاطر از ماه نوامبر گذشته، یک سیستم جایگزین بین دو کشور به اجرا در آمده است.

چین و روسیه نیز تمایل دارند از کنترل آمریکا خارج شده و سیستم‌های غیرقابل کنترل توسط آمریکا را انتخاب نمایند. به علاوه، این دو کشور تفاهم نامه‌هایی به «روبل» و «یوآن» به امضاء رسانده اند و دلار را از این قبیل معاملات خود حذف کرده اند.

«تجارت بین الملل بر اساس دلار هدایت شده است و این موضوع برای آمریکا این امکان را فراهم می‌آورد تا بر جریان واردات و صادرات نظارت و کنترل داشته باشد؛ لذا حتی اگر دلار در تجارت جهانی به عنوان ارز غالب باقی بماند، سیستم‌های جدید، فرصت‌های واشنگتن برای تحمیل سیاست خود و استفاده مجدد از مجازات را کاهش می‌دهد» با این حال، مقاله روزنامه «وال استریت» این موضوع را به رسمیت شناخته است، که مجرمان و تروریست‌ها قادر خواهند بود، بدون این که آمریکا بتواند آن‌ها را کنترل نماید، پرداخت‌های خود را انجام دهند.

تلاش‌های صورت گرفته توسط اروپا در این راستا، نشان دهنده بزرگترین تهدید ضد آمریکا است.

این روزنامه یادآور می‌شود که پس از تهدید‌های آمریکا مبنی بر اتخاذ اقدامات علیه سیستم سوئیفت (SWIFT)، نخستین پروژه‌های جایگزین در قاره اروپا ظهور یافته است. در پاسخ، آلمان، فرانسه و انگلیس اعلام کرده اند که یک ابزار پشتیبانی تجارت مبادله‌ای جدید، به نام اینستکس (INSTEX) و بر اساس واحد پول یورو برای تجارت با ایران به اجرا در می‌آوردند؛ در این سیستم، کالا‌ها و محصولاتی نظیر کالا‌های مصرفی و دارو که مورد مجازات‌های آمریکایی نباشند، می‌توانند مورد معامله قرار گیرند و در نهایت، این سیستم را به سایر عملیات تجاری با ایران گسترش خواهند داد.

این مقاله اشاره می‌کند که کاهش استفاده از دلار در چین افزایش یافته است، که در نتیجه آن انجام معاملات و دادوستد‌ها با کشور‌هایی مانند ترکیه و پاکستان، به واحد «یوآن» صورت می‌گیرد. در سال ۲۰۱۸ میلادی (هزار و سیصد و نود وهفت شمسی)، چین و نیجریه مبادله‌ای را مبنی بر کاهش ارزش دلار در تجارت دو جانبه خود امضا کردند. در سال ۲۰۱۷ میلادی (هزار و سیصد و نود و شش شمسی)، ۱۸ درصد از تجارت بین چین و روسیه با ارز ملی صورت گرفته، این در حالی است که در سال ۲۰۱۳ میلادی (هزار و سیصد و نود و دو شمسی) این رقم تنها ۷ درصد بوده است.

این روزنامه آمریکایی می‌نویسد: «تلاش‌های چین برای اجرای یک سیستم پرداخت بدون دلار، یک تهدید جدی برای آمریکا است؛ زیرا چین دومین اقتصاد بزرگ دنیا محسوب می‌شود و نقش مهمی در تجارت بین المللی دارد.» وال استریت ژورنال چنین نتیجه گیری می‌کند: در حال حاضر، سیستم «سیپس» (SIPS) چین، که در سال ۲۰۱۵ میلادی (۱۳۹۴ شمسی) راه اندازی شده و توسط بانک ملی این کشور اداره می‌شود، از شبکه سوئیفت (SWIFT) استفاده می‌کند.

اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که در آینده، سیستم «سیپس» چین قادر خواهد بود بدون استفاده از سوئیفت، نیز به معامله و دادوستد بپردازد.» وزیران امور خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس روز ۳۱ ژانویه اعلام کردند که قصد ایجاد ساز و کار مبادله‌ای با ایران به نام اینستکس (INSTEX ابزار حمایت از مبادلات تجاری) را دارند. ریاست اینستکس را، که در پاریس و در چارچوب قوانین فرانسه ثبت شده است، یکی از مقامات سابق ارشد آلمان در «کومرس بانک» (Commerzbank) بر عهده خواهد داشت.

به عنوان اولین گام، این طرح (اینستکس) از تجارت در صنایع دارویی، کشاورزی و مواد غذایی محافظت می‌کند. دولت دونالد ترامپ، سه کشورآلمان، فرانسه و انگلیس را تهدید کرده است که در صورت راه اندازی این مکانیسم، تحت مجازات‌های آمریکا قرار خواهند گرفت.