امام خمینی که بود و چه کرد؟

به نظر می‌رسد: «دست‌کم دو قرن لازم است تا [امام و] تاثیری که ایشان در جامعه بشریت گذاشته دقیقا ارزش‌یابی شود.» 1

در عین حال از آنجا که تحلیل و کشف رموز شخصیت الهی امام رهگشای حیات با عزت همه مومنان و آزادی خواهان جهان است:

«همه باید سعی کنند شخصیت امام خمینی را با همان ابعاد عظیم به درستی شناسایی کنند.» 2

در تحلیل شخصیت امام خمینی با نگاهی عمیق به روح ملکوتی و افکار بلند و ویژگی‌های منحصر به فرد روحی و معنوی ایشان و آثار و برکات فراوان حیات طیبه ایشان باید گفت:

«صدای امام خمینی برای مردم ایران حکم صدای خدا را داشت» 3 در نظر میلیون‌ها انسان موحد: «او دست خدا بر روی زمین» 4 و «هدیه آسمانی و ملکوتی برای خاکیان بود.» 5

سلوک معنوی و افکار متعالی وتقید بی‌چون و چرای ایشان به دستورهای شرع انور و تعالیم اهل‌بیت عصمت و طهارت علیه‌السلام هر مسلمان منصفی را بر این باور استوار می‌ساخت که: «گویی شخصیتی از شخصیت‌های آزمون بزرگ صدر اسلام (فتنة‌الکبری) با معجزه‌ای به دنیا بازگشته تا پس از پیروزی امویان و به خون غلتیدن شهیدان اهل‌بیت علیه‌السلام سپاه علی علیه‌السلام را رهبری کند.»6

«ندای امام خمینی از قلب فرهنگ و از اعماق تاریخ و از ژرفای روح این ملت برمی‌خاست؛ مردمی که در طول چهارده قرن حماسه محمد صلی‌الله علیه و‌آله وسلم، زهرا سلام‌الله علیها، حسین علیه‌السلام، زینب سلام الله علیها، سلمان، ابوذر و صدها هزار زن و مرد دیگر را شنیده بودند و این حماسه‌ها با روحشان عجین شده بود، بار دیگر همان ندای آشنا را از حلقوم این مرد شنیدند و علی علیه‌السلام و حسین علیه‌السلام را در چهره او دیدند...

مردمی که سال‌ها این آرزو را که در زمره یاران امام حسین علیه‌السلام باشند در سر می‌پروراندند ... به ناگاه خود را در صحنه‌ای این چنین مشاهده کردند، گویا حسین علیه‌السلام را به عینه می‌دیدند... کربلا و حنین، بدر، احد، تبوک و خیبر... را می‌دیدند.» 7

گرچه «امام خمینی تجلی منحصر به فرد مبارزه طلبی اسلام در قبال استیلای سیاسی و اقتصادی و فرهنگی غرب بود» 8 اما «پیام امام قدس‌سره در میان مسلمانان نه فقط شیعیان (بلکه) در همه منطقه و جهان طنین افکند.» 9

شخصیت الهی و پیام‌های معنوی حضرت امام قدس‌سره بسیاری از پیروان سایر ادیان و مذاهب را به شدت تحت تاثیر خود قرار داد تا آنجا که در نظر برخی از تحلیل‌گران و متفکران مسیحی «او مسیح معاصر بود و دقیقا اشعه صلابت و سازش ناپذیری عیسی بن مریم- علی نبینا وآله و علیه السلام- بود» 10. و برخی دیگر از مسیحیان سخن از «تاثیر‌پذیری شدید از مقام و عظمت و تحمل و بردباری شکوهمند امام خمینی قدس‌سرهو درک احساس عطیه و موهبت الهی در اولین دیدار با ایشان» به میان آورده‌اند 11.


«امام رهبر منحصر به فردی بود 12» که در اوج ناباوری تحلیل گران بین‌المللی «در حالی که دست‌اندرکاران و نظریه‌پردازان توسعه سیاسی در غرب در دهه‌های 1960 و 1970 به‌طور کلی به تحولات سیاسی و دینی در ایران و سایر کشورهای بی‌اعتنا بودند» 13 «با عقاید مذهبی که غرب آنها را کهنه و قرون و سطایی می‌دانست جهان را تکان داد» 14 و «شرق و غرب را لرزانید و میراثی بر جای گذاشت که هنوز زنده و فعال است»15. وی «توانست اثر بزرگی در تاریخ جهان بر جای بگذارد» 16 و بی‌تردید «جهانیان همچنان تحت تاثیر انقلاب معنوی او قرار دارند» 17.

رهبر کبیر انقلاب اسلامی که از صبر و استقامت محمدی صلی‌الله علیه و‌اله وسلم، زهد و عدالت علوی و تدبیر حسنی علیه‌السلام و توکل و شجاعت حسینی علیه‌السلام درس‌ها فرا گرفته و توشه‌ها به همراه داشت با تاییدات و عنایات خاصه حضرت ولیعصر- ارواحنا فداه- 18:

«در نزدیک شدن انسان به خدا فصل جدیدی را گشود و با حمایت مردم انقلاب اسلامی را که نقطه عطف مهمی در تاریخ قرن بیستم است، به سرانجام پیروزمندانه‌ای رساند.» 19

«امام مفهوم فرهنگ فرمانبری جامعه را تغییر داد، دیوار ترس را شکست و مردم را به سوی چشمه پاک فطرت الهی هدایت کرد... او جهان‌بینی مذهبی را احیا و نور ایمان را روشن کرد و بزرگ‌ترین حماسه عظیم فداکاری عصر ما را به وجود آورد.» 20


تاثیرگذاری امام عجل‌الله تعالی فرجه الشریف و انقلاب اسلامی بر حیات معنوی انسان معاصر آنچنان عمیق و گسترده ارزیابی می‌گردد که می‌توان گفت: «انقلاب امام خمینی حتی سیر تطوری21 انسان را تغییر داد» 22.

حضرت امام قدس‌سره بسان آیینه شفافی بود که به بهترین وجه ممکن انوار خورشید تابان پیامبر گرامی اسلامی صلی‌الله علیه و اله وسلم و اوصیای طاهرین ایشان علهیم السلام را بر بشریت تشنه معنویت قرن بیستم منعکس نمود.

«او هم چون گلوله‌ای بود که از صدر اسلام شلیک شده و بر قلب قرن بیستم نشسته بود» 23. «ایشان از گذشته آمده بود و در حال زندگی می‌کرد ولی بیان‌گر و نمایان‌گر آینده بود»24. «وی از جمله افرادی بود که خداوند سبحان علمی نافع و عقلی و جلوتر از زمان به وی اعطا کرده بود» 25 و به بیان دیگر «او فراتر از زمان می‌اندیشید و در بعد مکان نمی‌گنجید» 26در واقع باید گفت:

امام خمینی قدس‌سره مبشر عصر جدیدی در ادوار زندگی بشریت‌اند که «به نظر می‌رسد در این مرحله برای روحیه آشفته بشریت بیش از هر چیز به معنویت مورد نیاز خواهد بود.»‌27

به برکت حضرت امام خمینی قدس‌سره و انقلاب آسمانی و پیام‌های قدسی او بار دیگر شکوفه‌های خداجویی و دین‌گرایی در بستر خشکیده جهان معاصر جوانه زد و نغمه ایمان‌گرایی و توحید و خداپرستی در سراسر جهان‌طنین‌انداز گردید: (مثلهم فی التوریة و مثلهم فی الانجیل کزرع اخرج شطاه فازره فاستغلظ فاستوی علی سوقه یعجب الزراع لیغیظ بهم الکفار) 28



پی نوشت:
1- حضرت آیة‌ الله مصباح یزدی در مصاحبه پرفسور لنسل با ایشان، مجله معرفت، شماره 31، ص 20.

(اما) به عقید من: برای شناسایی شخصیت تاریخی امام باید درس ویژه‌ای ارائه داد، زیرا این چنین دروسی با طبقه‌بندی‌های نظری و عملی خود قادر به تبیین رهبری چند بعدی بنیانگذار جمهوری اسلامی و جایگاه او در تاریخ نیستند و زندگی قریب به یک قرن امام و تحولات جهانی بر آمده از او، فراتر از آن است که بتوان ایشان را در ردیف دیگران تحلیل کرد. امام تنها رهبر دینی یک انقلاب عظیم در هزاره اخیر بوده و این در تاریخ بشریت بی‌سابقه است.

پرفسور حمید مولانا، روزنامه کیهان، ستون چشم‌انداز، به مناسبت یک‌صدمین سالگرد ولادت امام 8/7/78.

2- مقام معظم رهبری، سخنرانی به مناسبت عید 78 (مصادف با یکصدمین سالگرد امام - رضوان‌الله تعالی علیه-.

3- شبکه تلویزیونی ایتالیا در گزارش ویژه‌ای به مناسبت ارتحال امام قدس‌سره (روزنامه اطلاعات 11/4/68).

4- کشیش یونانی موستاکیس، نشریه Zavaira ، چاپ مسکو (کیهان هوایی 25/8/73).

5- محمد حسنین هیکل، نویسنده و روزنامه نگار معروف جهان غرب، (روزنامه مصری الاهرام. 17/3/68).

6- محمد حسنین هیکل، مدافع آیة‌ الله، ص 8.

7- استاد شهید آیة الله مرتضی مطهری، پیرامون انقلاب اسلامی، ص 119.

8- کلیم صدیقی، رئیس وقت پارلمان مسلمانان انگلیس، نهضت‌های اسلامی و انقلاب اسلامی ایران، ترجمه سیدهادی خسروشاهی، ص 193.

9- نشریه پروفیل، چاپ اتریش، ژوئن 1985؛ نشریه امید انقلاب، ش 222.

10- رابین وود زورث. زیباترین تجربه من، ترجمه خدیجه مصطفوی، ص 38.

11- اوربانا فالاچی، خبرنگار معروف ایتالیایی، روزنامه جمهوری اسلامی 29/7/58.

12- نلسون ماندلا، رهبر شهیر مبارزه با آپارتاید و نژادپرستی در آفریقای جنوبی، ماهنامه اسلام و غرب، سال سوم، بهمن و اسفند 78.

13- نمونه بارز آن کتاب ایران: توسعه سیاسی در جامعه در حال تغییر نوشته لئونارد بانیدر استاد دانشگاه شیکاگو و یکی از کارشناسان ارشد ایران‌شناسی است که چند ماه قبل از قیام پانزده خرداد در مقارن با حمله ماموران انتظامی رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه در آمریکا منتشر شد. بانیدر یکی از موسسان اصلی پروژه مطالعات سیاست تطبیقی و توسعه در آمریکا، فصل اول کتاب خود را تت عنوان «انقلاب چیست؟» با گفتار احمد کسروی آغاز می‌کند و با استناد به نوشته‌های او از امکان یک انقلابی که نظام شاهنشاهی را سرنگون کند و سنت سیاسی را ایجاد گرداند اظهار یاس می‌کند.

در تمام 362صفحه‌ این کتاب که در دهه 1960 به عنوان معتبرترین منبع اطلاعات درباره ایران و توسعه سیاسی» در بین نسل آینده و جدید کارشناسان و پژوهشگران و توسعه به کار برده می‌شد. اشاره‌ای به مبارزات امام خمینی نیست. ولی در سراسر کتاب روی این نکته تاکید می‌شود که منابع مشروعیت نظام سیاسی در ایران سلطنت مالکیت، ناسیونالیسم (یا ملی‌گرایی)، مذهب، و مشروطه، هستند ... .: (پرفسور حمید مولانا، کیهان، ستون چشم‌انداز، 13/3/78).

14- پرفسور ویلیام پیمان، از دانشگاه براون آمریکا، نشریه Zavaira، چاپ مشکو، کیهان هوای، 25/8/73.

15- محمد العاصی امام جماعت سابق مسجد واشنگتن، روزنامه جمهوری اسلامی، 5/5/71.

16- میخاییل گورباچف، رئیس‌جمهوری اسبق اتحاد جماهیر شوروی (در مصاحبه با واحد مرکزی خبر، روزنامه جمهوری‌اسلامی، 15/3/78.

17- آنتونیومدرانو، نویسنده اسپانیایی، در مصاحبه با رادیو اسپانیایی برون‌مرزی جمهوری اسلامی، رادیو معارف، 28/11/78.

18- «بنده با بزرگان زیادی در نجف نشست و برخاست داشتم، همه آنها ممترف بودند که در طول تاریخ تشیع که ما به یاد داریم سابقه نداشته بزرگی از بزرگان شیعه (بمانند امام- رضوان‌الله علیه -) تمام طول سال را هر شب یا هر روز به حرم مشرف بشود در حالی که حساب یک سال نبود، حالتی نیست که بدون برخوردار بودن از معنویات فوق‌العاده ... و بهره‌مند بودن از توجهات خاص در انسان پیدا بشود». آزاده قهرمان حجت الاسلام والسلمین سید علی اکبر ابوترابی قدس‌سره، روزنامه رسالت، ویژه‌نامه مهر دهر، خرداد 81.

19- لنسر (پرفسور اتریشی) نشریه Zavaira، چاپ مسکو، کیهان هوایی، 25/8/73.

20- والنتین پروساکوف، اندیشمند و نویسنده رومی، نشریه صبح صادق، ویژه‌نامه حجة موجه 13/3/81.

21- تطور: سیر تکاملی، تکامل تدریجی، «فرهنگ بزرگ جامع نوین (ترجمه المنجد)، ج2، ص 1187».

22- لنسر (پرفسور اتریشی) نشریه Zavaira، چاپ مسکو، کیهان هوایی، 25/8/73.

23- محمد حسنین هیکل، مدافع آیة الله، ص8.

24- احمد هویر محقق و متفرک سوییسی، فصل‌نامه حضور، ش 29، پاییز 79.

25- شیخ محمد طنطاوی (مفتی اعظم الازهر مصر) در مصاحبه با رادیو خبر، روزنامه رسالت، 4/11/81.


26- میخاییل گوریاچف، رئیس‌ جمهوری وقت اتحاد جماهیر شوروی سابق، در مصاحبه با واحد مرکزی خبر، روزنامه جمهوری اسلامی، 15/3/78.

27- والنتین پروساکوف، اندیشور و نویسنده روسی، نشریه Zavaira، چاپ مسکو، کیهان هوایی، 25/8/73.

28- فتح (48) آیه 29: مثل یاران رسول خدا در تورات و انجیل مانند زراعتی است که برون دهند بوته‌های خود را پس استوار کند، تا سطبر گردد و بر پایه‌های خویش‌ایند؛ (آن چنان که شگفت‌آورد کشاورز را، تا به خشم آورد به وسیله ایشان کفار را.

منبع: برگرفته از کتاب عصر امام خمینی - میر احمد رضا حاجتی