راهکارهای جلوگیری از خونریزی مفصلی هموفیلی‌ها

ویدا مرزبان مسئول بخش فیزیوتراپی مرکز درمان جامع هموفیلی ایران اظهار کرد: هموفیلی یک بیماری ارثی است که به علت عدم وجود یک ژن خاص در بدن ایجاد می‌شود و افراد مبتلا به هموفیلی نمی‌توانند پروتئین خاصی را که در جریان خون وجود دارد و موجب انعقاد خون می‌شود بسازند. در نتیجه، این بیماران به‌دنبال ضربه به‌راحتی دچار خونریزی می‌شوند و خونریزی آنها هم به راحتی متوقف نمی‌شود.

وی گفت: بهترین و موثرترین راه برای کاهش بروز عوارض ذکر شده پیشگیری از ایجاد خونریزی مفصلی است و بهترین راه آن استفاده از فاکتورهای خونی است. استفاده از فاکتور‌های خونی یعنی همان پروتئین‌هایی که بدن فاقد آن است، در واقع نوعی درمان جایگزینی است. با این کار بدن به میزان کافی فاکتورهای انعقادی خواهد داشت تا بتواند مانع از خونریزی شود.

مرزبان ادامه داد: با این حال اگر به هر دلیلی خونریزی مفصلی ایجاد شد با انجام اقداماتی می‌توان شدت آسیب‌های احتمالی را کم کنیم از جمله استراحت و حرکت ندادن اندام موجب قطع خونریزی می‌شود و بالا نگه داشتن اندام موجب می‌شود تا فشار خون در اندام کم شود و خونریزی هم کاهش یاب. این کار همچنین به جذب خونریزی کمک می‌کند و با سرد کردن و کمپرس مفصل می‌توان به کاهش ادامه خونریزی کمک کرد.

مسئول بخش فیزیوتراپی مرکز درمان جامع هموفیلی ایران گفت: مکانیسم آسیب مفصل و اندام در بیماران هموفیلی به گونه ای است که با هر بار خونریزی در مفصل و بازجذب آن، سلول‌های ناخواسته جدیدی در کپسول مفصلی رشد می‌کند که موجب کم شدن خاصیت انعطاف پذیری آن می‌شوند. در نتیجه به‌تدریج کپسول مفصلی کوچک و جمع و غیر قابل انعطاف می‌شود و به‌دنبال آن مفصل دچار خشکی و محدودیت حرکتی می‌شود، بنابراین به‌تدریج و با کاهش دامنه حرکتی در مفصل عضلات اندام هم ضعیف می‌شوند و بعد از مدتی با افزایش تخریب در غضروف مفصلی، بیمار دچار درد مفصل می‌شود.

مرزبان ادامه داد: براین اساس درد در ابتدا فقط در حین فعالیت‌های بدنی است ولی با شدید شدن بیماری ممکن است در حالت استراحت هم وجود داشته باشد و استخوان‌های اندام بیمار به‌تدریج دچار کاهش تراکم و پوکی می‌شوند و تمام بیماران مبتلا به هموفیلی که دچار خونریزی‌های مکرر مفصلی می‌شوند مشکلات ذکر شده را کما بیش در مفاصل زانو، مچ پا یا آرنج خود دارند.

بنابراین هر چه سن بیمار بالاتر می‌رود و دفعات خونریزی‌ها بیشتر می‌شود مشکلات ذکر شده هم شدیدتر می‌شوند.وی عنوان کرد: بیماران مبتلا به هموفیلی که با درمان جایگزینی مناسب و استفاده از فاکتورهای خونی مانع از خونریزی مفصلی می‌شوند این مشکلات مفصلی را نخواهند داشت. همانطور که گفته شد مفاصل لولایی مانند زانو، مچ پا و آرنج بیشتر دچار خونریزی مفصلی و عوارض ناشی از آن می‌شوند در حالیکه احتمال این مشکلات در مفاصل گوی و کاسه ای مانند مفصل ران و شانه کمتر است.

این فیزیوتراپیست اظهار داشت: روش‌های کاهش عوارض مفصلی در بیماران هموفیلی اهمیت استفاده از درمان‌های فیزیوتراپی در این بیماران است به گونه ای است که فیزیوتراپی در بیماران هموفیلی منجر به سرعت بخشیدن به روند ترمیم بافت‌های آسیب دیده، کاهش تعداد دوره‌های خونریزی، جلوگیری از تخریب مفصل در اثر خونریزی‌های مکرر و بهبود کیفیت زندگی بیماران هموفیلی می شود.

وی عنوان کرد: بیماران هموفیلی، بعد از خونریزی نیازمند بازتوانی مفاصل و ماهیچه‌ها هستند و فیزیوتراپیست، با کاهش درد و سفتی مفاصل، افزایش انعطاف پذیری ماهیچه و بافت نرم و افزایش تعادل فرد، به آنان کمک می‌کند، فیزیوتراپی افراد هموفیلی، شامل الکتروتراپی، تمرین درمانی و آب درمانی است و همچنین الکتروتراپی که موجب کاهش التهاب و گرفتگی‌های عضلانی و کاهش درد به منظور آماده سازی برای متحرک سازی مفصل می‌شود.

مسئول بخش فیزیوتراپی مرکز درمان جامع هموفیلی ایران در خاتمه خاطرنشان کرد: همچنین تمرین درمانی، موجب افزایش قدرت تحمل درد، جلوگیری از لاغری عضلانی، پیشگیری از پوکی استخوان و جلوگیری از ایجاد مشکلات مفصلی - عضلانی، در این دسته از بیماران می‌شود.