.svg)
موسس سازمان بازرسی کل کشور کیست؟
علی گنجی، کارشناس حقوق در قانون نوشت: دکتر سید مصطفی محقق داماد، از شخصیت‌های معروف فقهی حقوقی ایران به شمار می‌آید. وی نوه دختری آیت ا... شیخ‌عبدالکریم حائری یزدی؛ موسس حوزه علمیه قم است. پدرش از بهترین شاگردان شیخ عبدالکریم بود و به‌واسطه ازدواج با دختر استاد بزرگ حوزه به «داماد» شهرت یافت. آیت‌ا... سید محمد محقق داماد از تاثیر گذار‌ترین مجتهدین حوزه علمیه قم بود و عمر خویش را صرف تحقیق و تدریس علم کرد.
بسیاری از بزرگان و نخبگان حوزوی معاصر شاگردی نزد ایشان را از افتخارات خود می‌دانند. سید مصطفی محقق داماد در سال ۱۳۲۴ در چنین خانواده‌ای به دنیا آمد، در حالی که صفات پدرش یعنی «محقق» و «داماد» نام فامیلی او بود. اکثر نزدیکان او اهل علم و از افراد شاخص حوزه بودند. سید مصطفی نیز به‌رسم خانواده راه علم را در پیش گرفت و تحصیلات ابتدایی و عالی حوزوی را در قم گذرانید و به‌درجه اجتهاد رسید.
سپس وارد دانشگاه شد و سال ۱۳۴۹ در رشته فلسفه اسلامی‌از دانشگاه تهران دانشنامه کار‌شناسی ارشد اخذ کرد. گفته می‌شود او از دایی خود آیت ا... دکتر سید مهدی حائری یزدی که از علمای ممتاز فلسفه در ایران بودند، تاثیر بسیاری گرفته است. بعد از انقلاب اسلامی‌مجددا برای تحصیل در رشته حقوق وارد دانشگاه تهران شد و همزمان به دعوت شهید بهشتی در قوه‌قضاییه اشتغال یافت و در کمیسیون‌های تدوین قوانین جدید شرکت داشت. پس از مدتی مسئولیت تاسیس سازمان بازرسی کل کشور را که در واقع ادغام دو سازمان بازرسی دادگستری و سازمان بازرسی شاهنشاهی بود را بر عهده گرفت.
وی در این باره گفته است: «بنده نوه موسس حوزه علمیه قم هستم، به ایشان می‌گویند آیت ا... موسس، روحیه تاسیس در من وجود دارد. سازمان بازرسی کل کشور را من تاسیس کردم، طرح را خودم ریختم، قانون، آیین نامه و تشکیلاتش را خودم نوشتم و اصرار داشتم که که اداره کل نباشد». سید مصطفی محقق داماد ریاست سازمان بازرسی کل کشور در آن دوره را بسیار سخت و دشوار توصیف می‌کند: در کشور ما انقلاب اسلامی‌بر پایه شریعت اسلامی‌به پیروزی رسید است و شریعت یعنی قانون. کشوری که در گذشته بر اساس شریعت بوده آمادگی قانونمندی را دارد و هنوز عقیده دارم که عجله نکردیم، اما با کمال تاسف قانون شکنی مساوی با رشد و انقلابی‌گری تلقی می‌شد و این اشتباه بود.
با این حال ایشان سیزده‌سال در این سمت باقی ماند و سال ۱۳۷۳ استعفا دادند و درباره علت آن نیز این‌گونه گفت:«علت این بود که احساس کردم که دیگر بازرسی‌ها در راستای اهداف من پیش نمی‌رود. به خاطر وجود همان عناصر قانون شکنی».
آقای محقق داماد بعد از جدایی از سازمان بازرسی کل کشور، تحصیلات خود را به شکل جدی‌تر پیگیری کرد و در همان سال مدرک دکترای خود را پس از 6 سال در رشته حقوق بین‌الملل از دانشگاه لوون بروکسل دریافت كرد. پس از آن بر فعالیت علمی‌متمرکز شد و در دانشگاه‌های بسیاری به‌ویژه دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی به تدریس پرداخت. او در این سال‌ها کتاب‌های زیادی را تالیف و ترجمه كردکه اکثراً مورد توجه جامعه دانشگاهی و حوزوی کشور قرار گرفته است. همچنین مقالات علمی‌بسیاری دارد که علاوه بر داخل کشور، در عرصه بین‌المللی نیز قابلیت حضور داشتند و بار‌ها از ایشان به عنوان متخصص حقوق اسلامی‌در همایش‌ها و کنفرانس‌های بین المللی معتبر دعوت شده است.
آیت ا... سید مصطفی محقق داماد بعد از کناره‌گیری از ریاست‌سازمان بازرسی کل کشور کمتر در عرصه‌های حکومت حضور یافت و نهایتاً در شوراهای علمی‌فرهنگی عضویت داشت. ایشان مدتی به عنوان بهترین گزینه برای ریاست قوه‌قضاییه بعد از آیت ا... شاهرودی مطرح بود اما برادر همسرشان یعنی آیت‌ا... صادق لاریجانی به این سمت منصوب شد.
بسیاری از بزرگان و نخبگان حوزوی معاصر شاگردی نزد ایشان را از افتخارات خود می‌دانند. سید مصطفی محقق داماد در سال ۱۳۲۴ در چنین خانواده‌ای به دنیا آمد، در حالی که صفات پدرش یعنی «محقق» و «داماد» نام فامیلی او بود. اکثر نزدیکان او اهل علم و از افراد شاخص حوزه بودند. سید مصطفی نیز به‌رسم خانواده راه علم را در پیش گرفت و تحصیلات ابتدایی و عالی حوزوی را در قم گذرانید و به‌درجه اجتهاد رسید.
سپس وارد دانشگاه شد و سال ۱۳۴۹ در رشته فلسفه اسلامی‌از دانشگاه تهران دانشنامه کار‌شناسی ارشد اخذ کرد. گفته می‌شود او از دایی خود آیت ا... دکتر سید مهدی حائری یزدی که از علمای ممتاز فلسفه در ایران بودند، تاثیر بسیاری گرفته است. بعد از انقلاب اسلامی‌مجددا برای تحصیل در رشته حقوق وارد دانشگاه تهران شد و همزمان به دعوت شهید بهشتی در قوه‌قضاییه اشتغال یافت و در کمیسیون‌های تدوین قوانین جدید شرکت داشت. پس از مدتی مسئولیت تاسیس سازمان بازرسی کل کشور را که در واقع ادغام دو سازمان بازرسی دادگستری و سازمان بازرسی شاهنشاهی بود را بر عهده گرفت.
وی در این باره گفته است: «بنده نوه موسس حوزه علمیه قم هستم، به ایشان می‌گویند آیت ا... موسس، روحیه تاسیس در من وجود دارد. سازمان بازرسی کل کشور را من تاسیس کردم، طرح را خودم ریختم، قانون، آیین نامه و تشکیلاتش را خودم نوشتم و اصرار داشتم که که اداره کل نباشد». سید مصطفی محقق داماد ریاست سازمان بازرسی کل کشور در آن دوره را بسیار سخت و دشوار توصیف می‌کند: در کشور ما انقلاب اسلامی‌بر پایه شریعت اسلامی‌به پیروزی رسید است و شریعت یعنی قانون. کشوری که در گذشته بر اساس شریعت بوده آمادگی قانونمندی را دارد و هنوز عقیده دارم که عجله نکردیم، اما با کمال تاسف قانون شکنی مساوی با رشد و انقلابی‌گری تلقی می‌شد و این اشتباه بود.
با این حال ایشان سیزده‌سال در این سمت باقی ماند و سال ۱۳۷۳ استعفا دادند و درباره علت آن نیز این‌گونه گفت:«علت این بود که احساس کردم که دیگر بازرسی‌ها در راستای اهداف من پیش نمی‌رود. به خاطر وجود همان عناصر قانون شکنی».
آقای محقق داماد بعد از جدایی از سازمان بازرسی کل کشور، تحصیلات خود را به شکل جدی‌تر پیگیری کرد و در همان سال مدرک دکترای خود را پس از 6 سال در رشته حقوق بین‌الملل از دانشگاه لوون بروکسل دریافت كرد. پس از آن بر فعالیت علمی‌متمرکز شد و در دانشگاه‌های بسیاری به‌ویژه دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی به تدریس پرداخت. او در این سال‌ها کتاب‌های زیادی را تالیف و ترجمه كردکه اکثراً مورد توجه جامعه دانشگاهی و حوزوی کشور قرار گرفته است. همچنین مقالات علمی‌بسیاری دارد که علاوه بر داخل کشور، در عرصه بین‌المللی نیز قابلیت حضور داشتند و بار‌ها از ایشان به عنوان متخصص حقوق اسلامی‌در همایش‌ها و کنفرانس‌های بین المللی معتبر دعوت شده است.
آیت ا... سید مصطفی محقق داماد بعد از کناره‌گیری از ریاست‌سازمان بازرسی کل کشور کمتر در عرصه‌های حکومت حضور یافت و نهایتاً در شوراهای علمی‌فرهنگی عضویت داشت. ایشان مدتی به عنوان بهترین گزینه برای ریاست قوه‌قضاییه بعد از آیت ا... شاهرودی مطرح بود اما برادر همسرشان یعنی آیت‌ا... صادق لاریجانی به این سمت منصوب شد.
علی گنجی**کارشناس حقوقی
ارسال نظر