جایزه به «خبرنگاران دردسرساز»

گفت‌وگو با اریک راندروف ـ. معاون رییس دفتر خبرگزاری فرانسه (AFP) در ایران ـ. در آستانه روز خبرنگار انجام می‌شود و این خبرنگار خارجی درباره‌ی علت انتخاب ایران برای کار خبر و همچنین فشار کار خبری، وضعیت آزادی بیان رسانه‌ها، عملکرد رسانه‌های ایران، فاصله‌ی ایجاد شده بین مردم و رسانه‌های داخلی، دلیل گرایش مردم ایران به شبکه‌های اجتماعی، عمر مطبوعات و خبرگزاری‌ها و همچنین عملکرد تلویزیون ایران سخن می‌گوید.

راندرف انگلیسی‌تبار که دست و پا شکسته فارسی صحبت می‌کند، یک معلم دارد که به او زبان فارسی را آموزش می‌دهد. او جمله‌هایی را به فارسی برای ما بیان می‌کند. از سلام و احوال‌پرسی، تا اینکه ایران را دوست دارد.

ابتدا خود را معرفی می‌کند و می‌گوید: من ۳۷ ساله هستم و سال‌هاست خبرنگارم. در کشور‌هایی مثل هند و میانمار کار کردم. چند سالی است در خبرگزاری فرانسه کار می‌کنم و حدود دو سال است به ایران آمده‌ام. خبرنگار (AFP) هستم، اما انگلیسی‌تبار.

AFP از قدیمی‌ترین و مطرح‌ترین خبرگزاری‌های جهان است. این خبرگزاری در پاریس مستقر است و دارای دفاتر خبری در ۱۱۰ کشور جهان است. خبرگزاری فرانسه اخبار را به زبان‌های فرانسوی، انگلیسی، عربی، اسپانیایی، آلمانی و پرتغالی انتقال می‌دهد.

راندروف در ادامه این گفتگو به فعالیتش در حرفه روزنامه‌نگاری اشاره می‌کند و می‌گوید: پیش از این در یک روزنامه انگلیسی کار می‌کردم و سال‌ها در این روزنامه بودم.

او در پاسخ به اینکه چه شد که خبرنگار شد، می‌گوید: من از بچگی به نویسندگی علاقه داشتم و عاشق این بودم که دنیا را ببینم برای همین این شغل را انتخاب کردم، اما فکر نمی‌کردم یک روز ایران بیایم، ولی خوشحالم که این موقعیت و شانس را داشتم.

وی درباره جایگاه یک خبرنگار خوب نیز می‌گوید: در نظر من خبرنگار خوب آن کسی است که بیرون تحریریه بیشتر با مردم ارتباط داشته باشد و از کاراکتر‌های خاصی برای خبرش استفاده کند.

جایزه برای خبرنگارانی که برای حکومت دردسر درست می‌کنند!

او درباره دلیل انتخاب ایران برای کار خبری چنین توضیح می‌دهد: «ایران برای من خیلی جالب است؛ از این بابت که انرژی هسته‌ای در آن یکی از موضوع‌های روز دنیا است و دنیا برای این موضوع به ایران فشار می‌آورد. از آن طرف موضوع‌های دیگری در ایران برای من جالب بود که بیایم و در این کشور کار کنم.»

او درباره نام‌گذاری روزی به نام خبرنگار در ایران، می‌گوید: در انگلیس چیزی به عنوان روز خبرنگار نداریم، اما یک جشنواره داریم برای اینکه به خبرنگارانی که برای حکومت دردسر درست می‌کنند جایزه بدهیم.

معاون رییس دفتر خبرگزاری فرانسه در ایران پیش از هر چیزی به امنیت شغلی که دارد اشاره می‌کند و می‌گوید کشور فرانسه برای امنیت شغلی بسیار عالی است. این کشور سازمان‌های مختلفی دارد که از خبرنگاران حمایت می‌کند.

وضعیت آزادی بیان در فرانسه

راندروف در پاسخ به اینکه وضعیت آزادی بیان در رسانه‌های کشوری مانند فرانسه چگونه است؟ اظهار می‌کند: به طور کلی در کشور‌های اروپایی همه آزاد هستند و همه مردم و رسانه‌ها آزادی بیان دارند. خبرنگار‌ها هم همین طور، حتی در انگلیس و آمریکا به خبرنگار کمک می‌کنند و می‌گویند هیچ‌کس اجازه ندارد جلو فعالیت خبرنگاران را بگیرد، اما یکسری چیز‌ها هست و آن اینکه خبرنگاران می‌خواهند راه‌های دیگری را بروند و یک جور دیگری برای جامعه فکر کنند. موضوعاتی که شاید ریز باشند مثل موضوعات عرفی که در آن اجتماع اجازه نمی‌دهد که تو هر چیزی را ببینی و فشار افکار عمومی است که آزادی بیان را از تو می‌گیرد؛ وگرنه از طرف دولت و حاکمیت ما هیچ محدودیتی برای ارائه خبر نداریم.

فکر می‌کنند ما جاسوس هستیم

این خبرنگار از محدودیت‌هایی که در ایران برای انتشار خبر وجود دارد می‌گوید و اظهار می‌کند: من در این ۱۵ سالی که کار خبر کردم، در هیچ جا ممنوع نشدم که خبری را کار نکنم. هیچ جایی نبوده است که روی موضوعات ساده آن‌ها فکر کنم که خبر را کار کنم یا نه. اما ما در اینجا برای اینکه خبری را کار کنیم، شرایط خیلی سختی داریم و خیلی موانع داریم تا یکسری خبر‌ها را منتشر کنیم. برای اینکه کاری انجام دهیم باید مجوز بگیریم، برای اینکه بیرون برویم باید مجوز بگیریم. مردم خیلی دوست دارند با ما صحبت کنند، ولی شرایط به گونه‌ای است که ما نمی‌توانیم با آن‌ها گفتگو کنیم؛ چرا که از طرف دولت برای ما مشکل ایجاد می‌شود. مشکل اصلی این است که حکومت فکر می‌کند ما جاسوس هستیم و این طور تصور می‌کنند که کار کردن ما و ارتباط داشتن ما با مردم ممکن است برای یک سیستم بد باشد.

نقش گفت‌وگوکننده و حل‌کننده رسانه‌های غرب

او در ادامه می‌گوید: در کشور‌های غربی مثل فرانسه و انگلیس تلاش برای این است که خبرنگاران آزادتر باشند. خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در این کشور‌ها نقش مهمی را ایفا می‌کنند. نقش گفت‌وگوکننده و حل کننده را بر عهده دارند. آن چیزی که من از ایران می‌دانم این است که این کشور ۴۰ سال است زیر فشار سنگین آمریکاست و همین می‌تواند دلیلی بر بدبینی این کشور نسبت به خارجی‌ها باشد.

راندروف در عین حال می‌گوید: کمی احساس می‌کنم این اشتباه است که اجازه نمی‌دهند رسانه‌ها در اینجا آزاد باشند. وقتی ما آزاد باشیم می‌توانیم تصویر بهتری از ایران نشان دهیم که برای حکومت در افکار جهانی خوب است و تأکید می‌کنم می‌دانم که ایران به دلیل فشار‌هایی که از بیرون به آن وارد می‌شود، بر روی این قضیه منفی‌نگر است.

او می‌گوید: من خیلی خوشحالم از اینکه به ایران آمدم. برخلاف چیز‌هایی که در خارج از ایران درباره این کشور گفته می‌شود، خیلی نکات مثبتی را در ایران پیدا کردم که واقعا می‌توانم عاشقش باشم. مثل مردم ایران.

تمرکز AFP بر روی مردم است تا حاکمیت

خبرنگار AFP از لزوم اعتمادسازی رسانه‌های در بین مردم می‌گوید و اظهار می‌کند: چیزی که می‌دانم این است که رسانه‌ها باید ریسک‌پذیر باشند. رسانه‌ها راهی ندارند جز اینکه به باور مردم احترام بگذارند. این یک مشکل بزرگ برای همه رسانه‌های دنیا است که چه میزان از مردم به آن‌ها اعتماد می‌کنند. این اعتماد امروز بین خیلی از رسانه‌ها وجود ندارد. با وجود آقای ترامپ که جریانی به اسم عدم اعتماد به رسانه‌ها راه انداخته است، این جریان وجود دارد، اما خوشبختانه AFP هنوز توانسته است اعتماد مردم را به خودش حفظ کند، به دلیل اینکه تمرکز آن بیشتر روی داده‌ها یعنی مردم و آن چیزی است که اتفاق می‌افتد.

راندروف درباره اینکه رویکرد این خبرگزاری در انعکاس اخبار ایران چیست؟ می‌گوید: ما هر چیزی که واقعیت زندگی در ایران باشد هر چقدر که در توان ما باشد خبر می‌کنیم و پوشش می‌دهیم. از مثبت‌ترین چیز‌ها تا منفی‌ترین خبرها. سعی می‌کنیم تعادل ایجاد کنیم. همه جای دنیا اطلاعات کاملی از ایران ندارند برای همین تمام سعی‌مان این است که زندگی واقعی از ایران نشان دهیم که کار ساده‌ای هم نیست.

این خبرنگار، مقایسه‌ای بین خبرنگاران ایران، فرانسه و سایر کشور‌های اروپایی دارد و می‌گوید: بزرگترین تفاوتی که بین خبرنگاران ما و ایران وجود دارد این است که ما سعی می‌کنیم زندگی مردم را نشان دهیم و تمرکز آن روی دولت و مسؤولان نیست، اما رسانه‌های ایران بیشتر تمرکزشان بر روی دولت است.

شبکه‌های اجتماعی ایران برای دشمنی عالی است

راندروف درباره شبکه‌های اجتماعی و اینکه آیا در کشور آن‌ها همانند ایران آمار مراجعه به خبر در شبکه‌های اجتماعی بالاست؟ می‌گوید: اگر مردم غرب هم به خبر دسترسی نداشته باشند سعی می‌کنند راه‌های دیگری را امتحان کنند تا به آن دست پیدا کنند و طبیعتا به‌سراغ شبکه‌های اجتماعی می‌روند. رسانه‌ها باید در ایران آزاد باشند؛ چرا که وقتی شما فضای مجازی را نگاه می‌کنید همه آزاد هستند و هر چه دلشان می‌خواهد می‌گویند برای همین اخبار را هر طور که می‌خواهند منعکس می‌کنند و مردم هم دسترسی دارند و این خیلی برای دشمنی ایران عالی است، چون راحت می‌توانند از این طریق دیوانه‌بازی دربیاورند و مردم را بهم بریزند.

این خبرنگار درباره آینده خبرگزاری‌ها و رسانه‌های ایران با وجود شرایط فعلی می‌گوید: اگر دولت همچنان به این شرایط ادامه دهد و فشاری که بر سر خبرگزاری‌ها می‌آید ادامه یابد، مردم هر روز اعتمادشان را قطعا نسبت به این رسانه‌ها از دست خواهند داد و رویکردشان به سمت شبکه‌های اجتماعی بیشتر خواهد شد. اولین چیزی که در وظیفه خبرگزاری تعریف شده است ارائه اخبار به مردم است نه حکومت. رسانه‌ها باید اخبار صحیح را به مردم برسانند. اگر آن آزادی‌ها به رسانه‌ها داده نشود برای بیان اخبارشان، کارشان تمام می‌شود.

مردم فرانسه دوست دارند روزنامه لمس کنند

او درباره عمر مطبوعات و پایان نسخه کاغذی رسانه‌ها نیز می‌گوید: روزنامه‌ها همیشه این مشکل را در همه جای دنیا دارند. مشکل اصلی این است که مردم اطمینان و علاقه به خواندن آن‌ها را ندارند. اما مردم کشور ما از اینترنت بدشان می‌آید و دوست دارند روزنامه لمس کنند و خیلی احتمال می‌رود که این رویکرد به عقب و به سمت روزنامه‌های چاپی برگردد.

راندروف همچنین درباره تلویزیون ایران نیز که به گفته خودش هراز چندگاهی آن را می‌بیند، اظهار می‌کند: تلویزیون ایران باید بیشتر در بین مردم حضور داشته باشد. نظر مردم را بیشتر بیان کند و از حکومت فاصله بگیرد.

خبرنگار AFP در همان حالی که با ما مصاحبه می‌کند، از ما معذرت‌خواهی می‌کند و به دنبال خبری می‌رود که باید همان لحظه آن را منتشر کند.

گزارش تاثیرگذار اریک راندرف

او پس از انتشار آن خبر دوباره به ادامه گفتگو و بخش پایانی مصاحبه برمی‌گردد و درباره مهمترین خبر‌هایی که از ایران گزارش کرده است، می‌گوید: ما یک گزارش از یک خانم کارخانه‌دار کار کردیم که کارخانه را تازه به راه انداخته بود و شیرآلات تولید می‌کرد، اما متأسفانه به دلیل تحریم‌های جدید آمریکا مجبور شد آن را ببندد. ما این گزارش را تولید و منتشر کردیم. جالب است بعد از اینکه پخش شد، یک سرمایه‌گذار خارجی پیدا شد که بزرگ‌تر از سرمایه‌گذار قبلی بود و باعث شد کارخانه مجددا راه بیفتد. امیدشان بیشتر شد و کارشان هم دوباره گرفت و این هم از تأثیرات رسانه ما بود؛ و ارزیابی خبرنگار AFP از رسانه‌های ایران

اریک راندروف در پایان درباره‌ی عملکرد رسانه‌های ایران نیز اظهار می‌کند: من فکر می‌کنم آن‌ها در شرایط سختی کار می‌کنند و با این حال زیر این فشار خیلی عالی کار می‌کنند. علاقه‌مندم گزارش‌های زیادی از مردم کوچه بازار ایران بنویسم، اما به سختی مجوز می‌دهند. برایم این جای سؤال است که رسانه‌های ایران با این همه محدودیت چگونه کنار می‌آیند؟