از کیو ۱۰ و فواید سلامت آن بیشتر بدانیم

کوآنزیم کیو ۱۰ (CoQ۱۰) ترکیبی است که به تولید انرژی در سلول‌های بدن انسان کمک می‌کند. بدن به طور طبیعی کوآنزیم کیو ۱۰ تولید می‌کند، اما با افزایش سن از میزان تولید آن کاسته می‌شود. خوشبختانه، شما می‌توانید از طریق مصرف برخی مواد غذایی یا مکمل‌ها نیز کوآنزیم کیو ۱۰ را دریافت کنید.

برخی شرایط سلامت، مانند بیماری قلبی، اختلالات مغزی، دیابت، و سرطان با سطوح پایین کوآنزیم کیو ۱۰ پیوند خورده اند. البته، این که سطوح پایین کوآنزیم کیو ۱۰ موجب این بیماری‌ها می‌شود یا در نتیجه آن‌ها رخ می‌دهد، همچنان به طور دقیق مشخص نیست.

اما یک مساله قطعی است: پژوهش‌های بسیاری طیف گسترده‌ای از فواید سلامت کوآنزیم کیو ۱۰ را نشان داده اند.

کوآنزیم کیو ۱۰ چیست؟

کوآنزیم کیو ۱۰ ترکیبی است که توسط بدن ساخته و در میتوکندری سلول‌های بدن شما ذخیره می‌شود. میتوکندری مسئولیت تولید انرژی را بر عهده دارد. همچنین، این ترکیب از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو و باکتری‌ها یا ویروس‌های بیماری‌زا محافظت می‌کند.

تولید کوآنزیم کیو ۱۰ در بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد. از این رو، افراد پیر احتمال بیشتری دارد با کمبود این ترکیب مواجه باشند. از دیگر دلایل کمبود کوآنزیم کیو ۱۰ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- کمبود‌های تغذیه ای، مانند کمبود ویتامین B۶

- نواقص ژنتیکی در سنتز یا استفاده از کوآنزیم کیو ۱۰

- افزایش تقاضای بافت‌ها در نتیجه یک بیماری

- بیماری‌های میتوکندری

- استرس اکسیداتیو به واسطه افزایش سن

- عوارض جانبی درمان با استاتین‌ها

پژوهش‌ها نشان داده اند که کوآنزیم کیو ۱۰ چندین نقش کلیدی در بدن انسان ایفا می‌کند.

یکی از کارکرد‌های اصلی آن کمک به تولید انرژی در سلول‌های بدن است. کوآنزیم کیو ۱۰ در تولید آدنوزین تری‌فسفات (ATP)، در انتقال انرژی درون سلول‌ها درگیر است، نقش دارد.

یکی دیگر از نقش‌های اساسی کوآنزیم کیو ۱۰ خدمت به عنوان یک آنتی اکسیدان و محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو است.

میزان بیش از حد رادیکال‌های آزاد به آسیب اکسیداتیو منجر می‌شود که می‌تواند در عملکرد عادی سلول تداخل ایجاد کند. این شرایط می‌تواند به بروز بیماری‌های مختلفی، از جمله سرطان، منجر شود.

با در نظر گرفتن نقش آدنوزین تری‌فسفات و آسیب اکسیداتیو، جای شگفتی نیست که برخی بیماری‌های مزمن با سطوح پایین کوآنزیم کیو ۱۰ پیوند خورده اند.

کوآنزیم کیو ۱۰ در تمام سلول‌های بدن انسان وجود دارد. با این وجود، بیشترین تراکم در اندام‌هایی با بیشترین میزان تقاضای انرژی مانند قلب، کلیه ها، ریه‌ها و کبد دیده می‌شود.

در ادامه با برخی از فواید کوآنزیم کیو ۱۰ بیشتر آشنا می‌شویم.

کوآنزیم کیو ۱۰ ممکن است به درمان نارسایی قلبی کمک کند

نارسایی قلبی اغلب در نتیجه بیماری‌های قلبی دیگر مانند بیماری عروق کرونر یا فشار خون بالا رخ می‌دهد. این شرایط می‌تواند به افزایش آسیب اکسیداتیو و التهاب در سیاهرگ‌ها و سرخرگ‌ها منجر شود.

نارسایی قلبی زمانی رخ می‌دهد که این مشکلات به آن اندازه قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهند که دیگر توانایی انقباض، آرامش یا پمپاژ خون کافی در سراسر بدن را نداشته باشد.

برای وخیم‌تر شدن شرایط، برخی درمان‌های نارسایی قلبی موجب عوارض جانبی ناخوشایندی مانند فشار خون پایین شده و برخی دیگر حتی ممکن است سطوح کوآنزیم کیو ۱۰ را هرچه بیشتر کاهش دهند.

در یک مطالعه با حضور ۴۲۰ فرد مبتلا به نارسایی قلبی، درمان با کوآنزیم کیو ۱۰ به مدت دو سال به بهبود علائم و کاهش خطر مرگ ناشی از مشکلات قلبی در آن‌ها منتج شد.

به نظر می‌رسد درمان با کوآنزیم کیو ۱۰ می‌تواند به بازگرداندن سطوح مطلوب تولید انرژی، کاهش آسیب اکسیداتیو و بهبود عملکرد قلب کمک کند که همگی می‌توانند به درمان نارسایی قلبی کمک کنند.

کوآنزیم کیو ۱۰ می‌تواند به باروری کمک کند

باروری زنان با افزایش سن و به واسطه کاهش در تعداد و کیفیت تخمک‌ها کاهش می‌یابد.

کوآنزیم کیو ۱۰ به صورت مستقیم در این فرآیند دخیل است. با افزایش سن، تولید کوآنزیم کیو ۱۰ کند می‌شود، که توانایی بدن برای محافظت موثر از تخمک‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو را کاهش می‌دهد.

مصرف کوآنزیم کیو ۱۰ به نظر می‌رسد به بهبود این شرایط کمک می‌کند و ممکن است حتی این کاهش مرتبط با افزایش سن در کیفیت و کمیت تخمک را معکوس کند.

به طور مشابه، اسپرم مردان می‌تواند تحت تاثیر آسیب اکسیداتیو قرار بگیرد که ممکن است به کاهش تعداد اسپرم، کیفیت پایین آن و ناباروری منجر شود.

چندین مطالعه نشان داده اند که مصرف کوآنزیم کیو ۱۰ ممکن است کیفیت، فعالیت و تراکم اسپرم را با تقویت محافظت آنتی اکسیدانی افزایش دهد.

کوآنزیم کیو ۱۰ ممکن است به حفظ جوانی پوست کمک کند

پوست بزرگ‌ترین اندام بدن انسان است و به صورت گسترده در معرض عوامل مختلف قرار دارد که می‌تواند به پیری آن منجر شود.

این عوامل می‌توانند درونی یا بیرونی باشند. از عوامل آسیب‌زای درونی می‌توان به آسیب سلولی و بی تعادلی‌های هورمونی اشاره کرد. از عوامل بیرونی نیز می‌توان به عوامل محیطی، مانند پرتو‌های فرابنفش خورشید، اشاره کرد.

عناصر مضر می‌توانند به کاهش رطوبت پوست و محافظت در برابر متجاوزان محیطی و همچنین نازک شدن لایه‌های پوست منجر شوند.

استفاده از کوآنزیم کیو ۱۰ به صورت مستقیم روی پوست می‌تواند آسیب ناشی از عوامل درونی و بیرونی را با افزایش تولید انرژی در سلول‌های پوست و تقویت محافظت آنتی اکسیدانی کاهش دهد.

در حقیقت، استعمال مستقیم کوآنزیم کیو ۱۰ روی پوست نشان داده است که آسیب اکسیداتیو ناشی از پرتو‌های فرابنفش و حتی عمق چین و چروک‌های پوست را کاهش می‌دهد.

در نهایت، افرادی که دارای سطوح پایین کوآنزیم کیو ۱۰ هستند به نظر می‌رسد احتمال بیشتری دارد به سرطان پوست مبتلا شوند.

کوآنزیم کیو ۱۰ می‌تواند سردرد‌ها را کاهش دهد

عملکرد غیر عادی میتوکندری می‌تواند به افزایش جذب کلسیم توسط سلول ها، تولید بیش از حد رادیکال‌های آزاد و کاهش محافظت آنتی اکسیدانی منجر شود. این می‌تواند به سطوح کم انرژی در سلول‌های مغز و حتی بروز میگرن منجر شود.

از آنجایی که کوآنزیم کیو ۱۰ عمدتا در میتوکندری سلول‌ها حضور دارد، نشان داده است که عملکرد میتوکندری را بهبود بخشیده و به کاهش التهاب که ممکن است طی میگرن رخ دهد، کمک می‌کند.

یک مطالعه نشان داد شرکت کنندگانی که مکمل کوآنزیم کیو ۱۰ مصرف کرده بودند، نسبت به آن‌هایی که این کار را انجام نمی‌دادند، کاهش سه برابری تعداد میگرن‌ها را تجربه کردند.

افزون بر این، کمبود کوآنزیم کیو ۱۰ در افرادی که از میگرن رنج می‌برند، مشاهده شده است.

به نظر می‌رسد کوآنزیم کیو ۱۰ نه تنها به درمان میگرن کمک می‌کند، بلکه ممکن است در پیشگیری از آن نیز نقش داشته باشد.

کوآنزیم کیو ۱۰ می‌تواند به بهبود عملکرد ورزشی کمک کند

استرس اکسیداتیو می‌تواند بر عملکرد عضلانی و در نتیجه آن، بر عملکرد ورزشی انسان تاثیرگذار باشد.

به طور مشابه، عملکرد غیر عادی میتوکندری می‌تواند انرژی عضلانی را کاهش دهد و انقباض کارآمد عضلات و انجام ورزش را دشوار سازد.

کوآنزیم کیو ۱۰ می‌تواند به افزایش عملکرد ورزشی از طریق کاهش استرس اکسیداتیو در سلول‌ها و بهبود عملکرد میتوکندری کمک کند.

یک مطالعه که آثار کوآنزیم کیو ۱۰ بر فعالیت بدن را بررسی می‌کرد، نشان داد افرادی که برای ۶۰ روز و روزانه ۱، ۲۰۰ میلی گرم کوآنزیم کیو ۱۰ دریافت کرده بودند، کاهش سطوح استرس اکسیداتیو را نشان دادند.

افزون بر این، مصرف مکمل کوآنزیم کیو ۱۰ می‌تواند به افزایش قدرت بدن طی انجام ورزش و کاهش خستگی کمک کند که هر دو مورد می‌توانند علمکرد ورزشی را تقویت کنند.

کوآنزیم کیو ۱۰ می‌تواند به دیابت کمک کند

استرس اکسیداتیو می‌تواند موجب آسیب سلولی شود. این می‌تواند به بیماری‌های متابولیک، از جمله دیابت، منجر شود.

عملکرد غیر عادی میتوکندری با مقاومت به انسولین نیز پیوند خورده است.

کوآنزیم کیو ۱۰ نشان داده است که حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد و سطوح قند خون را تنظیم می‌کند.

نتایج یک مطالعه نشان داد افراد مبتلا به دیابت که برای ۱۲ هفته مکمل کوآنزیم کیو ۱۰ دریافت کرده بودند، کاهش چشمگیر سطوح قند خون ناشتا و هموگلوبین A۱C را تجربه کردند.

در نهایت، کوآنزیم کیو ۱۰ ممکن است با تحریک تجزیه چربی‌ها و کاهش انباشت سلول‌های چربی که می‌تواند به چاقی یا دیابت نوع ۲ منجر شود به پیشگیری از این بیماری کمک کند.

کوآنزیم کیو ۱۰ ممکن است در پیشگیری از سرطان نقش داشته باشد

استرس اکسیداتیو یکی از دلایل شناخته شده آسیب سلولی است و بر عملکرد آن‌ها تاثیر می‌گذارد.

اگر بدن قادر به مبارزه موثر با آسیب اکسیداتیو نباشد، ساختار سلول‌های بدن آسیب می‌بیند که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.

کوآنزیم کیو ۱۰ ممکن است از سلول‌ها در برابر استرس اکسیداتیو محافظت کرده و تولید انرژی سلولی را افزایش دهد که سلامت و بقای آن‌ها را تقویت می‌کند.

جالب توجه است که بیماران مبتلا به سرطان سطوح پایین کوآنزیم کیو ۱۰ در بدن خود را نشان داده اند.

افزون بر این، نتایج یک مطالعه نشان داد که مصرف مکمل کوآنزیم کیو ۱۰ ممکن است به کاهش احتمال عود سرطان کمک کند.

کوآنزیم کیو ۱۰ برای مغز مفید است

میتوکندری تولیدکننده اصلی انرژی سلول‌های مغز است. عملکرد میتوکندری با افزایش سن افت می‌کند. اختلال عملکرد میتوکندری می‌تواند به مرگ سلول‌های مغزی و بروز بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون منجر شود.

متاسفانه، مغز به واسطه محتوای اسید چرب بالا و تقاضای زیاد برای اکسیژن بسیار مستعد آسیب اکسیداتیو است.

آسیب اکسیداتیو تولید ترکیبات مضر که می‌توانند بر حافظه، شناخت و عملکرد‌های بدنی تاثیرگذار باشند را افزایش می‌دهد.

کوآنزیم کیو ۱۰ ممکن است سطوح این ترکیبات مضر را کاهش داده و احتمالا پیشرفت بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون را نیز کند سازد.

کوآنزیم کیو ۱۰ می‌تواند از ریه‌ها محافظت کند

از بین تمام اندام‌های بدن، ریه‌ها بیشترین تماس را با اکسیژن دارند. این شرایط آن‌ها را مستعد آسیب اکسیداتیو می‌سازد.

افزایش آسیب اکسیداتیو در ریه‌ها و محافظت ضعیف آنتی اکسیدانی، از جمله سطوح پایین کوآنزیم کیو ۱۰، می‌تواند به بروز بیماری‌های ریوی مانند آسم و بیماری انسداد مزمن ریوی منجر شود.

افزون بر این، مشخص شده است افرادی که از این بیماری‌ها رنج می‌برند دارای سطوح پایین کوآنزیم کیو ۱۰ هستند.

نتایج یک مطالعه نشان داد که مصرف مکمل کوآنزیم کیو ۱۰ به کاهش التهاب در افراد مبتلا به آسم و همچنین نیاز آن‌ها به دارو‌های استروئیدی برای درمان این بیماری منتج شده است.

مطالعه‌ای دیگر بهبود در عملکرد ورزشی در افراد مبتلا به بیماری انسداد مزمن ریوی به واسطه مصرف مکمل کوآنزیم کیو ۱۰ را نشان داد.

دوز مصرفی و عوارض جانبی

کوآنزیم کیو ۱۰ به دو شکل مختلف شامل یوبیکینول و یوبیکوئینون وجود دارد.

یوبیکینول حدود ۹۰ درصد از کوآنزیم کیو ۱۰ در خون را تشکیل می‌دهد و قابل جذب‌ترین شکل این ترکیب است. از این رو، توصیه شده است که مکمل‌های حاوی این از شکل کوآنزیم کیو ۱۰ انتخاب شوند.

دوز مصرفی استاندارد کوآنزیم کیو ۱۰ از ۹۰ میلی گرم تا ۲۰۰ میلی گرم در روز است. دوز‌های تا ۵۰۰ میلی گرم نیز به نظر می‌رسد به خوبی توسط بدن تحمل می‌شوند و برخی مطالعات استفاده از دوز‌های بالاتر بدون عوارض جانبی را نیز نشان داده اند.

از آنجایی که کوآنزیم کیو ۱۰ یک ترکیب محلول در چربی است، جذب آن آهسته و محدود است. با این وجود، مصرف مکمل‌های کوآنزیم کیو ۱۰ همراه با غذا می‌تواند به جذب بهتر و تا سه برابر سریع‌تر آن‌ها توسط بدن نسبت به زمانی که بدون غذا مصرف می‌شوند، کمک کند.

افزون بر این، برخی محصولات شکل محلول کوآنزیم کیو ۱۰ یا یک ترکیب از کوآنزیم کیو ۱۰ و روغن‌ها را ارائه می‌کنند که میزان جذب را بهبود می‌بخشد.

بدن ذخیره دائمی از کوآنزیم کیو ۱۰ ندارد، از این رو، استفاده مداوم برای مشاهده فواید توصیه شده است.

در شرایطی که بدن می‌تواند به خوبی مصرف مکمل کوآنزیم کیو ۱۰ را تحمل کند، اما در صورت بروز عوارض جانبی، تقسیم دوز مصرفی روزانه به دو یا سه دوز کوچک‌تر توصیه شده است. عوارض جانبی گزارش شده برای کوآنزیم کیو ۱۰ خفیف بوده اند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- حالت تهوع

- اسهال

- درد شکم

- سوزش سردل

- بی اشتهایی

- سرگیجه

- سردرد

- خستگی

- بی خوابی و دیگر مشکلات خواب

- حساسیت به نور

- راش پوستی

- افزایش آنزیم‌های کبد

منابع غذایی کوآنزیم کیو ۱۰

در شرایطی که به راحتی می‌توان مکمل‌های کوآنزیم کیو ۱۰ را مصرف کرد، این ترکیب از طریق رژیم غذایی نیز قابل دریافت است.

از جمله منابع غذایی برای کوآنزیم کیو ۱۰ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- گوشت‌های اندامی، مانند دل، جگر و قلوه

- برخی انواع گوشت، مانند گاو و مرغ

- ماهی‌های چرب، مانند سالمون، قزل آلا، خالمخالی و ساردین

- سبزیجات، مانند اسفناج، گل کلم و بروکلی

- میوه ها، مانند پرتقال و توت فرنگی

- حبوبات، مانند سویا و عدس

- مغزدانه ها، مانند دانه‌های کنجد، پسته و بادام زمینی

منبع:بهداشت نیوز