ایمنی در کودکی و بزرگسالی با واکسن

آیا همه کودکان در کشورمان طبق برنامه زمان‌بندی شده این واکسن‌ها را دریافت می‌کنند؟ و از آن گذشته مردم ما تا چه اندازه نسبت به تزریق برخی واکسن‌ها که در بزرگسالی ضرورت پیدا می‌کند، آگاهی دارند و نسبت به آن اقدام می‌کنند؟

دکتر فریبا شیروانی، متخصص بیماری‌های عفونی اطفال با تاکید بر این که کشور ما از مناطقی است که از نظر تعداد واکسن‌های تزریقی هنوز در مرحله عالی قرار ندارد ولی از نظر پوشش واکسیناسیون در مناطق شهری و روستایی موفق است، می‌گوید: به‌دنبال تصویب کمیته کشوری ایمن‌سازی و حمایت‌های وزیر بهداشت، از آذر ماه سال گذشته واکسن ضروری برای پیشگیری از یک بیماری عفونی مهم در کودکان یعنی بیماری‌های ناشی از هموفیلوس آنفلوانزا سروتیپ B به برنامه قبلی ایمن سازی کشور اضافه شده است.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر این که جایگزینی واکسن پنج گانه پنتاوالان به جای واکسن سه‌گانه از سال گذشته، اقدام بسیار مثبتی برای کاهش بیماری‌های عفونی شایع در کودکان محسوب می‌شود، می‌افزاید: واکسن هموفیلوس آنفلوآنزا سروتیپ B همراه با واکسن‌های چهار بیماری دیگر تهدیدکننده زندگی یعنی دیفتری، سیاه سرفه، کزاز و هپاتیت B و به صورت واکسن پنتاوالان (پنج گانه) به کودکان تجویز می‌شود. این واکسن از بیش از یک‌سوم موارد عفونت ریه و90 درصد مننژیت پیشگیری می‌کند. همچنین واکسن تزریقی فلج اطفال از تابستان امسال به برنامه واکسیناسیون کودکان چهار ماهه اضافه شده است. ناگفته نماند که در برنامه ثبت‌نام کودکان در مدارس، داشتن برگه واکسیناسیون و اطلاع از تزریق کامل واکسن‌های روتین کشوری ضروری تلقی می‌شود و در همه کودکان نیز پروتکل کامل کردن برنامه واکسیناسیون با دقت انجام می‌شود.

تزریق واکسن کزاز برای بارداران

آیا می‌دانید تزریق واکسن کزاز برای خانم‌های باردار در صورتی که این واکسن را قبلا دریافت نکرده‌اند ضروری است؟

این متخصص بیماری‌های عفونی در این‌باره توضیح می‌دهد: در واقع خانم باردار باید در فاصله یک ماه بعد از اولین مراجعه یک نوبت از واکسن را تزریق کند و در سه نوبت بعدی یعنی شش ماه، یک و دو سال بعد از آن نیز تزریق واکسن تکرار شود.

دکتر شیروانی می‌افزاید: اگر فردی دچار زخم شود و به‌‌طور کامل ایمن‌سازی نشده باشد، ولی یک‌ یا دو دوز واکسن دریافت کرده باشد، باید بسرعت یکبار دیگر نیز واکسن دریافت کند وسپس بطور کامل واکسینه شود. توجه داشته باشید که پادزهر محافظت‌کننده ضد کزاز تا ده سال وجود خواهد داشت. فراموش نکنید که ابتلا به کزاز، موجب بروزمصونیت در مقابل این بیماری نمی‌شود و کسانی که از این بیماری، جان سالم به در می‌برند باید دوباره واکسن دریافت کنند .

واکسن آبله مرغان بزنیم یا نزنیم؟

از آنجایی که واکسن آبله مرغان به‌صورت روتین در کشور ما تزریق نمی‌شود بسیاری نمی‌دانند که ضروری است این واکسن را برای فرزندشان تزریق کنند یا خیر .

این متخصص اطفال پاسخ می‌دهد: این واکسن از ابتلا به فرم شدید بیماری آبله مرغان جلوگیری می‌کند. اما انجام واکسیناسیون آن در افراد سالم ضروری تلقی نمی‌شود، ولی این واکسن در افراد مبتلا به نقص ایمنی و کسانی که مبتلا به انواع بدخیمی هستند از سوی وزارت بهداشت و درمان تهیه شده و با تجویز پزشک معالج قابل تزریق است.

البته وی تاکید می‌کند: ابتلا به آبله مرغان، می‌تواند زمینه ساز ابتلا به زونا در سال‌های بعدی زندگی باشد و تزریق واکسن آبله مرغان احتمال ابتلا به زونا را کم می‌کند ولی از بین نمی‌برد. بر این اساس، توصیه می‌شود که افراد بالای 60 سال، برای جلوگیری از ابتلا به زونا یک نوبت واکسن تزریق کنند که این واکسن متفاوت از واکسن آبله مرغان در کودکی است .

ایمنی با واکسن در برابر سرطان دهانه رحم

طی دهه اخیر با عرضه واکسن ایمنی در برابر سرطان دهانه رحم که ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی است قدم بزرگی در مقابله با سرطان دهانه رحم برداشته شده است.

به همین علت، تزریق واکسن این بیماری گرچه اجباری نیست اما واکسینه شدن از سن 9 سالگی به دختران در سه نوبت توصیه می‌شود. این واکسن در مقابل عفونت با برخی ویروس‌های پاپیلومای انسانی ایمنی ایجاد می‌کند.

واکسینه شدن پیش از مسافرت

به گفته دکتر شیروانی، تزریق واکسن فلج اطفال در سفر به مناطق آفریقا که بیماری در آن شایع است توصیه می‌شود. همچنین در سفر به آرژانتین، برزیل، جنوب و مرکز آمریکا و مناطق استوایی آفریقا احتمال بیماری تب زرد وجود دارد که تزریق واکسن آن تا ده سال از ابتلا به این بیماری جلوگیری می‌کند.

این متخصص یادآور می‌شود: در صورتی که ده سال از آخرین تزریق واکسن کزاز گذشته باشد برای سفر به مناطقی که احتمال زخم‌های پوستی و جراحات وجود دارد تزریق واکسن یادآور توصیه می‌شود. قبل از سفر به کشورهای در حال توسعه نیز بهتر است واکسن هپاتیت Aزده شود. در مورد مالاریا می‌توان از پیشگیری دارویی سود برد ولی در مورد تب دانگ و سالَک واکسنی وجود ندارد. برای پیشگیری از اسهال نیز مسافران باید شستشوی کامل سبزیجات را مورد توجه قرار دهند.

تزریق واکسن در بزرگسالی

واکسن مننژیت در افراد دچار نقص ایمنی و سفر به حج و مناطقی که این بیماری شایع است توصیه می‌شود.

ـ واکسن هپاتیت Aدر سفر به مناطق آندمیک (شیوع بالا) لازم است .

ـ تزریق واکسن آنفلوآنزا طی بارداری، بویژه در فصل سرد و نیز در افراد مبتلا به دیابت، نارسایی کلیه و بیماریهای اولیه قلبی و ریوی، نقص‌های ایمنی‌ها و ایدز لازم است.

طی دوره بارداری در صورت نداشتن سابقه ابتلا، یک ماه قبل از شروع بارداری لازم است تزریق واکسن (MMR سرخک، سرخجه، اوریون) صورت بگیرد.