خطر بیخ گوش توافق اوپک

دولت تدبیر و امید درلایحه بودجه سال آینده پیش بینی کرده که قیمت نفت خام بشکه ای ۵۰ دلار در نظر گرفته شود.

از آنجا که بخش قابل توجهی از منابع بودجه هر سال از محل درآمدهای نفتی تامین می شود،این منابع باید به اندازه ای دقیق پیش بینی شوند که نوسان قیمت ها در بازار بر حجم کلی بودجه تاثیری نگذارد. اگرچه بودجه سال آینده کل کشور برپایه نفت ۵۰ دلاری تهیه شده اما برخی کارشناسان معتقدند که این رقم که به دنبال موفقیت اجلاس ۱۷۱ اوپک و متعاقبا" نشست اوپک و غیراوپکی ها بوده،رقم خوش بینانه ای است.به این دلیل که هنوز ترامپ بر کرسی ریاست جمهوری آمریکا تکیه نداده و سیاست های جدید خود را بر این کشور اعمال نکرده است.

نفت ۵۰ درصدی محقق خواهد شد؟

محمود خاقانی کارشناس ارشد انرژی در این رابطه به خبرآنلاین می گوید:« حتی اگر تصور کنیم که اوپکی ها و غیر اوپکی ها به توافق انجام شده پایبند بمانند،در اینکه تولید کنندگان و صادرکنندگان نفت خام ، عرضه این محصول را به بازار کاهش دهند، بطور جدی مورد تردید است.به همین دلیل هم به نظر می رسد پایداری قیمت نفت خام در هر بشکه ۵۰ دلار و یا بیشتر از آن در سال آینده بسیار مشکل خواهد بود.»

او دلیل این پیش بینی را تردیدهایی عنوان می کند که به طور تاریخی در بازار نفت دیده شده،مثل ناپایداری عربستان در توافق های پیشین.خاقانی می گوید:« طبق توافق به عمل آمده کشورهایی نظیر عربستان باید حجم صادرات خود را کاهش دهند حال آنکه این موضوع به معنای کاهش حجم تولیدشان نیست.»

این کارشناس انرژی دلیل دیگر ناپایدار بودن قیمت نفت ۵۰ دلاری را تصمیم اخیر فدرال رزرو برای افزایش نرخ بهره بانکی آمریکا عنوان می کند. او اضافه می کند:«پیش بینی شده بود که چنانچه بهره بانکی در آمریکا افزایش یابد، دلار دربرابر سایر ارزها قوی تر می شود و قیمت نفت خام سقوط خواهد کرد؛این اتفاق روز چهارشنبه ۲۴ آذرماه رخ داد.»

خاقانی در پاسخ به این سئوال که چرا نباید نسبت به افزایش قیمت نفت خام در سطح بشکه ای ۵۰ دلار و بالاتر خوش بین بود،عنوان کرد:« همانطور که بسیاری از کارشناسان مطرح کرده‌اند کاهش حجم صادرات نفت خام با کاهش حجم تولید نفت خام یکی نیست. کمااینکه صادرات نفت خام عربستان معمولا" در این فصل کاهش پیدا می کند. از سوی دیگر اسثتثا هائی که اوپک برای برخی از کشورهای عضو قائل شده، بطور کلی حصول نتیجه برای توافق بعمل آمده را مورد تردید قرار می دهد.»

او اضافه کرد:«البته در اینکه آیا برخی از کشورها در آسیا نظیر چین برنامه خرید نفت خام و انبار کردن در انبارهای استراتژیک شان در قیمت بشکه ای ۵۰ دلار و بالاتر را ادامه دهند،هم تردید وجود دارد.اینکه آیا خرید نفت خام به این منظور بطورکلی متوقف می شود تا قیمت به سطحی مناسب تر برسد، هم نکته ای است که باید مورد توجه قرار داد. واقعیت این است که در دورانی که نرخ بهره بانکی در آمریکا نزدیک به صفر بود، نفت خام به صورت یک دارائی (Asset) درآمده بود و بسیاری سعی داشتند که نقدینگی دلاری شان را برای حفظ ارزش و قدرت خرید به دارائی هائی نظیر نفت و طلا تبدیل کنند. اما حالا با تغییر نگرش فدرال رزرو باید منتظر ماند و دید که آیا اینگونه سیاست های اقتصادی و پولی ادامه پیدا می کند و یا اینکه متوقف خواهد شد.»

نقش بی بدیل آمریکا در بازار نفت

خاقانی می گوید:« بعد از اجلاس ۱۷۱ اوپک بسیاری تحلیل کردند و گفتند نقش عربستان بعنوان تولید کننده شناور swing producer در بازار های بین المللی نفت خام خاتمه یافته است.از سویی سیاست های اقتصاد انرژی و پولی (دلاری) دولت آمریکا که از دیرزمان برنامه ریزی شده بود، در دولت اوباما به نتیجه رسید.»

ااین کارشناس انرژی معتقد است که آمریکا نقش تعیین کننده ای در تولید نفت شناور برای عرضه به بازار برای تنظیم قیمت دارد.موضوعی که به گفته او تحلیل گران ارشد بین المللی حوزه نفت هم آن را تایید می کنند.خاقانی در این باره می گوید:« آمریکا هم در بازار فیزیکی نفت خام می تواند ایفای نقش کند و هم در بازار مالی و پولی نفت خام از طریق سیاست های پولی برای دلار تاثیر گذار است.»

این کارشناس انرژی در پاسخ به این سئوال که آیا دولت ترامپ از وضع جدید در بازار نفت خام سود خواهد برد،گفت:«در ایامی که خبر توافق اوپک برای کاهش حجم صادرات منتشر شد، سهام شرکت متعلق به آقایHarold Hamm مشاور انرژی آقای ترامپ ۲۲ درصد افزایش پیدا کرد و یک شبه حدود سه میلیارد دلار به ثروت او افزوده شد. »

او می گوید:« در حال حاضر قیمت نفت بین بشکه ای ۵۰ یا ۵۵ دلار و بالاتر برای تولید نفت خام غیرمتعارف (شیل اویل) مقرون به صرفه است.البته برخی ها هم معتقدند که در قیمت بشکه ای ۴۰ دلار هم تولید شیل اویل توجیه دارد. زیرا، عملیات حفاری و آماده سازی هزاران چاه شیل اویل و شیل گاز (حدود ۴۰۰۰ و یا بیشتر) در دورانی که ایران تحت تحریم بود و قیمت نفت خام در بازار را بالا نگه داشته بودند تکمیل شده است.این چاه ها فقط منتظر عملیات مشهور به فرا کینگ Fracking هستند، تا درصورت تامین مالی برای این منظور تولید را شروع کنند. درواقع اخبار حاکی از آن است که هزاران چاه دیگر در آمریکا برای عملیات حفاری درکوتاه مدت مشروط براینکه تامین مالی لازم مهیا شود آماده شده اند.»

سیاست نفتی ترامپ

خاقانی درباره سیاست های نفتی دولت ترامپ هم می گوید:« هنوز کسی نمی داند که دولت آقای ترامپ چه سیاست اقتصادی را درپیش خواهد گرفت. اما انتخاب وزیر انرژی ، مشاور انرژی و وزیر امورخارجه درکابینه آقای ترامپ نشان داد که دولت آمریکا برای دلار و بازار نفت توجه و برنامه ویژه ای را مبذول خواهد کرد. ترامپ یک تاجر است و نمی خواهد که نقش دلار در تجارت جهانی کم رنگ شود. از سوی دیگر سرمایه گذاری های سنگین شرکت های چند ملیتی در حوزه دریای خزر، روسیه ،عراق ، آفریقا، برزیل و ... با خطر مواجه اند. به همین دلیل است که در بازار بین المللی نفت ملاحظه می شود که تولید کنندگان برای جلوگیری از ضرر و زیان ، نفت را برای ماه های آتی پیش فروش می کنند. اصطلاحا" (hedging) درقیمت زمان آتی معامله می کنند و به محض اینکه این قیمت ها دربازار جا بیافتد و نسبت به آنها اطمینان حاصل شود آنوقت است که تولید کننده می تواند نیاز های مالی برای طرح های مورد نظرش را تامین کند. برای فهم این موضوع می توان به قیمت های تحویل نفت خام درزمان فوری و کوتاه مدت و قیمت هائی که در بازار برای ماه های آتی معامله می شود دقت کرد.»

اوپک اسیر دلار می‌شود؟

این کارشناس انرژی عنوان می کند:«از آنجا که دلار به یک ارز ذخیره ای بین المللی تبدیل شده، هرتصمیمی اوپک بگیرد ، نظیر تصمیم اجلاس ۱۷۱ و نشست اخیر اوپک و غیراوپک منجر به افزایش قیمت نفت خام در بازار به نفع آمریکا برای اقتصادی تر شدن تولید نفت وگاز غیرمتعارف می شود. بدیهی است که چنانچه قیمت نفت خام بدلیل افزایش نرخ برابری دلار با سایر ارزها پائین بیاید، بازهم به نفع آمریکا است. زیرا، خرید نفت خام توسط سایر کشورها که باید ارزشان را برای خرید نفت به دلار تبدیل کنند، گران تر تمام می شود و برای اقتصاد آمریکا ارزانتر.»

خاقانی می گوید:« درطول بیش از دو دهه اخیر سرمایه گذاران مالی (پول داران) دربازار نفت خام بدلیل اینکه پس انداز و یا سپرده گذاری نقدی (پول) در بانک با توجه به نرخ بهره پائین صرف نمی کرد، پول های شان را در خرید نفت خام بعنوان یک دارائی Asset سرمایه گذاری می کردند تا ارزش و قدرت خرید پول شان کم نشود. حالا با تصمیم اخیر فدرال رزرو طبیعی است که با افزایش ارزش دلار این ارز با ارزش نفت خام برابری می کند و گرایش به سمت دلار بیشتر می شود.»