راه‌های ارتباط با بیماران آلزایمری

حسین جعفری اظهار کرد: بیماران مبتلا به آلزایمر به دلیل از دست دادن تدریجی خرد خویش در انجام کارهای مرتبط با قوای عقلانی مانند اختلال در حافظه کوتاه مدت، فراموشکاری، اختلال در تکلم، ناتوانی یا ضعف در بیان کلمات و کاهش بسیاری از توانایی‌های شناختی مانند تفکر، تصمیم گیری، یادگیری، استدلال، توجه و تمرکز... نمی‌توانند با اطرافیان خود به راحتی ارتباط برقرار کنند.

دشواری‌هایی برقراری ارتباط با مبتلایان به آلزایمر

وی درباره دشواری‌هایی برقراری ارتباط با بیماران مبتلا به آلزایمر، گفت: دانستن دشواری‌هایی برقراری ارتباط با بیماران مبتلا به آلزایمر به افراد کمک خواهد کرد تا آسان‌تر با فرد بیمار کنار بیایید. آنها برای به یاد آوردن کلمات و واژه‌ها تلاش می‌کنند و سرانجام آنچه را می‌خواهند به زبان بیاورند،فراموش می‌کنند. ناتوانی در پیدا کردن کلمات مناسب و درک معنای واژه‌ها و ضعف تمرکز در گفت‌و‌گو‌های طولانی، فراموش کردن مراحل انجام کارهایی که قرارست انجام دهند از جمله دشواری های برقراری ارتباط با اطرافیان است.

اصول برقراری ارتباط

این عضو انجمن آلزایمر ایران، یادآور شد: به عنوان یک اصل مهم باید به خاطر داشت که بیمار مبتلا به آلزایمر متوجه آنچه پیرامون اطرافش می‌گذرد هست. تجربه ثابت کرده است که این دسته از بیماران بار معنایی رفتارهای اطرافیان را متوجه می‌شوند و متناسب با آن واکنش نشان می‌دهند. اگر رفتار ما محبت آمیز باشد بیمار هم واکنشی مناسب مانند شادی و رضایت نشان می‌دهد و اگر رفتاری نامطلوب و ترحم انگیز دریافت کنند، ممکن است دچار واکنش های هیجانی مانند پرخاشگری، عصبانیت، غمگین و افسرده شود. لذا رفتارها و گفتارهای خوب و بد ما، قطعا در برقراری ارتباط مطلوب با بیمار تاثیر گذار است.

به نگرانی‌های بیمار توجه کنیم

جعفری در ادامه یادآور شد: اگر بیمار از شما سوالی می‌پرسد و یا در مورد موضوعی با شما گفت‌و‌گو می‌کند و نگران است، حتما با دقت و صبر به حرف‌هایش گوش کنید نه اینکه وانمود کنید که گوش می‌دهید. سعی کنید به علت نگرانی او پی ببرید. شاید خطری او را تهدید می‌کند یا مشکل جسمی مانند سوزش ادرار دارد. به حرف‌هایش توجه کنید و گوش دهید، حتی اگر نتوانید مفهوم حرف‌هایش را بفهمید. در کارها با او مشورت کنید، نظرش را بپرسید و اجازه دهید در جریان امور فعالیت‌های روزانه قرار گرفته تا خودش تصمیم بگیرد.

ایجاد اعتماد و اطمینان بخشی

مدیر فنی مرکز توانبخشی قاصدک یکی از مهم‌ترین راهکارهای برقراری ارتباط با سالمندان مبتلا به آلزایمر را داشتن رفتاری گرم، واقعی و دوستانه دانست و عنوان کرد: داشتن لبخند و چهره‌ای گشاده موجب می‌شود تا فرد مبتلا به دمانس به اطرافیان خود اطمینان کند، زیرا آنها به خوبی متوجه رفتار ما می‌شوند. هنگامی که با او سخن می‌گویید روبروی او قرار بگیرید، به صورت غیر منتظره وی را لمس نکنید یا از پشت سر به او نزدیک نشوید، زیرا امکان دارد وی وحشت زده یا آشفته شود. با بیمار تماس چشمی داشته باشید، او را با نامش صدا بزنید و گاهی دستش را لمس کنید.

استفاده از کلمات ساده

وی افزود: اطلاعات خیلی زیاد و پیچیده به بیمار ندهید؛ زیرا باعث سر در گمی و دستپاچگی او می‌شود. تقاضا و درخواست با کلمات و جملات کاملا ساده بیان شود. زمان سخن گفتن، جملات کوتاه به کار ببرید برای مثال «آقای احمدی میل دارید با هم قدم بزنیم» یا «لطفا لیوان را به من بدهید».

با بیان روشن صحبت کنیم

جعفری در ادامه تصریح کرد: آنچه را می‌گویید به روشنی نشان دهید و فقط حرف آن را نزنید، به گونه‌ای که شاید گاهی لازم باشد برای بیان منظور خود به اشیای پیرامون به صورت مشاهده عینی اشاره کنید یا از زبان بدن استفاده کنید. استفاده از بیان با صورت، برای نشان دادن احساسات دوستانه به فرد مبتلا کمک می‌کند تا بهتر متوجه لحن برخورد و صحبت شما شود.

با لبخند ولی آهسته صحبت کنیم

وی با بیان اینکه آهسته و خندان سخن گفتن گام مهم دیگری در برقراری ارتباط با این دسته از بیماران است، اظهار کرد: برقراری ارتباط با لبخند می‌تواند پیامی بسیار قوی و احساس اطمینان را در فرد القا کند. همواره با بیمار به آهستگی سخن بگویید و از سخن گفتن سریع پرهیز کنید و به او اجازه دهید با فرصت کافی هر فکر یا پرسش را درک کند.

چگونه پرسش کنیم؟

این عضو انجمن آلزایمر ایران درباره چگونگی پرسش از بیماران مبتلا به آلزایمر و دمانس، گفت: بهتر است گاهی پرسش‌هایی مطرح کنید که جوابش بله یا خیر باشد. مثلا «آیا خسته هستی» یا «آب میل دارید». و یا به جای اینکه بپرسید «حالت چطور است» و یا «چی میل دارید و یا کجا دوست دارید بروید» با نام بردن چند خوراکی مورد علاقه و مکان‌های مناسب برای قدم زدن به وی فرصت دهید یکی را انتخاب کند.

وی افزود: از به کار بردن جملات منفی و نیز عباراتی مانند«من به شما گفتم» یا «به یاد نمی‌آوری» خودداری کنید. برای مثال به جای جمله «از خانه بیرون نرو» به او بگویید «در خانه بمانید». در هر صورت برای انجام هر کار و فعالیت به او فرصت کافی بدهید و برای شنیدن پاسخ پرسش‌هایتان صبور و شکیبا باشید.

محیط آرام باشد

جعفری در بخش دیگری از سخنانش یادآور شد: باتوجه به کاهش شنوایی و بینایی در سالمندان، هنگام برقراری ارتباط با بیماران مبتلا به آلزایمر مطمئن شوید که سکوت کافی در محیط برقرار است و صدای شما را می‌شنود و در صورت لزوم از عینک و سمعک خود استفاده می‌کند. بعضی از سالمندان به علت مشکلات شنوایی معنای بعضی حروف و کلمات را خوب درک نمی‌کنند و یا اشتباه متوجه می‌شوند، لذا بلند صحبت کردن مشکلی را حل نمی‌کند بنابراین بهتر است این گونه موارد به صورت واضح و شمرده همراه با حرکات صورت و بدن و نیز اشاره به اشیای مورد نظر در تفهیم مطلب به سالمند کمک شود.

صبور و شکیبا باشیم

این عضو انجمن آلزایمر ایران با بیان اینکه این افراد در رفتار‌های خود به سرعت دچار تغییر و واکنش‌های هیجانی می‌شوند، افزود: به عنوان مثال بی‌هیچ دلیلی آرامش به اشک، خشم و پرخاشگری تبدیل شده و گاهی عصبی و تحریک پذیر می‌شوند. در هر حال هنگام بی‌قراری، گیجی و سردرگمی با بیمار رفتار سرزنش آمیز نکنید و اشتباهات وی را با ارائه پیشنهاد تصحیح کنید. به عنوان مثال به جای اینکه بگویید «این کار را نکن» بگویید «خواهش می‌کنم این کار را انجام دهید» و یا «بهترست کار را به این روش انجام دهید» حتی اگر نتیجه کار دلخواه نباشد.

وی یادآور شد: باید توجه داشت این دسته از بیماران در بیان نیاز‌های خود کمی عاجز هستند و این مساله آنها را دچار استرس، ترس و سر درگمی می‌کند. بنابراین ضروری است تا اطرافیان با حوصله و آرامش نیاز آنها را درک کنند و به آنها در بیان خواسته‌هایشان یاری کنند. اگر همراه و یا مراقب به دلیل دغدغه‌هایی که دارند نمی‌توانند صبر و شکیبایی لازم در برقراری ارتباط با فرد مبتلا داشته باشند پیشنهاد می‌شود مکان خود را تغییر دهند و یا شخص دیگری را برای همراهی بیمار جایگزین کنند.

تشویق و تشکر کنیم

جعفری یادآور شد: تجربه نشان می‌دهد، تشویق و قدردانی کردن از این بیماران بویژه هنگام انجام کارهای روزانه و فعالیت‌های گروهی در تقویت اعتماد بنفس، لذت بردن از فعالیت‌ها، ایجاد شور و نشاط و برقراری ارتباط مجدد با آنها بسیار تاثیرگذار و مفید است.