لاغري با اين قرص‌ها خطر مرگ دارد

نسيم زن 37 ساله‌اي که با 50 کيلوگرم وزن از چاقي در آينده مي‌ترسد، مدتي است که از داروهاي لاغري دست‌‌ساز استفاده مي‌کند. به گفته وي هر حبه قرص را به قيمت شش هزار تومان از عطاري مي‌گيرد و فروشنده به وي اطمينان داده که اين قرص‌ها به دليل آن که از عصاره جنسينگ، چاي سبز ساخته شده و دست‌ساز است، قيمتش نسبت به ساير قرص‌ها گران‌تر و تاثيرش نيز بيشتر است. نسيم دوماهي است که روزانه دو قرص‌ مصرف مي‌کند و از احساس سرخوشي و وابستگي عجيب و غريبي که نسبت به آن پيدا کرده، سخن مي‌گويد. اطلاعات کم وي را ناخواسته به اعتياد کشانده است. امثال نسيم، امروزه در جامعه زياد است اين داروها يا از طريق بروشورهاي تبليغاتي يا اطلاع دهان به دهان در محافل زنانه از جمله آرايشگاه‌ها شيوع پيدا کرده، به صورت خودسرانه مصرف مي‌شود که متاسفانه آمارها نشان از وابستگي رواني و اعتياد به اين داروها در جامعه هشدار مي‌دهد. شايد عدم اطلاع‌رساني صحيح را بايد يکي از علل افزايش اين پديده دانست.

زماني که پاي صحبت کارشناسان تغذيه و ورزش بنشينيد، متوجه مي‌شويد هيچ راهي جز رعايت رژيم غذايي و فعاليت بدني براي کاهش وزن وجود ندارد. از اين رو با دکتر محمود توکلي، روان‌درمانگر اعتياد و پژوهشگر مرکز تحقيقات سوء‌مصرف و وابستگي به مواد دانشگاه علوم بهزيستي و توان‌بخشي گفت‌وگو کرده‌ايم که در زير مي‌خوانيد؛

خيلي از زناني که از قرص‌هاي لاغري استفاده مي‌کنند، به هيچ عنوان متوجه اعتيادزايي آن نمي‌شوند و زماني به اين قرص‌ها عادت کرده‌اند که کار از کار گذشته، دليل اعتياد زايي آن چيست؟

متاسفانه گزارش‌هايي از سراسر کشور وجود دارد که ظن شما را تقويت مي کند.اين گزارش‌ها شامل مطالبي هستند که پرده از نقش سود جوياني بر مي دارند که در باشگاه‌هاي بدنسازي و آرايشگاه‌هاي زنانه وجود دارند و در پوشش داروهاي لاغري و کاهش وزن و تناسب اندام ترکيبات آمفتامين(شيشه)را تبليغ کرده و به مصرف مي‌رسانند.گزارش‌هاي زيادي از قربانيان وجود دارد که به پليس مواد مخدر شکايت شده ومشکلي را که در باشگاه‌هاي بدنسازي و آرايشگاه‌ها وجود دارد را شرح داده اند که چگونه در دام اعتياد به شيشه گرفتار شده‌اند.متاسفانه اين داروها در کوتاه مدت واقعا به شکل خارق‌العاده‌اي مي توانند باعث کاهش اشتها و لاغري در افراد حتي چاق شوند و درصد قابل ملاحظه‌اي از وزن فرد را کاهش دهند. متاسفانه در کوتاه مدت باعث افزايش سرخوشي و نشاط در فرد مي شوند و از اين طريق باعث افزايش وابستگي به قرص‌هاي مذبور مي‌شود به طوري که فرد احساس مي کند از موقع شروع بدنسازي هم اندام بهتري پيدا کرده است و هم انرژي و سرخوشي بالاتري از قبل دارد .

به همين جهت وارد يک سيکل معيوب و کاذبي مي شوند که دائما مي‌خواهند حال بهتر و کاهش وزن بيشتري داشته باشند و به‌تدريج مشکل يا مسئله وابستگي رواني و فيزيکي به اين قرص را تجربه مي‌کنند. اگر تصميم بگيرند قرص‌ها را رها کند، مي‌بيند دچار کاهش انرژي، سرخوشي و هيجان پايين شده و زندگي برايشان کسل کننده و ملال‌آور مي‌شود. اين مسير بين مصرف‌کننده‌هاي داروهاي لاغري مشترک است. بعد از اين مسير افراد دست به انتخاب‌هاي متنوعي مي زنند که اين انتخاب مي‌تواند سرنوشت ساز باشد. دسته اي از اين افراد گرايش به مواد سنگين‌تر پيدا مي‌کنند و مي‌خواهند آن افزايش سرخوشي و نشاط کاذب را به هر قيمتي تجربه کنند.اين افراد در آينده به سمت اعتياد خواهند رفت، حالا يا حشيش يا قرص‌هاي اکس يا حتي مواد مخدري همچون ترياک يا هرويين.

دسته اي ديگر متوجه وضعيت شده و سريعا در خواست کمک از خانواده، اطرافيان يا پزشک و مشاور مي کنند. که اين دسته در طي يک برنامه مشاوره اي سبک اما طولاني و درازمدت که به‌نظر من حداقل 3 تا 6 ماه بايد باشد، از وضعيت پرخطر گذشته جدا شده و به سمت زندگي سالم و طبيعي باز خواهند گشت‌و متوجه مي‌شوند که نشاط و سرخوشي طبيعي از همه وضعيت‌ها بهتر و پايدارتر بوده و شادي‌هاي کاذب تصنعي ارزشي ندارند و مي‌توانند باعث هلاکت فرد شوند.

داروها ي لاغري گياهي هستند يا صنعتي؟

اين داروها از نظر فرمول، شيميايي هستند و متاسفانه فوق العاده خطرناک‌اند اما سودجويان مواد آن داروها را در بسته هاي بسيار شيک و با رنگ‌هاي جذاب و با افزودن اسانس‌هاي گياهي و با طعم دارچين يا آويشن و يا گياهان دارويي ديگر عرضه مي‌ کنند . از احساس خوب مردم سوء استفاده مي کنند.

ميانگين سني زناني که از داروهاي لاغري استفاده مي کنند،چقدر است؟

معمولا خانم هاي جوان و ميانسالان دنبال اين گونه موارد هستند. چون اين دسته از افراد معمولا از مد روز پيروي مي‌کنند و مد روز هم ظاهرا تناسب اندام و زيبايي را در لاغري و باربي بودن مي‌داند. در اين زمينه ضرب‌المثل معروفي هست که مي‌ گويد «بکش ولي خوشگلم کن»که متاسفانه اين تبعيت از مد اصلا چيز جالبي نيست و مي تواند در اين مورد خاص لطمات جبران ناپذيري را تحميل کند.بايد رسانه هاي ما ، صدا و سيما و جرايد روي اين موضوع متمرکز شوند که سلامتي حتما لاغري و باربي بودن نيست. نکته ديگر اين است که بايد به سازمان تربيت بدني هشدار داد که مراقبت و نظارت‌هاي قانوني را در اين باشگاه ها بيشتر کنند . يکي از ابزارهاي مهم نظارتي، آموزش پرسنل و به‌ويژه مسئولين فني و مربيان اين باشگاه هاست . تقاضاي ما در مرکز تحقيقات اعتياد دانشگاه علوم بهزيستي آن است که کارگاه‌هاي آموزشي آشنايي با داروهاي بدنسازي، آرايشي، مواد اعتياد آور و عوارض و خطرات ناشي از سوء‌مصرف آن ها برگزار شود. من به‌عنوان عضوي از اين مرز، در همين جا اعلام آمادگي مي‌کنم که اين کارگاه‌ها را ما در صورت تامين بودجه از سوي ارگان‌هاي مسئول با کيفيت بالايي برگزار مي‌کنيم تا مربيان و مسئولان باشگاه‌ها و مراکز زيبايي زنان با داروهاي بدنسازي و عوارض ناشي از آنها بيشتر آشنايي پيدا کنند و ديگر اين که سياست سازمان تربيت بدني بيشتر بايد روي ورزش‌هاي عمومي ونشا ط‌آور و سلامت زا متمرکز شود و از قهرمان پروري که متاسفانه مي تواند آسيب زا باشد، بپرهيزيم و يا سهم آن را فقط براي موارد خاص محدود کنيم.

آيا وزارت بهداشت براي اين مسئله که روز به روز در حال گسترش است چاره‌اي انديشيده و تمهيداتي به کار برده است؟

بله، دفتر سوء‌مصرف مواد وزارت بهداشت حدود 4 سال قبل به مسئله شيوع داروهاي شادي آور و روانگردان در قالب داروهاي لاغري و آرايشي وبهداشتي حساس شده بود و يک کار پژوهشي به مرکز تحقيقاتي دانشگاه ما سفارش داد که خوشبختانه محصول پاياني آن به شکل کتابي در قطع جيبي چاپ شد و در آن به آموزش‌هاي پيشگيري از مواد توجه شده است.قرار بود اين پروژه در سراسر کشور در آرايشگاه‌هاي زنانه به اجرا در آيد و در آن هم آرايشگران و هم خانم‌هايي که مراجعه مي‌کنند، تحت آموزش‌هاي پيشگيري از مواد و داروهاي روانگردان قرار بگيرند. اينکه اين طرح الان در چه مرحله اي است، اطلاع دقيقي ندارم.

هومن انگوراني-فلوشيپ پزشکي ورزشي،استاديار

چربي سوزها،وابستگي جسماني و رواني ايجاد مي‌کند

متاسفانه در چند سال گذشته، داروهايي به نام چربي سوز يا لاغري در ميان مکمل هاي ورزشي جا باز کرده است که در باشگاه ها،داروخانه ،عطاري ها توزيع مي‌شود.مکمل هاي ورزشي در گروه هاي مختلفي جايگزين مي شود که هر کدام از اين گروه ها داراي چارچوب و غالب خاصي است .يک گروه از مکمل ها ،در زمينه افزايش انرژي و انرژي زا محسوب مي شوند که داخل آن ها کربو هيدرات موجود است که با اسامي تجاري متفاوتي وارد بازار شده است.برخي از مکمل ها در گروه افزايش حجم عضلاني قرار مي گيرند مانند کراتين وپروتئين بي ... اما در اين ميان داروهايي به اسم چربي سوز وارد بازار دارويي و مکمل هاي ورزشي شده است که سردسته آنها داروي ال‌کارنيتين است .تا چند سال گذشته ارگان مرکز ورزش استراليا که در بخش پزشکي فعال است، اين دارو را طي بررسي شواهد علمي در طبقه بندي گروه C قرار داده بود که قابل مصرف نيست و بيشتر ادعاي شرکت هاي سازنده آن است که به اين دارو چربي سوز گفته مي شد. مدتي بعد اين دارو در گروه B قرار گرفت. اين گروه جمع بندي وجود ندارد چرا که برخي از اطلاعات مفيد است و برخي از آن ها غير مفيد.

لازم به ذکر است بررسي و آزمايش اين دارو ميان زنان و هم مردان صورت گرفت .در هر صورت اين دارو که امروزه در ايران بسيار رواج دارد هنوز استانداردهاي لازم را کسب نکرده است و مصرف آن عواقبي را ايجاد مي‌کند. در کل قرص‌هاي لاغري در دو طبقه بندي قرار مي گيرند يک طبقه، قرص‌هايي هستند که داري آمفتامين ها هستند،در واقع مقداري مواد مخدر در آن ها قرار دارد که اين مواد مخدر موجود در اين قرص ها سبب مي شود متابوليسم بدن را افزايش دهند ، باعث کاهش وزن شوند و به دليل مخدر زا بودن،وابستگي ايجاد مي کند. عوارض جسماني و رواني ديگري را از جمله اضطراب ،استرس،افزايش شديد ضربان قلب به دنبال آن سکته مغزي و قلبي را در پيش دارد.دسته دوم که شامل مکمل ها هستند ،چون چربي سوزي ندارد کمتر ما را نگران مي کند و عوارض و تاثيرات گروه اول را ندارند و توجه ما بايد به دسته نخست باشد. در کل هر قرص چربي سوز و مکملي ممکن است در برخي از افراد سوءمصرف ايجاد کند، هر چند هم که مجوز و تاييديه داشته باشد.فرق دارو و ومکمل در اين است که دارو همه مراحل علمي را مي گذراند، اين که چه مقداري از آن ممکن است به بدن آسيب برساند ،عوارضش چيست و... بعد از گذراندن اين دوره وارد بازار مي شود اما در مورد مکمل و چربي سوز ها اين قضيه متفاوت است، اول وارد بازار مي شود،تاييديه مي گيرند و بعد در صورت عوارض شديد و آسيب حذف مي شوند.

اميد مسّاح-پژوهشگر اعتياد

لاغري به قيمت اعتياد

تحولات اجتماعي و بازتاب‌هاي گسترده از ارزش‌هاي امروزي، لاغري و تناسب اندام زنان را تبديل به يکي از دغدغه‌هاي اساسي آن ها کرده و حساسيت به تصور بدني خويش، يکي از دلايل تمايل اين گروه به تلاش براي دست‌يابي به آن است. هدفي که بعضا افراطي تعريف و يا از راه‌هاي غيراصولي دنبال مي‌شود. اين امر منجر به گرايش به مصرف گروهي از داروهاست که ما آن ها را به نام داروهاي لاغري و ضد اشتها مي شناسيم که داراي عوارض بسيار خطرناک بوده و اکثر آن ها اعتيادآور هستند.

بسياري از اين داروها به پشتوانه تبليغات اغواکننده ماهواره‌اي و پيشنهاد در سالن‌هاي بدن‌سازي و زيبايي، بي‌خطر معرفي شده و به وفور مصرف مي‌شوند. اشکال خارجي و مارک‌دارِ داروها و بسته‌بندي‌هاي لوکس و يا گياهي‌بودنِ اين دسته از داروها ، نشانه بي‌ضرربودن آنها و يا نافيِ اعتيادآوري‌شان نيست. مصرف مواد مضر و اعتيادآور هميشه از سوي آدمي خلافکار يا با سوءنيت پيشنهاد نمي‌شود و بسياري از مواقع ناشي از ناآگاهي است. در توليد اين داروها، علي‌رغم ممنوعيت‌هاي قانوني و به‌منظور جلب رضايت مشتري از اثرات چشمگير دارو و فروش بيشتر آنها، از مواد موثر ممنوعه استفاده مي‌شود يا به اصطلاح عطاري ها،دست ساز است.

بخش عمده اين داروها حاوي موادي هستند که به‌علت عوارض شديد و خطرناک در سال هاي اخير ممنوع شده‌اند، ليکن توليدات قبليِ انبارشده آنها و يا توليدات زيرزميني از پيش‌سازهاي موجود در بسته‌بندي‌هاي متفاوت به ديگر کشورها صادر يا قاچاق مي‌شود. عوارض قلبي و عروقي و سکته‌هاي ناگهاني، تپش قلب، افزايش فشار خون و درد قفسه سينه، سردرد، بي‌خوابي، خشکي دهان، درد شکم و سوء هاضمه، مشکلات کبدي و عصبي و... از جمله مشکلات اين داروهاست. همچنين در تهيه اين داروها از ترکيبات مُسهل و مُدر استفاده مي‌شود که تنها باعث از دست رفتن آبِ بدن و بروز اختلالات الکتروليتي و متعاقبا عوارض شديد کليوي و قلبي مي‌شوند. بخش ديگر اين داروها حاوي ترکيبات آمفتامين و مت‌آمفتامين هستند که در داخل کشور نيز توليد مي‌شوند و در اکثر مواقع ماده شيشه در آنها به‌کار مي‌رود که عوارض بسياري را به‌دنبال دارد. مصرف اين داروها موجب وابستگي شديد بانوان شده و به‌تدريج مصرف مستقيم و بارز شيشه جايگزين آن مي‌شود.

جهت پيشگيري از بروز و تشديد اين مشکل لازم است که:

نسبت به افزايش آگاهي مديران و کارکنان و مراجعين سالن‌هاي آرايشگاهي و بدن‌سازي اقدام شود. حضور افراد اغواگر و مُبلّغ مصرف اين داروها در مکان‌هاي نام‌برده محدود و به مراجع انتظامي و قضايي اطلاع داده شود. شناسايي افراد در معرض خطر و مصرف‌کننده، انجام و در جهت درمان آنها اقدام شود.

منبع: روزنامه سپید