تقویت سیستم ایمنی بدن با دریافت آنتی‌بادی‌های مادر از طریق شیر

فواید شیر مادر بر هیچ کس پوشیده نیست، فوایدی که تنها در طول دو سالی که نوزاد، شیر را مصرف می کند، موثر نیست و در تمام طول زندگی کودک چه از نظر سلامت جسمی و چه از نظر سلامت روان، سلامت او را تامین می کند.

اهمیت مصرف شیر مادر، نقش بسیار موثری در کیفیت سلامت مادر و نوزاد دارد و برخلاف باور برخی که معتقدند برای مادر مشکلاتی را ایجاد می کند، در سلامت جسمی و روان او بسیار اثرگذار است و به طور کلی طی تحقیقات مختلفی که انجام شده، مشخص شده که تفاوت های بسیاری بین نوزادانی که شیر مادر مصرف می کنند و نوزادانی که شیر خشک می خورند، از جهات مختلف مثل رشد و سلامت روان و بهبود کیفیت زندگی در سنین بالاتر وجود دارد.

مصرف شیر مادر در تمام دنیا و حتی در دین مبین اسلام، مورد تاکید قرار گرفته است . در این گزارش به اهمیت مصرف شیر مادر برای مادر و نوزاد خواهیم پرداخت.

شیرین شمس متخصص زنان و زایمان اظهار کرد: استفاده نوزاد از شیر مادر، اهمیت و مزایای بسیار زیادی هم برای مادر و هم برای نوزاد دارد؛ از اصلی‌ترین مزایای شیر مادر برای نوزاد این است که آنتی بادی‌ها و پادتن هایی که بدن نوزاد نیاز دارد ، از طریق شیر به او منتقل می شود. همه مادران در طول زندگی و به ویژه بارداری خود در معرض انواع باکتری‌ها و عفونت‌ها قرار دارند و با توجه به آنتی بادی‌هایی که برای علیه آن میکروب‌ها و عفونت‌ها در بدن مادر به وجود می آیند، سازگار‌ترین و متناسب‌ترین آنتی بادی برای بدن نوزاد هم هست . از طریق شیر به راحتی منتقل می‌شوند و در نتیجه نوزاد نیز در برابر میکروب‌های احتمالی مصون می‌ماند و بدن نوزاد در سال‌های بعدی عمر واکسینه می‌شود.

شمس افزود: با توجه به آنتی بادی آ که به وفور در آغوز (شیر ابتدایی که در ۴۸ ساعت اول به نوزاد داده می‌شود) وجود دارد، نوزاد در برابر عوارض آلرژیک و حساسیت زا ایمن می‌شود، در نتیجه ایجاد حساسیت‌های مختلف در نوزادانی که از شیر مادر استفاده می‌کنند، بسیار کمتر است. شیر مادر برای دستگاه گوارش و غشای مخاط دستگاه گوارش، پوشش ایجاد می‌کند و ریسک آسیب‌ها و کولیت‌ها و اختلال‌های روده در نوزاد و شیرخوار را به مراتب کاهش می‌دهد. همچنین دادن شیر مادر به نوزاد باعث می شود که نوزاد و شیرخوار به تدریج افزایش وزن پیدا کند و به صورت ناگهانی دچار چاقی کاذب نشود و همچنین افزایش اشتهای کاذب در او به وجود نیاید. نتیجه این مسئله داشتن رشد مناسب نوزاد و در نتیجه جلوگیری از اضافه وزن و اشتهای کاذب در سنین بالاتر است.

خواص بیشمار شیر مادر برای مادر و نوزاد

این متخصص زنان و زایمان بیان کرد: مصرف شیر مادر، جلوی ابتلای کودک به دیابت در سنین بزرگسالی را می گیرد و عامل موثری در پیشگیری از ابتلا به مننژیت و مشکلات مغزی یا اختلالات کاهش حافظه و آلزایمر است. طبق تحقیقات انجام شده نوزادانی که از شیر مادر استفاده می کنند بهره هوشی بیشتری نسبت به نوزادانی که از شیر مادر استفاده نکرده‌اند دارند.

او گفت: نکته قابل تامل این است که شیر دادن به نوزاد برای خود مادر هم مفید است و باعث می‌شود که افزایش وزن ناشی از بارداری مادر به سرعت از بین برود و تناسب اندام مناسب خود را بازیابد، همچنین به تنظیم مناسب هورمون‌ها کمک می‌کند و باعث منظم‌تر شدن و بهتر شدن سیکل ماهیانه مادر می شود.

شمس اظهار کرد: با توجه به تنظیم هورمونی که به دنبال شیردهی در مادر ایجاد می شود حتی جلوی یائسگی زودرس مادر را نیز می‌گیرد و اگر شیر دادن، با دستورات لازم و مناسب و مهمتر از همه در پوزیشن استاندارد انجام شود، در جلوگیری از آرتروز و اختلال ستون فقرات نقش موثری دارد.

این متخصص زنان و زایمان ادامه داد: برخلاف باور عموم، شیردهی می‌تواند در جلوگیری از افتادن پوست بدن و چروک شدن شکم و یا ایجاد خطوط روی شکم و سینه موثر باشد، همچنین طی تحقیقات و بررسی‌های انجام شده، مشخص شده که افتادگی سینه و شکم در مادرانی که به نوزاد خود درست شیر داده اند به مراتب کمتر از مادرانی است که به نوزادشان شیر نمی‌دهند. ضمن اینکه دادن شیر به نوزاد باعث می‌شود که مادرانی که به قند خون دوران بارداری مبتلا شده اند، سریع‌تر قندشان تنظیم شود و به تنظیم قند مناسب در بدن خودشان برسند و جلوی تبدیل شدن دیابت بارداری به دیابت نوع ۲ در آن‌ها گرفته می‌شود.

شمس بیان کرد: نکته جالب توجه این است که شیر دادن به نوزاد باعث می‌شود که نوزاد یاد بگیرد سیکل مصرف شیر خوردنش تنظیم شود و در زمان مناسب غذا بخورد به همین دلیل مشاهده می‌شود افرادی که در دوران نوزادی از شیر مادر استفاده کردند ، تمایل به غذای مناسبتر و سالمتر در ساعت های مشخص دارند، همچنین این افراد در سنین بالاتر از سیستم ایمنی بسیار قوی تری برخوردار هستند و دچار بیماری‌های مختلف عفونی نمی‌شوند و در برابر عفونت‌ها مقاوم هستند و احتمال ابتلا به بیماری‌های قندی قلبی و مغزی در آن‌ها بسیار کاهش پیدا می‌کند.

او گفت: این موهبت الهی و توانایی شیر دادن به نوزاد باید گرامی داشته شود و همچنین باید قدر این مورد را دانست که طبیعت به ما این قدرت را داده که بتوانیم خودمان نوزادمان را سالم و پر انرژی بار بیاوریم . همچنین باید این نکته را مورد توجه داشت که مادری که در دو سال اول زندگی به نوزاد شیر می‌دهد دچار اختلالات روحی و افسردگی پس از زایمان نمی‌شود همچنین اختلالات روحی و خلاء عاطفی در نوزادی که در دوران شیردهی از شیر مادر تغذیه می‌کند به مراتب کمتر است .

مضرات شیر خشک را بشناسید

اما استفاده نکردن از شیر مادر، به استفاده از شیر خشک منجر می شود و دلیل توصیه و تاکید متخصصان به عدم مصرف شیر خشک، معایب استفاده از آن است. از مهمترین، مضرات استفاده از شیرخشک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

حساس شدن سیستم تنفسی نوزاد و افزایش امکان ابتلا‌ی نوزاد به عفونت‌های تنفسی، ایجاد اختلال در روند طبیعی دستگاه گوارشی، افزایش خطر برخی از بیماری‌های مزمن مثل چاقی، اختلال در پیوند رابطه احساسی بین مادر و کودک، حساسیت بیشتر و به وجود آمدن مقاومت در نوزاد در برابر شیر مادر، افزایش خطر کم خونی، سرطان تخمدان و سرطان پستان در مادر، امکان بروز بارداری ناخواسته، بروز سوء تغذیه و کمبود ویتامین A

در مقابل، مصرف شیر مادر، خواص بسیاری از جمله، تنظیم سطح قند خون، کاهش خطر ابتلا به دیابت بارداری نوع دو در کودک، رشد دستگاه گوارش و کمک به بهبود زردی یا یرقان دارد.

خواب کافی و تغذیه مناسب، عوامل اصلی افزایش شیر مادر

نرگس جوزدانی، رژیم شناس و متخصص تغذیه اظهار کرد: یکی از عوامل افزایش شیر مادر مک‌زدن مرتب نوزاد است. نکته مهم دیگر که در افزایش شیر مادر، نقش موثری دارد، خواب کافی مادر در یک ماه اول زایمان است.

جوزدانی ادامه داد: دوری از استرس و اضطراب در این مدت، بسیار برای مادر و نوزاد نقش مهمی دارد و با کمک و حمایت اطرافیان باید مراقبت‌های لازم در راستای شیر دادن مادر در شرایط و وضعیت مناسب به نوزاد انجام شود، زیرا بعضی از مادر‌ها علاقه دارند حتماً نوزادشان شیر خودشان را مصرف کند، ولی به دلیل بی‌تجربگی نمی‌توانند این کار را انجام دهند و اطرافیان نیز اطلاعات غلط در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند.

او گفت: چند روز ابتدایی تولد نوزاد به دلیل اینکه شیر مادر کامل ایجاد نشده و به شکل آغوز است و مک زدن برای نوزاد سخت است، نمی‌تواند به خوبی شیر بخورد و در این شرایط نباید وضعیت شیر خوردن نوزاد را با نوزادان دیگر مقایسه کرد، چون ممکن است در بعضی از مادران در همان روز‌های ابتدایی با توجه به وضعیت جسمی و عوامل دیگر، شیر زیادی برای تغذیه نوزاد وجود داشته باشد.

جوزدانی اظهار کرد: تغذیه مناسب مادر در ماه های اول زایمان، بسیار حائز اهمیت است و این به دلیل که شیر، روزانه تولید می‌شود نمیتوان از قبل برنامه ریزی برای افزایش شیر مادر داشت.

او افزود: توصیه ما به مادرانی که تازه زایمان کرده اند و قصد دارند خودشان به نوزادشان شیر بدهند این است که ابتدا یک سری از مواد غذایی را از برنامه غذایی شان حذف کنند. برای اینکه مادر شیر بهتری داشته باشد و منجر به نفخ نوزاد نشود و همچنین خود مادر نیز در فرآیند شیر دادن دچار مشکل نشود، باید حبوبات از لیست غذایی مادری که تازه زایمان کرده حذف شود، زیرا حبوبات نفاخ هستند و می‌توانند از طریق شیر مادر این نفخ به نوزاد منتقل شود و باعث دل درد و دل پیچه و ریفلاکس معده نوزاد بشود و در نتیجه نوزاد شیر را پس بزند و شیر نخورد و در نتیجه مادر دچار بی خوابی شود.

تغییر عادت غذایی در ماه های اول شیردهی، برای سلامت نوزاد ضروری است

این رژیم شناس و متخصص تغذیه بیان کرد: لبنیات به ویژه شیر باید از سبد غذایی مادران حذف شود، اما در برخی موارد مصرف ماست موردی ندارد. نکته بعد این است که سبزیجات و میوه جات، حتی الامکان به صورت پخته شده مصرف شوند. همچنین برخی سبزیجات مثل بادمجان یا پیاز خام و نخود فرنگی و ذرت که نفاخ هستند از برنامه غذایی مادر حذف بشوند.

او ادامه داد: در مقابل، مصرف سبزیجات سالمی مثل کدو، کلم و هویج، توصیه می‌شود. تاکید ما این است که مادران از رژیم پایه بیمارستانی استفاده کنند یعنی از رژیم‌های ساده مثل برنج ساده با مرغ آب پز استفاده کنند یا برای استفاده از خورش‌ها از خورشتی مثل کرفس استفاده کنند که حبوبات ندارد و یا از گوشت آب پز استفاده کنند.

او افزود: مصرف عرق نعنا در تشدید رفلاکس معده نوزاد موثر است، به همین دلیل مادرانی که شیر می‌دهند، خودشان و نوزادشان نباید از عرق نعنا استفاده کنند، زیرا موجب رفلاکسشان می‌شود.

جوزدانی اظهار کرد: تا یک ماه اول باید رژیم بر پایه رژیم بیمارستانی استوار باشد و غذا‌ها به ساده‌ترین شکل ممکن پخته و آب پز و مصرف شوند و سپس در صورت نداشتن مشکل کودک از حبوباتی مثل عدس و ماش که کمتر نفاخ هستند به تدریج استفاده شود .

او گفت: همچنین پس از یک ماه، برای شروع مصرف لبنیات، ابتدا از پنیر و ماست و پس از آن در صورت عدم بروز مشکل از شیر نیز می‌توان استفاده کرد. رعایت این نکات می‌تواند در شیردهی باکیفیت موثر باشد، همچنین مادران قبل و بعد از شیردهی حتماً باید آب بنوشند و وعده‌های غذایی را به صورت مرتب و منظم و کافی دریافت کنند و روزانه دو میان وعده داشته باشند.