علم بهتر است یا ورزش؟

در حالی که در تمام دنیا تمرکز ورزشکاران حرفه‌ای فقط روی ورزش قهرمانی خودشان است، قهرمانان ایرانی دغدغه‌های متفاوتی دارند.

یکی از این مشکلات گذراندن دوره‌های تحصیلی در دانشگاه‌هاست. ورزشکارانی که در طول دوره حرفه‌ای خود ماه‌هایی از سال را در اردوهای ملی به سر می‌برند و علاوه بر آن در قبال تیم‌های باشگاهی خودشان هم مسئولیت بسیاری دارند. حال همین ورزشکاران باید از سوی دیگر رضایت استادان خود را هم در دانشگاه‌ها کسب کنند.

این موضوع باعث شده ملی‌پوشان ایرانی بارها واحد‌های دانشگاهی خود را حذف کنند و تمرین را به حضور در کلاس‌ها ترجیح دهند. گاهی حتی موضوع فراتر از این است و این ورزشکاران به طور کلی قید دانشگاه را زده‌اند یا این‌که در موارد خاص مجبور شده‌اند پیراهن ملی را کنار بگذارند.

این در حالی است که مسئولان ورزشی کشور همواره از ارتقای سطح علمی قهرمانان ایرانی همتراز با پیشرفت ورزشی‌شان صحبت می‌کنند و حتی بر همین اساس سهمیه‌ای خاص برای تحصیل ورزشکاران در نظر گرفته‌اند. به شکلی که با توجه به حضور و دستاوردهایشان در میادین بین‌المللی می‌توانند در دوره‌های تحصیلی متفاوت در دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تهران بدون حضور در آزمون ورودی ثبت‌نام کنند.

کارنامه درسی ضعیف قهرمانان

این سهمیه شاید ابتدا برای ورزشکارانی که فرصت زیادی برای مطالعه درسشان ندارند موهبت بزرگی محسوب شود، اما نکته اصلی زمانی به چشم می‌آید که به عملکرد درسی این ورزشکاران در طول دوره تحصیلی‌شان توجه کنیم. نخبه‌های ورزشی کشور با توجه به زمان‌بندی خاصی که برای تمریناتشان دارند، ابتدا برای حضور در کلاس‌ها با مشکل مواجه می‌شوند.

همین موضوع هم تا پایان ترم به دغدغه‌ای بزرگ تبدیل می‌شود و به طور طبیعی، نمی‌توانند براحتی واحد‌های درسی خود را پاس کنند. در حالی که بسیاری از کشورهای پیشرفته تمهیدات ویژه‌ای در این خصوص در نظر گرفته‌اند. از جمله این‌که در کنار کمپ‌های اردویی‌شان، کمپی هم برای کلاس‌های درسی خود دارند تا همزمان بتوانند دو بعد مهم زندگی خود را اداره کنند.

در مقابل وقتی پای صحبت‌های ورزشکاران ایرانی بنشینیم، نقل‌قول‌های جالبی را از سوی مسئولان ورزش یا مسئولان دانشگاهی خود بازگو می‌کنند. مثل این‌که با یک دست که نمی‌شود چند هندوانه را بلند کرد، بالاخره باید یا درس را انتخاب کنند یا ورزش را!

ساوه شمشکی: نزدیک بود ترک‌تحصیل کنم

با توجه به این‌که اسکی بازان دقیقا در فصل پاییز و ساعت‌های اصلی برگزاری کلاس در اردو یا مسابقه به سر می‌برند، حضور در دانشکده برایشان بسیار دشوار است. پوریا ساوه شمشکی، ملی‌پوش اسکی آلپاین ایران از ادامه تحصیل انصراف داد.

او در این باره به جام‌جم می‌گوید: به دلیل حضور نداشتن در کلاس‌ها و امتحان پایان ترم، چند نامه بردم اما مسئولان دانشگاه قبول نکردند و با این‌که فقط یک ترم به فارغ‌التحصیلی‌ام مانده بود، مجبور به ترک دانشگاه شدم. هر چند با پیگیری چند نفر از مسئولان دانشگاه توانستم بازگردم، اما الان بیشتر از زمان عادی برای گذراندن دوره لیسانس زمان گذاشته‌ام و این موضوع برایم یک دغدغه بزرگ به شمار می‌رود. قطعا با این شرایط میلی به ادامه تحصیل در مقطع ارشد ندارم.

آشتیانی: بارها واحدهایم را حذف کرده‌ام

سعید آشتیانی، شناگر ملی‌پوش ایرانی هم مدت‌هاست با این معضل دست و پنجه نرم می‌کند: مشکل اینجاست که از هیچ طرفی حمایت نمی‌شویم.

نه مسئولان آموزشی کوتاه می‌آیند و نه از طرف تیم‌هایمان اجازه غیبت داریم. من الان شش سال است که در مقطع کارشناسی درجا می‌زنم، چرا که بارها مجبور شده‌ام در آستانه امتحانات ترم، واحدهایم را حذف کنم. ابتدا که بدون آزمون ورودی به دانشکده آمدیم فکرش را هم نمی‌کردم این همه اذیت شویم.

جالب اینجاست که خیلی از مسئولان وقتی حرف‌های ما را می‌شنوند، می‌گویند باید بین درس و ورزش یکی را انتخاب کنیم.

رجبی: دکتری می‌خوانم اما هنوز هم مشکل دارم

محمدرضا رجبی ملی‌پوش هندبال ایران حل این مشکل را مربوط به نهادهای بالاتر از دانشگاه می‌داند. او که دانشجوی دکتری دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تهران است، می‌گوید: گاهی مجبور می‌شدم برای رسیدن به کلاس‌ها به محض زدن سوت پایان بازی، خودم را به دانشکده برسانم.

حالا شما تصور کنید که خیلی از بازی‌های ما در شهرستان‌ها برگزار می‌شد یا این‌که باید در اردوهای طولانی مدت می‌ماندیم. همیشه تلاش کرده‌ام تا درس و ورزش را با هم داشته باشم، اما برای این موضوع سختی زیادی کشیده‌ام. اگر می‌خواهیم این مشکل حل شود باید سیستم جامع آموزشی کشور را تغییر دهیم.

طوسی: با این‌که درسم خوب است مجبورم واحدهای کمی بردارم

سریع‌ترین دختر ایرانی هم با این‌که تا به حال تلاش کرده دروسش را با نمرات خوبی پاس کند، اما مشکلات زیادی در این زمینه داشته است.

مریم طوسی، دونده ملی‌پوش ایران در این زمینه به جام‌جم می‌گوید: ورزشکاران بسیاری از کشورهای دنیا که بورسیه تحصیلی می‌شوند در محیط دانشگاهی‌شان از امکانات خوبی برخوردارند تا در همان محل تمرینات خودشان را هم انجام دهند.

مثلا من خودم مجبورم در روزی که کلاس دارم مساقت زیادی را از غرب تا شرق تهران در مسیر دانشگاه و ورزشگاه آفتاب انقلاب طی کنم. از طرف دیگر مجبورم در هر ترم واحدهای بسیار کمی بردارم تا مشکل غیبت بیش از حد برایم دردسرساز نشود. به همین دلیل با این‌که درسم هم خوب است اما بیشتر از دیگر همکلاسی‌هایم، تحصیلم طول کشیده است.

سهرابیان: ورزشکاران می‌توانند در رشته خودشان تحصیل کنند

علیرضا سهرابیان، مدیرکل پیشین تربیت بدنی دانشگاه آزاد، حل ریشه‌ای این موضوع را در گرو تعامل بین وزارت ورزش و وزارت علوم می‌داند و می‌گوید: یکی از راهکارها در این زمینه تحصیل ورزشکاران در رشته خودشان است.

مثلا یک بسکتبالیست تیم ملی باید بتواند تا مقطع دکتری در رشته بسکتبال به طور آکادمیک تحصیل کند. امری که بسیاری از کشورهای صاحب سبک انجام می‌دهد. از این راه درس و ورزش برای یک قهرمان هدف می‌شود.

البته برخی فدراسیون‌ها هم می‌توانند در این امر کمک کنند، مثلا دوره‌های تحصیلی در فدراسیون برگزار کنند. با این حال این مهم به یک برنامه‌ریزی مدون و عملیات اجرایی دقیق نیازمند است.

زندی: نیاز به یک آزمون علمی حس می‌شود

اما دکتر حسن زندی، استاد دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تهران با نگاهی متفاوت نسبت به این موضوع، می‌گوید: ورزشکاران باید ابتدای کار تکلیف خودشان را مشخص کنند.

دنیای ورزش قهرمانی بسیار وسیع است و امکان دارد خیلی چیزها را از انسان سلب کند. در نتیجه علم‌اندوزی نیازمند یک اراده جدی است. استادان این دانشکده سعی می‌کنند تا جایی که امکانش هست با ورزشکاران و البته مشکلاتشان راه بیایند اما باید پذیرفت که گاهی کاهلی هم از سوی ورزشکاران رخ می‌دهد.

هرچند زمانی دانشجویی مثل رضا مهماندوست، سرمربی پیشین تیم ملی تکواندو را هم داشتیم که درس و ورزش را به بهترین نحو مدیریت می‌کرد. البته از سوی دیگر نظر من و بسیاری از کارشناسان بر این است که قوانین مربوط به بورس تحصیلی برای قهرمانان ورزشی نیازمند نگاهی مجدد است.

برای مثال شاید بهتر باشد از یک مقطعی به بعد فیلترینگ علمی هم برای این ورزشکاران در نظر گرفته شود؛ آزمونی که سطح علمی آنها را بین خودشان محک بزند، چرا که در مجموع هدف اصلی این طرح، بالا بردن سطح علمی قهرمانان ورزشی است.