بن بست دولت یازدهم کجا شکل می گیرد؟

قدرت در جمهوری اسلامی ایران از چهار منبع تولید می شود. منبع قدرت روحانیت ، منبع قدرت تکنوکراتها ، منبع قدرت حزب الله و منبع قدرت توده های مردم. هریک از این منابع قدرت هم توسط «نماد»هایی نمایندگی می شوند.

منبع قدرت روحانیت که شامل روحانیت عالی رتبه و مراجع تقلید است در همه سالهای پس از انقلاب توسط آیت الله هاشمی رفسنجانی نمایندگی شده است.

منبع قدرت تکنوکراتها که عمدتا شامل کارفرمایان ، صاحبان سرمایه و طبقه بالای شهری و روشنفکران غربگرا هستند تا پیش از سال 76 نمایندگان رسمی در حاکمیت نداشتند اما از سال 76 به این سو نماد خود را در سیدمحمد خاتمی (و تاحدی در هاشمی رفسنجانی و موسوی پس از 88) یافته اند.

منبع قدرت حزب الله که شامل بسیجیان ، بدنه سپاه ، طلاب جوان و ... است در همه سالهای پس از انقلاب نماد خود را در ولی فقیه جستجو کرده اند .

منبع قدرت توده های مردم از ابتدای پیروزی انقلاب به ویژه پس از سال 60 منبع قدرتی رها شده بود و نمایندگی آن از جریانی به جریان دیگر دست به دست می شد...

توضیح چند برش تاریخی بر اساس تعاملات منابع قدرت:

پیروزی هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 68 که با آراء بیش از 90 درصد صورت گرفت محصول همگرایی هر چهارمنبع قدرت فوق بود.

ریزش شدید آراء هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 72 محصول فاصله گرفتن وی از دو منبع قدرت حزب الله و توده های مردم بود.

پیروزی سیدمحمد خاتمی در انتخابات خرداد 76 محصول همگرایی دو منبع قدرت تکنوکراتها و توده های مردم و نیز شکاف در منبع قدرت روحانیت به دلیل تمایل بخش مهمی از این منبع قدرت به سیدمحمد خاتمی بود.

پیروزی محمود احمدی نژاد در انتخابات خرداد 84 محصول وحدت منبع قدرت حزب الله و توده های مردم در برابر دو منبع قدرت روحانیت و تکنوکراتها بود که از هاشمی رفسنجانی حمایت می کردند. این ساختار رقابتی میان منابع قدرت جمهوری اسلامی ایران در سال 88 نیز محفوظ ماند با این تفاوت که در سال 88 مشارکت گسترده تر توده های مردم را نسبت به سال 84 شاهد بودیم.
در سال 92 هاشمی رفسنجانی توانست 3 منبع قدرت روحانیت ، تکنوکراتها و توده های مردم را در حمایت از روحانی بسیج کند و در مقابل منبع قدرت حزب الله برای حمایت از کاندیداهای خود در سوی دیگر میدان دچار تشتت شد که همین تجهیز منابع قدرت به نفع روحانی، موجبات پیروزی وی را فراهم آورد.

جمع بندی:

سیاستهای دولت روحانی در نحوه تعامل با غرب ، موجب افزایش شکاف و فاصله وی از منبع قدرت حزب الله شده است ، ضمن آنکه از این پس سیاستهای دولت وی در حوزه عدالت اجتماعی از قبیل تغییر سیاست پرداخت یارانه ها و نیز عدم افزایش مزد کارگران به میزان تورم سالیانه موجب ایجاد شکاف و فاصله میان وی و توده های مردم خواهد شد. از سوی دیگر عدم پیگیری مطالبات فرهنگی و اجتماعی تکنوکراتها در دولت روحانی نیز فضای سرخوردگی در میان غربگرایان را دامن زده است.

در این شرایط همگرایی «نمادهای دو منبع قدرت حزب الله و توده های مردم» از یک سو و سرخوردگی فرهنگی - اجتماعی منبع قدرت تکنوکراتها و ریزش بدنه اجتماعی آنها از سوی دیگر ، قطعا دولت یازدهم را در انتخابات 96 به کوچه بن بست خواهد برد مگر آنکه با دوپینگ روابط خارجی بتوانند بن بست پیش گفته را بشکنند که در این راهبردشان هم با محدودیتهای جدی ساختاری و اجتماعی مواجه هستند.

عبدالرضا داوری/از حامیان احمدی نژاد