چیپس بدتر است یا سیگار؟!

در «علم عجیب غذاهای کم ارزش و اعتیاد آور» - که هم اکنون به صورت آنلاین نیز موجود است و از کتاب «نمک، شکر و چربی: چگونه تولیدکننده های غذاهای کم ارزش ما را معتاد خود می کنند» برگرفته شده است - گزارشگر برنده جایزه پالیتزر - میکائیل ماس -در مورد پیشینه طولانی اینکه چگونه غذاها و نوشیدنی هایی که هیچ گونه ارزش غذایی ندارند در ترکیب با علم، بی خبری عمدی و بازاریابی استادانه، کوهی از محصولات شور و شیرین خود را به مردم می فروشند، توضیح می دهد.

ماس در این رابطه می گوید: «چیزی که من در طول چهار سال تحقیق و گزارش کشف کردم نوعی تلاش هوشمندانه - که در آزمایشگاه ها و جلسات بازاریابی و سوپرمارکت ها - برای جذب مردم به سمت غذاهایی با ارزش غذایی پایین و ارزان قیمت صورت می گیرد.» باید اضافه کنیم برای این نتیجه گیری، او با بیش از 300 نفر از کارکنان سابق و حاضر کارخانه های تولید غذاهای فراوری شده از کارشناسان گرفته تا کارشناسان فروش و مدیرهای عامل، صحبت کرده است.

از میان آشکارسازی 14 صفحه ای ماس که فشار خون آدم را حسابی بالا می برد، بخش هایی از تحقیقات او را برایتان انتخاب کرده ایم:

• غذاهای آماده Kraft که مملو از شکر و سدیم هستند و سالانه حدود یک میلیارد دلار سود به جیب اسکار مایر سرازیر می کنند، در سال 1980 میلادی تحت حمایت ملی فیلیپ موریس قرار داشتند. با اینکه آنها مورد انتقاد قرار گرقتند و مشخص شد محصولات آنها برای کودکان مضر است اما جیوفری بایبل - مدیر عامل اسبق فیلیپ موریس - می گوید: «این چیزی که مردم دوست دارند و به دنبال آن می روند و ما اسلحه روی سر آنها نگذاشته ایم تا محصولات ما را بخرند. این چیزی که خودشان می خواهند. اگر کمتر عرضه کنیم، آنها کمتر می خرند اما رقیب های ما بازار از دست ما درخواهند آورد. بنابراین، شما در نوعی تله گرفتار هستید. »

• مونیکا درین، دختر باب درین - تولید کننده کننده غذاهای ماده - و مادر سه فرزند 10، 14 و 17 ساله مشتری اینگونه محصولات نیست. او می گوید: «فکر نمی کنم فرزندان من تاکنون غذاهای بسته بندی و آماده یا غذاهای فراوری شده خورده باشند. آنها می دانند که این نوع غذاها در بازار وجود دارند و پدربزرگشان نیز از غول های این صنعت در آمریکاست. اما ما همیشه غذاهای سالم و تازه مصرف می کنیم.»

• تا چند سال پیش، خستین و اصلی ترین هدف شرکت های تولیدکننده غذاهای آماده و فراوری شده مادرها هستند، افرادی که بسیار مشغول هستند و برای تهیه غذا وقت کافی ندارند اما همچنان به قدری عاشق فرزندان خود هستند که به تهیه انواع غذاهای بسته بندی تمایلی ندارند. اما استراتژی جدید بازاریابی در سال 1999 میلادی می گفت این فرزندان هستند که باید مورد هدف قرار گیرند نه والدین آنها. «در تمام طول روز شما کارهایی را انجام می دهید که فرزندانتان می خواهند. بنابراین بهترین زمان برای بازاریابی، آگهی تبلیغاتی این گونه خوراکی ها، در میان برنامه های کودک است.»

• پس از اواخر دهه 80 میلادی هنگامی که فریتو لی - که حدود 3 میلیارد دلار در سال برای تولید و فروش انواع چیپس های ذرت، چی توز و پفک به دست می آورد - با مشکل اقتصادی روبه رو شد زیرا گزارش هایی می گفتند که اسنک های شور باعث ایجاد بیماری های قلبی و عروقی می شوند. آنها در کارخانه دالاس خود «حدود 500 شیمی دان، روانشناس و تکنسین تحقیقاتی را هدایت می کردند که حدود 30 میلیون دلار در سال هزینه داشت و هیات علمی روی مسایل مربوط به برشته و خرد شدن، مزه و عطر و بوی این خوراکی های کار می کردند.» وسیله اصلی آنها دستگاه حدودا 40 هزار دلاری است که مزه و احساسی که در دهان گذاشتن این چیپس در دهان ایجاد می کند را شبیه سازی می کند.

• به اعتقاد استیون ویترلی - کارشناس تغذیه - یکی از خلاقانه ترین محصولات Frito-Lay، پفک های چیتو است. زیرا این پفک ها به راحتی در دهان آب می شوند. این محصولات هیچ گونه ارزش غذایی و کالری ندارد. ویترلی می گوید: «وقتی چیزی به سرعت در دهان آب شود، مغز تصور می کند این ماده هیچ کالری ای ندارد و به همین دلیل شما می توانید تا ابد به خوردن آن ادامه دهید.»

• روبرت آی-سن لین - کارشناس ارشد فریتو از سال 1974 تا 1982 میلادی به ماس گفته است او بیهوده تلاش می کرده تا در دوران خدمت خود محصولات شرکت را سالمتر و بی ضررتر تولید کنند و متاسف است که شرکت چه قدر زمان برای فروش اسنک ها و غذاهای بی ارزش خود به مردم زمان صرف کرده است. از نظر او، سه دهه از عمر او بیهوده برای این شرکت صرف شد در حالیکه می توانست راهی ساده برای دوری از اعتیاد به نمک، شکر و چربی پیدا کند. او اضافه می کند: «کاری از دست من ساخته نبود و فقط برای مردم متاسف بودم.»

• کوکا کولا، زیر آتش مبارزه ضد چاقی و دیگر اقدامات سلامتی دیگر در اواخر دهه 90 میلادی، به طور گسترده ای نوشیدنی های سرشار از شکر خود را به مردم ارائه می داد - به ویژه به مناطقی همچون نیو اورلئان که مردم آن دو مرتبه بیشتر از مردم جاهای دیگر نوشابه می نوشند، یا رم که مردم در طول روز حدود 3 قوطی نوشابه می خورند.

• نوشابه در کشورهای دیگری نیز همچون برزیل با بسته بندی های کوچک تر و بطری های ازان قیمت تر عرضه می شد. جفری دان از مدیرهای سابق شرکت نوشابه سازی در دوران خدمت خود خیلی تلاش کرد تا محصولا شرکت را سالم تر تولید کنند اما در این مسیر کار خود را از دست داد و اخراج شد.