نگویید توالت ایرانی، بگویید توالت مغولی!

قدیمی‌ها به توالت می‌گفتند مستراح. مستراح یک کلمه عربی است به معنای محل استراحت یا جای امن. جالب است که در زبان انگلیسی هم یکی از نام‌های توالت restroom است که معنایش می‌شود همان محل استراحت یا به قول قدیمی‌ها مستراح. به هر حال، این محل استراحت که همگی‌مان نیازهایی طبیعی نسبت به آن داریم، گاهی می‌تواند ناراحتی‌هایی به دنبال داشته باشد و بیماریزا شود؛ به‌ویژه اگر اصول اولیه بهداشتی را در آن رعایت نکنیم. این مطلب به مرور برخی از بیماری‌های پوستی و غیرپوستی خاصی پرداخته‌ایم که گاهی به دنبال استفاده غیربهداشتی از توالت بروز می‌کنند. بالاخره واقعیت این است که امروزه بسیاری از ما مجبوریم ساعات زیادی را در محل کارمان بگذرانیم و به ناچار از توالت‌های عمومی استفاده کنیم؛ چه در محل کارمان، چه در اداره‌ها، بانک‌ها، شرکت‌ها و... اما به هر حال، توالت در هر جا که باشد، چه تمیز باشد چه کثیف، همیشه برخی از ما فکر می‎کنیم مملو از میکروب‌هایی است که منتظرند پایمان را داخلش بگذاریم تا به سمتمان حمله‌ور شوند! اما آیا واقعا توالت می‌تواند ما را بیمار كند؟ چگونه می‌توانیم جلوی ابتلا به بیماری‌های ناشی از توالت را بگیریم؟

قبل از سیفون کشیدن، در توالت فرنگی را ببندید
متخصصان عفونی همیشه توصیه می‌کنند که قبل از کشیدن سیفون توالت‌فرنگی، در آن را ببندید زیرا میکروب‌هایی که در سطوح هستند، با فشار آب در هوا پخش می‌شوند و می‌توانند بیماری‌زا باشند. برای همین است كه می‌گوییم قرار دادن وسایلی مثل مسواک یا حوله در توالت اشتباه است زیرا میکروب‌های موجود ممکن است روی آنها بنشینند و بعد از استفاده به فرد منتقل شوند. برخی افراد گمان می‌کنند استفاده از محافظ و درپوش مسواك از آلودگی این وسایل جلوگیری می‌کند اما اینطور نیست. توصیه می‌شود از قرار دادن این وسایل در توالت پرهیز کنید. حوله‌ای که بعد از استفاده خیس است و در توالت می‌ماند، راحت آلودگی را به سمت خود می‌کشد.

حرف اول

دکتر فرزاد کارگرزاده، جراح ارتوپد و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی

نگویید توالت ایرانی، بگویید توالت مغولی!
شاید تا به حال درباره تاریخچه توالت چیزی نشنیده باشید و شما هم مانند بسیاری از مردم لفظ توالت ایرانی و فرنگی را به كار ببرید اما اجداد و نیاکان ما در دوران هخامنشی، در فرهنگ آریایی، بسیار به سلامت مفاصل‌شان اهمیت می‌دادند. در زمان هخامنشی، سکوهایی صندلی مانند وجود داشت كه برای اجابت مزاج روی آن می‌نشستند و وسط این سکوی سنگی فاضلاب و سیستم تخلیه قرار داشت. این توالتی که به نام توالت ایرانی می‌شناسید، در واقع، توالت مغولی است. در همان روزگار، هنگامی که مغول‌ها به ایران حمله کردند، برای دفع، چاله‌ای می‌کندند و روی آن چاله، می‌نشستند و اجابت مزاج انجام می‌دادند. حال چرا ما این شیوه غلط و بسیار غیربهداشتی را بر شیوه دوستدار سلامت و اصیل فرهنگی خود ترجیح دادیم، جای تعجب دارد، خصوصا اینکه امروزه آن سکوی سنگی، به توالت‌هایی از جنس سرامیک و با طرح‌های زیبا تبدیل شده و نام فرنگی را دارد و در هتل‌ها و فرودگاه‌ها می‌بینید پوشش‌های یک‌بار مصرف روی دهانه توالت وجود دارد که پس از هر بار استفاده، برای نفر بعدی کاملا بهداشتی و استریل می‌شود. شاید با همین توضیح کوتاه از تاریخچه توالت رفتن، تلاش کنیم نگاهی جدید به حفظ سلامت مفاصل خود داشته باشیم و همچون اجدادمان از مزایای توالت‌های صندلی‌مانند که متاسفانه به جای توالت ایرانی آن را توالت فرنگی می‌نامند، بهره بگیریم. فراموش نكنید وقتی که شما روی پا می‌نشینید و در موقعیت استفاده از توالت مغولی، حدود 5 دقیقه در این وضعیت قرار می‌گیرید، در واقع مقدار زیادی از وزنتان را روی سطح کوچکی از مفصل زانو قرار می‌دهید و تکیه‌گاه و نقطه فشار شما باعث بروز مشکلاتی جدی و مفصل تخریب می‌شود. در نظر بگیرید شما قسمتی از پوست یا ناخن را تحت فشار قرار دهید و مانع رسیدن خون به آنجا شوید، چه اتفاقی می‌افتد؟ کم‌خونی یا ایسکمی باعث می‌شود آن بافت نابود شود. شما در واقع در مفصل خود همین فشار را ایجاد می‌کنید و باعث ایسکمی آن می‌شوید. علاوه بر آن، جلوی چرخش مایع مفصلی را هم می‌گیرید و به آن صدمه می‌زنید. متاسفانه به همین علت و ورزش نكردن و بد نشستن در کشور ما، سن تعویض مفصل و جراحی آن به جای 80 سالگی در دنیا، به حدود 40 تا 50 سالگی رسیده است.

نگاه متخصص پوست

دکتر رضا رباطی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی

در توالت عمومی از صابون مایع استفاده کنید، نه جامد
چند گروه از افراد باید نكته‌هایی را در استفاده از توالت بیش از دیگران رعایت كنند. اگر شما جزو هریك از این گروه‌ها هستید، باید مراقب باشید تا مبتلا به زردزخم و زگیل نشوید:

1) افراد مبتلا به حساسیت‌های پوستی باید مراقب استفاده از شوینده‌هایی که در توالت عمومی وجود دارد، باشند زیرا مواد محرک موجود در این شوینده‌ها كه اغلب نامرغوبند، می‎تواند باعث تشدید یا بروز اگزما در دست و صورت شود. استفاده از شوینده برای ناحیه تناسلی هم ممنوع است.

2) اگر پس از توالت دست‌ها درست شسته نشود، در همه افراد چه كوچك و چه بزرگ احتمال بروز برخی بیماری‌های عفونی و قارچی ثانویه وجود دارد. علاوه بر شستشوی مناسب، تنها راه پیشگیری از بروز این مشكلات، خشک کردن كامل دست‌ها، ناحیه تناسلی و کشاله ران‌ها بعد از هر بار شستشو است.

3) كسانی كه از توالت فرنگی در مكان عمومی مثل هتل فرودگاه و... استفاده می‌كنند، برای پیشگیری از انتقال میکروب‌ها و بیماری‌های قارچی و ویروسی مثل زگیل یا زردزخم می‎توانند از پد‌های پوشاننده و کاورهای مخصوص استفاده کنند اما به‌طور کل چون طول مدت نشستن روی سطح توالت فرنگی طولانی نیست، احتمال انتقال این بیماری‌ها بسیار پایین است.

4) فراموش نکنیم استفاده از توالت‌هایی که دمپایی مشترک دارند مثل توالت‌هایی که در استخرها هست، می‎تواند باعث انتقال برخی بیماری‌های ویروسی مخصوصا زگیل کف پا شود.

5) سعی كنید از صابون جامد توالت‌های عمومی استفاده نكنید، چون اگر مصرف‌کننده یا مصرف‌کنندگان قبلی صابون جامد در توالت عمومی دچار یک مشکل پوستی باشند، ممکن است این مشکل به پوست شما نیز منتقل شود.

نگاه فوق‌تخصص کلیه

دکتر فاطمه پوررضاقلی، استاد دانشگاه علوم‌پزشكی شهیدبهشتی

ادرارتان را نگه می‌دارید؟ دچار عفونت ادراری خواهید شد!
بعضی از افراد ترجیح می‌دهند سر كار یا در جایی كه توالت عمومی وجود دارد، از این مکان استفاده نکنند و ادرارشان را برای ساعات طولانی نگه‌دارند چون احساس می‌کنند توالت عمومی بیماری‌زاست، اما آنها با این تصمیم احتمال ابتلا به عفونت‌های ادراری را در خود بیشتر می‎کنند. برخلاف آنچه بسیاری از خانم‌ها فکر می‌کنند، توالت عمومی باعث انتقال میکروب به دستگاه تناسلی و ابتلا به عفونت ادراری نمی‌شود بلکه آنچه مضرتر است نگه‌داشتن ادرار برای 8-6 ساعت یا تند ادرار کردن و اجازه تخلیه کامل را به مثانه ندادن است. در توالت عمومی خانم‌ها خودشان باید بهداشت شخصی را رعایت کنند؛ مثلا همراه خود دستمال کاغذی داشته باشند تا بعد از شستشو ناحیه را خشک کنند یا حتما دست‌ها را کامل بشویند.

نگاه متخصص بیماری‌های عفونی

دکتر افشین علیزاده، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشكی شهیدبهشتی

بهترین توصیه؛ شستشوی کامل دست‌ها
بیماری‌های عفونی یا میکروبی دستگاه گوارش مثل وبا در فصل تابستان و بیماری‌های ویروسی دستگاه تنفسی مخصوصا آنفلوانزا در پاییز و زمستان از بیماری‌های شایعی هستند که از توالت‌های عمومی منتقل می‎شوند. عوامل بیماری‌زا یا انتقال‌دهنده‌های این بیماری‌ها روی سطوح ماندگاری بالایی دارند. مثلا ویروس آنفلوانزا تا 8 ساعت روی سطوح زنده می‎ماند و به راحتی به افرادی که با سطح آلوده تماس دارند، بهداشت فردی را رعایت نمی‌کنند و دستانشان را کافی و درست نمی‌شویند، منتقل می‎شود. این عوامل به راحتی از طریق دست آلوده وارد دستگاه گوارش می‌شوند و بیماری‌زا هستند. میکروب‌های روی سطوح در توالت می‎تواند از طریق ریز افشانی و کشیدن سیفون توالت یا استفاده از خشک‌کن‌های برقی نیز منتقل شوند. به همین دلیل توصیه می‎شود قبل از کشیدن سیفون توالت فرنگی، در توالت را ببندید تا میکروب‌هایی مثل ای‌کولا که در سطوح هستند و می‎توانند با فشار آب در هوا منتشر شوند، منتقل نشوند.

در مورد احتمال انتقال بیماری‌های جنسی اما باید گفت عامل مولد بیماری‌های جنسی، مخصوصا ایدز، ویروسی است که ضریب پایداری بسیار کمی در سطوح دارد و خوشبختانه به سادگی منتقل نمی‌شود. ویروس هپاتیت B ماندگاری بیشتری دارد اما حتما باید زخمی در بدن باشد تا از طریق تماس با آن ویروس وارد بدن شود. شاید بهترین راه پیشگیری از ابتلا، شستشوی کامل دست و ضدعفونی کردن مرتب محیط باشد. به هر حال مشکل اصلی سطوح آلوده است.

نگاه متخصص پوست

دکتر غلامحسین غفارپور، عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران

توالت فرنگی بهداشتی‌تر است
بعضی افراد علت امتناع از استفاده از توالت فرنگی را تماس مستقیم پوست با سطح آلوده می‌دانند، حتی اگر توالت در خانه شخصی باشد، در حالی که این توالت در مقایسه با توالتی که امروزه در اغلب خانه‌ها استفاده می‌شود، بهداشتی‌تر است. در ضمن وقتی توالت فرنگی در خانه وجود دارد و افراد خانواده از آن استفاده می‌کنند، قطعا به خاطر رعایت بهداشت فردی هرکدام از افراد عاری از مشکلات قابل‌انتقال از طریق پوست است. کافی است پس از هر بار استفاده، با فشار دادن دکمه‌ای که مایع ضدعفونی را در فضای توالت به گردش درمی‌آورد، آن را ضدعفونی کرد. اگر فقط با استفاده از آب هم که قدرت پاک‌کنندگی ذاتی دارد، محیط توالت‌فرنگی پاکیزه شود، احتمال انتقال مشکلات احتمالی پوستی که در صورت رعایت نکردن بهداشت سرایت می‌کند، منتفی است. در واقع با رعایت بهداشت احتمال انتقال بیماری‌های میکروبی مثل کورک و جوش چرکی در منطقه خاصی که امکان دارد پوست با سطح توالت تماس داشته باشد یا مشكلات قارچی و ویروس بسیار كم است. به‌خصوص اگر از دستمال یا كاورهای مخصوص توالت استفاده شود، نباید از مزایای استفاده از توالت‌فرنگی به بهانه بهداشتی نبودن آن چشم‌پوشی كرد.

نگاه فوق‌تخصص زانو

دکتر علی ترکمان، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌ پزشكی تهران

توالتی که دشمن زانوست
در استفاده از توالت ایرانی مفصل زانو، ران و مچ پا خم می‎شود و فشار قابل‌توجهی به تمام مفاصل اندام تحتانی و حتی ستون فقرات و کمر می‌آید. كلا بهتر است همه گروه‌های سنی برای سلامت مفاصلشان از نشستن سر توالت بپرهیزند و از صندلی مخصوص توالت یا توالت فرنگی استفاده كنند اما برای تمام کسانی که مفاصلشان درد دارد و فشار، دردشان را تشدید می‎کند یا مبتلا به آرتروز و ساییدگی زانو هستند، استفاده از توالت ایرانی ممنوع است. این ممنوعیت در کسانی که عمل تعویض مفصل زانو انجام داده‌اند، سالمند هستند یا باردارند هم باید مدنظر باشد.

حرف آخر

دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده، متخصص پوست، رئیس مرکز تحقیقات پوست و سلول‌های بنیادی و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشكی تهران

از توالت آلوده‌تر هم داریم
در مورد توالت و آلودگی و بیماری‌هایی که انتقال می‌دهد صحبت کردیم اما چند درصد از شما وقتی با تلفن همراه یا حتی گوشی تلفن خانه یا کیبورد رایانه کار می‌کنید یا پولی از کیفتان برمی‌دارید، فورا دستتان را می‌شویید یا به فرزندانتان آموزش می‌دهید که باید این کار را انجام دهد؟
حقیقت این است که بسیاری از وسایلی که در اطرافمان است و مرتب با آنها ارتباط داریم حتی از توالت هم آلوده‌تر هستند و شستشوی مرتب دست‌ها بعد از هر تماس به کاهش میزان باکتری‌های روی پوست کمک می‌کند. شاید با خود بگویید خیلی‌ها را دیده‌ام که هرگز این کار را نکرده‌اند و تا به حال هم بیمار هم نشده‌اند اما نباید خود را با دیگری مقایسه کنید. افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، به خصوص بیماران و کودکان ممکن است در اثر مواجهه با این باکتری‌ها دچار عفونت‌هایی شوند که کنترل آنها آسان نیست. توصیه می‌شود در طول روز مخصوصا قبل از خوردن مواد غذایی، دستانتان را با یک ماده شوینده که حاوی کرم یا مرطوب‌کننده است، بشویید. شستشوی دست‌ها با آب خالی کافی نیست و اثر پاک‌کنندگی ندارد. حتما شوینده‌ای مناسب و استاندارد انتخاب کنید تا باعث خشکی و اگزمای پوستی نشود و بعد از شستشو دست‌ها را کاملا پاک و از کرم مرطوب‌کننده یا چرب کننده استفاده کنید.
اگر قرار است به وسایل فردی دست بزنید که بیمار است، حتما ابتدا آن را با اسپری یا ژل‌های ضدعفونی‌کننده تمیز کنید، اما در استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها زیاده‌روی نکنید، به گندزدایی مرتب وسایل خانه و اداره نیاز نیست. شستشوی دست‌ها کافی است.


منبع: بیتوته