آیا خروج آمریکا از برجام مانع قرار دادهای بوئینگ می شود؟

اظهارنظر خانم شرفبافی پس از نشست خبری وی با مدیران شرکت «ای‌تی‌آر» در روز پنجشنبه ششم مهر صورت می‌گیرد که همزمان با تحویل دو فروند دیگر از هواپیماهای ساخت این شرکت فرانسوی- ایتالیایی به ایران برگزار شد.

ای‌تی‌آر در اردیبهشت ماه امسال چهار فروند دیگر هواپیما را به ایران تحویل داد که نخستین محموله از بیست فروند هواپیمای سفارشی ایران به این شرکت اروپایی از مدل ای‌تی‌آر ۶۰۰-۷۲ است.

ایران همچنین قراردادهایی با شرکت‌های بوئینگ و ایرباس برای خرید ۱۸۰ فروند هواپیمای تجاری منعقد کرده است. ایرباس تاکنون سه فروند هواپیما را تحویل ایران داده است ولی بوئینگ نخستین هواپیمای خود را آوریل سال آینده تحویل خواهد داد.

موج قراردادهای ایران با شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پس از آن از راه رسید که تهران و شش قدرت جهانی در تیرماه سال ۱۳۹۴ پس از دو سال مذاکره، سرانجام بر سر حل‌وفصل برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی به توافق رسیدند.

فروش هواپیماهای تجاری یکی از امتیازاتی بود که ایران توانست در جریان این مذاکرات به دست بیاورد. با این حال پروسه صدور مجوزهای ضروری از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا برای فروش این هواپیماها مسیری طولانی را طی کرد.

مدیرعامل ایران ایر در حالی از عدم تأثیرگذاری خروج آمریکا از برجام بر قراردادهای هواپیمایی سخن به میان آورده است، که شبکه تلویزیونی سی‌ان‌بی‌سی می‌گوید اگر آمریکا از برجام خارج شود، بوئینگ شاید نخستین بازنده باشد.

وزیر خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا سوم خرداد امسال گفته بود که کشورش در مجوز فروش هواپیماهای مسافربری بوئینگ و ایرباس به ایران بازنگری خواهد کرد.بوئینگ متعهد شده است تا ۸۰ فروند هواپیما به ایران‌ایر و ۳۰ هواپیما نیز به شرکت هوایی آسمان بفروشد که ارزش آن بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار است.

سی‌ان‌بی‌سی می‌گوید بوئینگ ظرف یکسال گذشته بهترین عملکرد را در بورس اوراق بهادار نیویورک داشته و توانسته است درآمد خود را نسبت به نزدیکترین رقبایش دو برابر کند.

کای فون رومور، تحلیلگر امور هوافضا، گفته است که «اگر بوئینگ نتواند این هواپیماها را به ایران تحویل دهد، این مسئله روی بازار سهام تأثیر خواهد گذاشت».

بوئینگ بیش از ظرفیت تولید خود قراردادهای فروش هواپیما برای تحویل در سال آینده امضا کرده است، که معنی آن این است این شرکت عظیم هواپیمایی قادر خواهد بود تا در صورت لغو برجام از سوی آمریکا، سفارش‌های ایران را تحویل دیگر مشتریان دهد.

با این حال، به گفته فون رومر، بوئینگ حدود ۹۰ درصد از هواپیماهای خود برای سال ۲۰۱۹ را فروخته است و این بدان معنی است که با هواپیمای اضافی روبه‌رو خواهد شد.

سی‌ان‌بی‌سی می‌گوید اگر دونالد ترامپ تصمیم بگیرد تا توافق اتمی با ایران را رد کند که به طور طبیعی آمریکا را از برجام خارج خواهد کرد، هنوز مشخص نیست که بعد از این تحول چه اتفاقی رخ خواهد داد.

رد این توافق لزوماً به معنای این نیست که تمام مناسبات تجاری با ایران به حال تعلیق در خواهد آمد. اروپا و آسیا در حال گسترش روابط تجاری خود با تهران هستند و آنها از ایالات متحده خواسته‌اند که در برجام بماند.

با این حال، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، هفتم مهرماه به روزنامه‌های بریتانیایی «گاردین» و «فایننشنال تایمز» گفت حدس می‌زند که رئیس‌جمهور آمریکا احتمالاً در گزارش خود پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تأیید نخواهد کرد.

او پیشتر نیز به شبکه تلویزیونی الجزیره در نیویورک گفته بود اگر آمریکا از برجام خارج شود ایران نیز این گزینه و سایر گزینه‌ها را در اختیار دارد.دولت آمریکا بر اساس مصوبه کنگره این کشور هر ۹۰ روز یک‌بار باید گزارشی درباره پایبندی یا عدم پایبندی ایران به برجام به قانونگذاران ارائه کند.

دولت دونالد ترامپ از ژانویه گذشته تاکنون دو بار پایبندی ایران به برجام را تأیید کرده است. واشینگتن ماه اکتبر یک بار دیگر باید نظر خود را نسبت به برجام اعلام کند.