راهکارهایی برای کمک به والدین برای درمان خجالتی بودن فرزندان

نازنین دسترنج، کارشناس ارشد مشاور خانواده، مشاور و درمانگر کودک ، مدرس بین المللی سبک های فرزندپروری و تربیت خانواده، در خصوص علت خجالتی بودن کودکان اظهار کرد: خجالتی بودن کودکان یکی از مسائلی است که معمولا والدین برای حل آن به مراکز مشاوره مراجعه می‌کنند. در واقع یکی از نگرانی‌های والدینی که کودک خجالتی دارند این است که فرزندشان مهارت‌های اجتماعی را به خوبی نیاموخته اند.

اوافزود: رفتار اجتماعی کودک از همان نوزادی به آرامی شکل می‌گیرد و اولین ارتباط کودک با والدین و به خصوص مادر است.

این مشاور و درمانگر کودک بیان کرد: کودکان از سن ۴ ماهگی با اطرافیانشان ارتباط برقرار می‌کنند، اما احساس اضطراب جدایی و ترس از افراد غریبه از سن ۸ ماهگی تا یک سالگی در کودک ایجاد می‌شود که کاملا طبیعی است، زیرا در این سنین کودک تفاوت بین غریبه و آشنا را متوجه می‌شود.

دسترنج گفت: بهترین زمان برای آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان از سن سه سالگی است، این سن اوج اجتماعی شدن کودک خواهدبود، زیرا مهارت‌های کلامی کودک در این سن به خوبی پیشرفت کرده و به راحتی می‌تواند خواسته هایش را بیان کند و با اطرافیان و هم سن و سالانش ارتباط برقرار کند.

این کارشناس تربیت خانواده بیان کرد: بطور کلی می‌توان گفت خجالت به معنی عدم احساس راحتی در یک جمع است بنابراین زمانی که کودکان در یک موقعیت ناآشنا هستند و یا توسط افراد بزرگسال ویا هم سن و سال هایشان مورد توجه و یا قضاوت قرار می‌گیرند دچار احساس شرم و ترس و اضطراب می‌شوند.

او افزود: کودکان خجالتی انواع مختلفی دارند برخی از آن‌ها توانایی برقراری ارتباط اولیه را ندارند و اگر طرف مقابلشان برای شروع ارتباط پیش قدم شود به راحتی با او ارتباط برقرار می کنند، اما برخی از کودکان برای ارتباط برقرار کردن با دیگران اشتیاقی ندارند و ترجیح می‌دهند که خود به تنهایی بازی کنند؛ که این دسته از کودکان به این دلیل که توانایی ارتباط برقرار کردن با دیگران را ندارند مهارت‌های اجتماعی آن‌ها ضعیف است که این امر می‌تواند موجب منزوی‌تر شدن در زندگی اجتماعی و آینده آن ها شود.

دسترنج اظهارکرد: در باور بسیاری از افراد کودکان خجالتی کودکانی آرام و گوشه گیر هستند، اما این مسئله در مورد همه کودکان خجالتی صدق نمی‌کند بلکه برخی از این کودکان به دلیل اینکه نمی‌توانند به راحتی با دیگران و همسن و سال‌هایشان ارتباط برقرار کنند دچار تنش می شوند و معمولا با همسن و سال‌هایشان دعوا می‌‎کنند که علت اصلی این موضوع ضعف در مهارت های اجتماعی است.

این مشاور و درمانگر کودک بیان کرد: والدین باید توجه داشته باشند که خجالتی بودن کودکشان یک نقص نیست بلکه می‌تواند یک خصیصه و ویژگی شخصیتی باشد، اما تا زمانی که این خصیصه شخصیتی باعث بروز احساس بد و ضعف در مهارت‌های اجتماعی کودک نشود. کودکان خجالتی معمولا درون گرا هستند در نتیجه لازم است مهارت‌های اجتماعی به این دسته از کودکان بیشتر آموزش داده شود. در برخی از موارد هم ممکن است کودک، خجالتی بودن را به از والدین به ارث برده و از آن‌ها آموخته باشد. در واقع در مواردی خود والدین به راحتی در یک جمع نمی‌توانند به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کنند که در نهایت کودکشان نیز این رفتار را از آن‌ها می‌آموزد.

او ادامه داد: گاهی اوقات عدم ارتباط گیری کودک می‌تواند ناشی از علل دیگری از قبیل افسردگی، اضطراب و حتی ابتلا به بیماری اوتیسم باشدکه در چنین شرایطی کودک باید تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرد. همچنین در شرایط فعلی که رفت و آمد‌ها تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کرده است خود این امر سبب خجالتی شدن کودک خواهد شد، زیرا کودک با افراد غریبه در ارتباط نیست و در نتیجه مهارت های اجتماعی را به خوبی آموزش نمی بیند.

راهکارهایی برای کمک به والدین در خصوص درمان خجالتی بودن فرزندان شان

این مشاوره خانواده در خصوص وظایف والدین در برابر کودک خجالتی اظهار کرد: مسئله حائز اهمیت این است که والدین به هیچ عنوان نباید برچسب خجالتی بودن به کودک بزنند در واقع برچسب زدن نه تنها کمکی نمی‌کند بلکه سبب می‌شود کودکشان به این باور برسد که خجالتی بوده و یادگیری در مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی بسیار ضعیف است و ممکن است پدر و مادر به دلیل این نقص او را دوست نداشته باشند، برای مثال دوست نداشتن پدر و مادر باعث می‌شود که کودک عزت نفس و اعتماد به نفس خود را بیشتر از دست بدهد. بنابراین بهتر است والدین کودک را آن گونه که هست بپذیریند و از تمسخر و تحقیر کودک خودداری کنند اما مهارت های اجتماعی را به کودک شان بیاموزند.

او ادامه داد: کودک نیاز به توجه و محبت بدون قید و شرط دارد در واقع کودک هر خصیصه اخلاقی که دارد باید از سوی والدین پذیرفته شود و آن ها او را دوست داشته باشند و بدانند که ویژگی کودک شان این است که لازم است برای آموزش برخی مهارت‌ها بیشتر برایشان وقت بگذارند؛ بهتر است والدین از طریق بازی علت خجالت کودک را جویا شوند و در صورت پی بردن به آن با کودکشان هم دلی کنند. نکته‌ حائز اهمیت همدلی والدین است، اما والدین باید توجه داشته باشند که همدلی با دلداری متفاوت است در واقع دلداری این پیام را به کودک می‌رساند که کودک در یک موقعیت نگران کننده قرار دارد و برای همین در این جمع احساس خجالت می‌کند و این شرایط را برای کودک سخت می‌کند، اما همدلی یعنی فقط احساس کودک را بپذیریم و سعی کنیم بدون سرزنش کردن کمک کنیم تا کودک به تدریج با اطراف خود ارتباط برقرار کند.

این مشاوره کودک تصریح کرد: والدین به هیچ عنوان کودک را وادار به برقراری ارتباط نکند زیرا این کار شرایط را برای کودک سخت تر و درنهایت او را منزوی تر می کند بلکه والدین باید صبور باشند و به تدریج کودک را با اجتماع‌های بزرگتر آشنا کنند. بنابراین والدین باید زمانی که به پارک می‌روند کودک‌شان را مجبور به دوست پیدا کردن و برقراری ارتباط نکنند بلکه در ابتدا به همراه فرزندشان نظاره گر بازی کودکان بوده و در مورد نحوه بازی کودکان با یکدیگر صحبت کنند.

او افزود: قبل از رفتن به محیطی که کودک ممکن است در آن جا احساس راحتی نداشته باشد بهتر است والدین درمورد افراد و محلی که قرار است به آنجا بروید با کودک صحبت کنند. تقویت عزت نفس و تمرکز بر توانایی‌ها و استعداد‌های کودک به شدت می‌تواند به از بین برد خجالت کمک کننده باشد، زیرا زمانی که کودک در یک محیطی قرار می گیرد که احساس خوبی به افراد حاضر در آن جمع دارد به راحتی می تواند با دیگران ارتباط برقرار کند.

دسترنج در نهایت افزود: والدین باید از خانه و خودشان شروع کنند و به کودک فرصت ابراز وجود بدهند و سعی کنند در کار‌ها از کودک نظر بخواند، مسئولیت‌های کوچک به کودک داده شود تا از این طریق عزت نفس کودک افزایش یابد و در صورتی که والدین تمامی راهکار‌ها را در زمانی حداقل یک تا دو ماه انجام دادند و هیچ تغییری در رفتار کودک مشاهده نشد بهتر است برای بررسی‌های بیشتر همراه با کودک به مشاور مراجعه کنند تا خدمات تخصصی به کودک داده شود.