اخبار ویژه کیهان پیش از تماس تلفنی روحانی و اوباما

بررسی مجموعه اخبار و گزارش‌های منتشره در زمینه مذاکرات 5+1 با ایران در نیویورک نشان می‌دهد که دورنمای مثبتی برای توافق وجود ندارد و آمریکا بنا ندارد زمینه تعامل برد-برد را فراهم کند.

دکتر روحانی در مصاحبه با واشنگتن پست اعلام کرد «می‌خواهیم ظرف 3 تا 6 ماه به توافق هسته‌ای دست پیدا کنیم». او که سابقه چند سال مذاکره با غرب را در کارنامه خود دارد، در عین حال با مرور مذاکرات سال 2003 می‌گوید ما حتی اجازه دسترسی به مراکز نظامی را بین سال‌های 2003 تا 2005 دادیم. در واقع سؤال اصلی در ایران این است که اگر واقعاً آژانس یا غرب دنبال روشن شدن مسایل بوده چرا هر مقدار که ایران شفافیت نشان داد آنها عکس‌العمل مناسب نشان ندادند؟ در واقع یک سؤال اساسی این هست که آیا مسأله هسته‌ای یک بهانه است، یا واقعاً در زمینه مسأله هسته‌ای سؤال وجود دارد؟ ما امیدواریم در مذاکرات 5+1، اعضای 5+1 نشان دهند که مسأله هسته‌ای یک بهانه نیست، واقعاً سؤال منطقی وجود دارد. اگر واقعاً دومی باشد به راحتی مسأله قابل حل و فصل است.

در مقابل این تلقی، کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از مذاکرات نمایندگان 5+1 با دکتر ظریف گفت: 12 ماه زمان مناسبی برای توافق بر سر موضوع برنامه هسته‌ای ایران است.

اما از آن طرف جان کری در مصاحبه با سی‌بی‌اس فهرستی طولانی از مطالبات غیرقانونی آمریکا را مطرح کرد بی‌آن که بگوید آمریکا و غرب در مقابل غیر از لفاظی، کدام امتیاز مشخص را روی میز می‌گذارند. کری در این مصاحبه می‌گوید: اقدامات عملی ایران برای اعتمادسازی می‌تواند شامل دسترسی سریع بازرسان به تأسیسات فردو، امضای پروتکل الحاقی درباره بازرسی‌ها، پیشنهاد توقف داوطلبانه غنی‌سازی در حد بالا، و حفظ غنی‌سازی به میزانی که برای برنامه صلح‌آمیز نیاز است می‌باشد.

وی اما در مقابل تأکید کرد آمریکا تا زمانی که برنامه هسته‌ای ایران شفاف، قابل اثبات و پاسخگو نباشد قصد ندارد تحریم‌ها را لغو کند. کری در رابطه با خواست روحانی برای رسیدن به توافقی بین 3 تا 6 ماهه تصریح کرد: «مطمئناً امکان‌پذیر است، حتی ممکن است زودتر نیز به توافق برسیم که بستگی به آن دارد ایران در آینده چه میزان برای شفاف‌سازی آمادگی دارد.»

طرح توقعات مشخص و غیرقانونی از ایران در مقابل عبارات مبهم-نظیر «تا زمانی که برنامه هسته‌ای شفاف و قابل اثبات نباشد»- در حالی است که ایران در قالب مدالیته مصوب با آژانس، به تمام پرسش‌های مطروحه پاسخ داده و بیشترین سقف بازرسی‌ها را پذیرا بوده است. در واقع جان‌کری و اشتون با زبان بی‌زبانی می‌گویند که نقداً توقع دارند ایران کدام خواسته‌ها-ی غیرقانونی و فراتر از ان‌پی‌تی- را عملی کند اما خود در زمینه تعهدات، برخوردی «تعلیقی» و «نسیه‌وار» انجام می‌دهند و مجدداً دنبال کشدار کردن ماجرا هستند.

نکته جالب در این میان سخنان آلن ایر سخنگوی وزارت خارجه آمریکاست که بر خلاف برخی خوش‌بینی‌های ساده‌دلانه به دویچه‌وله می‌گوید « ما از گفته‌های روحانی و ظریف استقبال می‌کنیم ولی همان‌گونه که اوباما گفت این کلمات آشتی‌جویانه باید با اقدامات قابل تأیید همراه باشد و این سخنان کافی نیست»(!)

به همین دلیل بی‌بی‌سی در تحلیلی نوشت: اظهارات مقامات آمریکایی نشان می‌دهد دولت اوباما به رویکرد متفاوت حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران واکنش محتاطانه‌ای نشان داده و قصد ندارند به ایران امتیاز دهد مگر آنکه این کشور اقدامی واقعی انجام دهد که نشانگر تغییر رویه در برنامه هسته‌ای‌اش باشد. به نظر تحلیلگران در حالیکه روحانی در پی آن است که تحریم‌ها علیه ایران لغو یا سبکتر شوند، جان کری سعی کرد پیش از دیدار با ظریف حمایت جامعه جهانی را جلب کند تا از موضعی محکم‌تر گفتگو کند و فشار را بر ایران - علیرغم دیپلماسی مثبت روحانی - حفظ کند.

مارک فیتز پاتریک تحلیلگر سیاسی و کارشناس خلع سلاح معتقد است با وجود جو مثبت تاکنون اتفاق قابل توجهی نیفتاده. نکته جالب دیگر بی‌اختیاری اوباما در برابر کنگره آمریکا و لابی صهیونیست‌هاست.

لس‌آنجلس تایمز در این‌باره می‌نویسد: آمریکا باید مشخص کند که همه گزینه‌ها همچنان روی میز است. کمیته روابط خارجی کنگره باید دوره 100 روزه ریاست روحانی را بررسی کند و در این زمینه جلسه‌ای تشکیل خواهد داد. با توجه به 30 سال روابط خصمانه با ایران، بعید است کنگره آمریکا با هرگونه لغو تحریم‌ها پیش از تغییری اساسی در رفتار ایران موافقت کند. چنین تغییری صرفا با صحبت کردن مقدور نیست و باید با عمل واقعی توام باشد.

همچنین کلسی داونپورت کارشناس آمریکایی به بی‌بی‌سی گفت: گروهی از اعضای کنگره آمریکا با هرگونه غنی‌سازی در ایران مخالفند و این مانعی بزرگ در برابر هر نوع توافق اوباما با ایران برای دادن اجازه غنی‌سازی است.

درحالی که تصویب برخی تحریم‌ها علیه ایران در دستور کار کنگره آمریکاست، دویچه وله در گزارشی تأکید می‌کند: برخی مقام‌های غربی هشدار داده‌اند که «انتظارات زیاد و تقاضاهای غیرواقعی» از دولت جدید ایران می‌تواند موقعیت آنها را در ایران تضعیف کند و مذاکرات را بی‌نتیجه بگذارد.