پلنگ ايراني را بهتر بشناسيم

به گزارش پايگاه اطلاع رساني سازمان حفاظت محيط زيست (پام): ايران به لحاظ موقعيت جغرافيايي،وجود تنوع اقليمي و توپوگرافي داراي طيف گسترده اي از سيماي طبيعي،اكوسيستم ها و به تبع آن غناي بالاي گونه هاي جانوري برخوردار است.

در ميان فون مهره داران تاكنون 194 گونه پستاندار از 38 خانواده در ايران شناسايي شده است.

خانواده گربه سانان با 10 گونه اهميت و ارزش تنوع زيستي و حفاظت از آن را در كشور نشان مي دهد،كه در قرن اخير 2 گونه گربه سانان شامل شير ايراني و ببر مازندران به دليل تخريب زيستگاه و شكار بي رويه منقرض گرديده اند و در حال حاضر كشور پهناور ايران زيستگاه 8 گونه از خانواده گربه سانان مي باشدكه در ميان آنها باقيمانده هاي جمعيت يوزپلنگ آسيايي به چشم مي خورد و همچنين اين سرزمين مهمترين زيستگاه پلنگ در منطقه به شمار مي رود به طوريكه امكان بقاي گروه‌هاي كوچك اين حيوان را در منطقه قفقاز، شرق تركيه و احتمالاً تركمنستان را از راه مهاجرت‌هاي بين‌مرزي افزايش مي‌دهد.

پلنگ با نام علمي(Panthera pardus saxicolor) ، جثه اي بزرگ و بدني عضلاني ولي نرم و قابل انعطاف دارد و در حال حاضر بزرگترين گربه سان كشور محسوب مي شود.

دست و پا نسبتاً كوتاه با پنجه هاي پهن و ناخن هاي تيز و بلند مي باشد.سطح پشت و پهلوها از خال هاي توخالي شبيه گل و سر،گردن،روي دست ها و پاها و زير بدن از خال هاي توپر پوشيده شده است.

در اكثر زيستگاههاي كشور اعم از جنگلي،كوهستاني،بياباني،استپي،بلوچي و در ارتفاعات مختلف از صفر تا نزديك 4000 متر از سطح دريا مشاهده مي شود.

در اكثر مناطق كشور اعم از ارتفاعات البرز تا تپه ماهورهاي كوير مركزي،هر كجا كه طعمه مناسب وجود داشته باشد زندگي مي كند.از اكثر پستانداران بزرگ و كوچك مانند كل و بز،گراز ،قوچ و ميش،تشي و همچنين پرندگان تغذيه مي كند.پلنگ در مناطقي كه آرامش داشته باشد روز و شب فعال است ولي در جاهايي كه احساس خطر كند فقط شب ها و آن هم با احتياط ظاهر مي شود به صورت انفرادي زندگي مي كند و داراي قلمرو است.

پلنگ دشمن طبيعي ندارد،فقط گاهي توله ها توسط ساير گوشت خواران شكار مي شوند،اين حيوان از قابليت استتار خوبي برخوردار است وخود را با شرايط زيستگاههاي مختلف سازش مي دهد اما به دليل عوامل تهديد كننده جمعيت آن رو به كاهش گذارده و در بعضي مناطق منقرض شده است.از جمله عوامل تهديد كننده حيوان مي توان به موارد ذيل اشاره كرد: شكار غير مجاز،شكار به دليل تعارضات انساني و نزديك شدن حيوان به جوامع انساني براي شكار دام اهلي به دليل كاهش طعمه هاي طبيعي،تصادفات جاده اي در اثر احداث جاده ها در داخل مناطق تحت مديريت يا حواشي مناطق تحت مديريت.در خصوص تخمين جمعيت پلنگ و ساير گوشتخواران نياز به امكانات ويژه اي از قبيل دوربين هاي تله اي مي باشد لذا نمي توان آمار دقيقي از جمعيت آن ارائه داد.

از سال 1385 لغايت 1391، 64 مورد مرگ و مير پلنگ به دفتر تنوع زيستي و حيات وحش گزارش شده است كه البته آمار واقعي بيش از اين تعداد مي باشد.

از اين تعداد 36 مورد بر اثر شكار غير مجاز و شليك گلوله به دلايل مختلفي چون دفاع شخصي به دليل نزديك شدن حيوان به جوامع مسكوني و ايجاد خسارت بوده است و همچنين طعمه مسموم،14 مورد تصادفات جاده اي،7 مورد بيماري و عوامل طبيعي و 6 مورد دلايل نامعلوم را شامل مي شده است.از 14 مورد تلفات جاده اي تنها 11 مورد آن در پارك ملي گلستان اتفاق افتاده است.

تدوين نقشه راه حفاظت گربه سانان ايران از جمله پلنگ با همكاري گروه متخصصين گربه سانان IUCN در قالب 9 رويكرد مديريتي،آموزشي و تحقيقاتي.راه اندازي پورتال تخصصي پلنگ ايراني با آدرس اينترنتي

www.Persian-leopard.com با همكاري موسسه تخصصصي مطالعات پلنگ آسيايي جهت ايجاد امكان و تسهيل تبادل دانش بومي و تخصصي ميان افراد مرتبط با حفاظت و مطالعات در خصوص اين گونه،

برگزاري كارگاههاي آموزشي- مشورتي در خصوص ظرفيت سازي جوامع محلي در حفاظت از تنوع زيستي و تجزيه و تحليل اطلاعات پراكنش پلنگ در كشور با حضور كارشناسان استاني و ستاد،توسط موسسه تخصصي مطالعات پلنگ آسيايي و با مشاركت و حمايت دفاتر حفاظت و مديريت شكار و صيد و دفتر تنوع زيستي وحيات وحش از جملهمهمترين اقدامات دفتر حيات وحش و تنوع زيستي در خصوص حفاظت و مديريت اين گونه بوده است.