ملاک برتری انسان بر جن چیست
پارسینه: مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم در یادداشتی ملاک برتری انسان بر سایر مخلوقات از جمله جن را بررسی کرد.
پارسینه-گروه فرهنگی: برخی میگویند برتری انسان بر سایر مخلوقات به خاطر این است که انسان با اختیار خود خوب و بد را انجام میدهد؛ اگر ملاک این است، پس جن هم اینگونه است؛ چون جنیان هم کافر و مؤمن دارند. پس ملاک برتری انسان بر جن چیست؟!
مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم یادداشتی در پاسخ به این سوال در اختیار خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس قرار داده است.
قرآن کریم آفرینش انسان را از خاک و آفرینش جن را از آتش و قبل از انسان میداند (الرحمن/14-15، حجر/27) در برخی آیات قرآن، جن و انس به طور مشترک، مورد خطاب قرار گرفتهاند و هدف از آفرینش آنها پرستش خدا معرفی شده است. (الذاریات/56، الرحمن/33)
بر خلاف آنچه مشهور در میان مردم است که آنها را «از ما بهتران» میدانند، انسان از آنها برتر است به دلیل اینکه تمام پیامبران الهی از انسانها برگزیده شدهاند و گروهی از آنها به پیامبر اسلام، که از نوع بشر است، ایمان آوردند و از او تبعیت کردند و واجب شدن سجده در برابر آدم بر شیطان، که بنا بر تصریح قرآن از طایفه جن بود (کهف/50) دلیل بر فضیلت نوع انسان بر جن میباشد. (آیتالله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج24، ص155)
ملاک برتری انسان چیست؟
آنچه از قرآن فهمیده میشود، چند امر است:
1-علم انسان به اسماء و حقایق جهان هستی و استعداد شگرف او در علم و عمل و قرب الهی؛
قرآن میفرماید: «وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ کُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلائِکَةِ فَقالَ أَنْبِئُونی بِأَسْماءِ هؤُلاءِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ؛ سپس علم اسماء [علم اسرار آفرینش و نامگذارى موجودات] را همگى به آدم آموخت. بعد آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود: (اگر راست مىگویید، اسامى اینها را به من خبر دهید!)» (بقره/31)
تعلیم در این مورد جنبه تکوینی داشته است؛ یعنی خداوند این آگاهی را در نهاد و سرشت آدم قرار داد، و به این واسطه فضیلت نوع انسان بر دیگر موجودات اثبات شد. تعلیم این حقایق، به انسان و استعداد او در فراگیری آنها، مخصوص حضرت آدم علی نبینا و آله و علیه السلام نیست، بلکه علم و دانش در نوع انسان، به ودیعه گذارده شده و همواره به تدریج، آثارش در نسل او ظاهر میشود و چنانچه فرزندان آدم در راه هدایت گام بردارند، میتوانند آن علم را از مرتبه قوه به فعلیّت، برسانند (ترجمه تفسیر المیزان، ج1، ص147، مرکز فرهنگی رجاء)
2- دمیده شدن روح الهی در انسان
قرآن به صراحت میفرماید: خداوند از روح خود در کالبد آدم و فرزندان او دمیده است (حجر/29 و الم سجده/7-8) این روح الهی با استعداد فوقالعادهای که در آن نهفته است، میتواند تجلیگاه انوار الهی و عظمت بخش انسان باشد.
آیه 7 - 8 سوره سجده این بعد معنوی را در همه فرزندان آدم موجود میداند.
3-خلیفة الله بودن نوع انسان
منظور نمایندگی خدا در زمین است، زیرا سؤالی که بعد از این فرشتگان میکنند و میگویند: نسل آدم ممکن است فساد و خونریزی نمایند و نمایندگی خدا در زمین با این کارها نمیسازد، متناسب با همین معنا است (مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج1، ص172)
حضرت امام صادق (ع) میفرمایند: فرشتگان بعد از آگاهی از مقام آدم، دانستند که او و فرزندانش سزاوارترند که خلفای الهی در زمین و حجتهای او بر خلق باشند (همان، ص173 نقل روایت از معانی الاخبار)
مرحوم علامه طباطبائی میفرمایند: خلافت انسان در زمین منحصر به حضرت آدم (ع) نیست، فرزندان او هم در این امر شریکند (المیزان، ج1، ص116، چاپ مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان)
این امتیازات درباره انسان و مخصوص اوست و نشان میدهد که مقام انسان والاتر از مقام جن است. تحقیقاً این برتری موجب پیشرفت او از نظر معلومات و مفاهیم ذهنی و معنوی و نیز از نظر پیشرفت و ترقی اجتماعی و صنعتی شده است. در حالی که ملائکه و جن همانطور که آفریده شدهاند و در محدوده اختیاری که دارند، زندگی میکنند.
جهت مطالعه بیشتر:
تفسیر نمونه ج25، به تفسیر سروه جن مراجعه بفرمایید.
ارسال نظر