ترکیه پساکودتا: ادامه سرکوب و افزایش شکاف در جامعه

به گزارش خبرنگار «پارسینه» ، نزدیک به یک سال پیش بود که رجب طیب اردوغان، بر فراز دریایی از پرچم های سرخ رنگ ترکیه ظاهر شد تا در جمع میلیون ها نفر که در میدان «ینیکاپی» استانبول در ساحل دریای مرمره گرد آمده بودند، فداراکی و پیروزی مردم بر کودتاچیان را جشن بگیرد.

این نمایشی کم سابقه از اتحاد بود که شهروندانی با دیدگاه های مختلف را با حس وطن پرستی جمع کرده بود. سپس، اردوغان با همراهی نخست وزیر و دو نفر از رهبران مخالفان دولت میان جمعیت ظاهر شدو گفت: «ملت گرانقدر من یک بار دیگر برای استقلال و آینده اش ایستادگی کرد. من از صمیم قلب و مشتاقانه به شما درود می فرستم».

گاردین اضافه می کند: هنگام بامداد بود که رییس جمهور از توطئه ای در تفرجگاه مارماریس جان سالم به در برد و سپس با نرم افزار «فیس تایم» از هوادارانش خواست به خیابان بیایند و در مقابل کودتای نظامی مقاومت کنند. مردم به این درخواست پاسخ دادند و ۲۴۰ نفر جانشان را در مقابل تانک هایی که کنترل تنگه بسفور در استانبول و تاسیسات نظامی در آنکارا را به دست گرفته بودند، از دست دادند.

بسیاری امیدوار بودند تا «روح ینیکاپی» چیره شود و کشور پس از ماه ها بی ثباتی، حملات تروریستی، انتخابات و درگیری دولت با کردها، دوباره زیر پرچم دموکراسی و احترام متقابل متحد شود.

اما چنین نشد. در طول یک سال پس از تلاش برای کودتا در ۱۵ ژوئیه، ۵۰ هزار نفر بازداشت شده و ۱۷۰ نفر به ظن ارتباط با گروهی که گفته می شود مغز متفکر کودتا بود، بازجویی شده اند. کشور بیش از همیشه چندپارچه شده، روزنامه هایش ساکت و مخالفان مرعوب شده اند و قدرت اردوغان با قدرت مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار این جمهوری، رقابت می کند.

پیروزی اردوغان با اختلافی اندک در همه پرسی آوریل (فروردین) در تغییر قانون اساسی از دموکراسی پارلمانی به نظام ریاست جمهوری، به شکل گسترده ای قدرت رییس جمهوری در قوه قضاییه را گسترش می دهد و به او امکان می دهد تا در دو دوره انتخابات دیگر هم شرکت کند.

در عین حال، شکاف در میان جامعه ای که به طور فزاینده ای در طول خط های سکولاریسم، اسلام گرایی، قومیت ها و تفاوت طبقاتی چندپاره شده بود، بیشتر هم شد. خطی مشخص وجود دارد بین کسانی که باور دارند او قهرمان فقرا و چهره قدرتمندی در سطح جهانی است، و دیگرانی که می گویند او دموکراسی را به عقب رانده و دولت در تصویر او شکل گرفته است.

البته حتی با چنین نتیجه نزدیکی، اردوغان توانست با زیرکی بر مخالفانی که متشتت هستند و همچنان برای به چالش کشیدن اقتدار او با مشکل مواجهند، غلبه کند.

جزئیات شواهد علیه فتح الله گولن، رهبر در تبعید و متحد سابق اردوغان که گفته می شود جنبش او برای کودتا تلاش کرد، همچنان از منظر مردم پنهان نگه داشته می شود.

او هنوز از خانه اش ایالات متحده تحویل داده نشده و تعداد کمی از ژنرال های کودتا وابستگی به جنبش گولن را پذیرفته اند. یک مظنون غیرنظامی کلیدی نزدیک به گولن هم که در شب کودتا در یک پایگاه هوایی زیر کنترل کودتاچیان بود، فرار کرد.

همزمان، متحدان غربی ترکیه درباره نقض حقوق بشر تحت وضعیت اضطراری ابراز نگرانی کردند.

دولت ده هاهزار نفر از کارمندانش را اخراج کرد و کمیسیونی که وظیفه رسیدگی به فرجام خواهی ها را بر عهده دارد، هنوز آغاز به کار نکرده است. هزاران نفر، از جمله صدها قاضی، در ماه های بعد از کودتا بدون کیفرخواست رسمی زندانی شدند و همین هفته گذشته مقامات ترکیه گروهی از مدافعان حقوق بشر، از جمله دو مقام ارشد عفو بین الملل در ترکیه را بازداشتد کردند. این سازمان زمانی که اردوغان به خاطر عقیده اش زندانی شده بود، در حمایت از او کمپینی به راه انداخته بود.

سلیل شتی، دبیر کل عفو بین الملل برای گاردین نوشت: ندر واقع، اگر کسی تا کنون درباره مرحله پایانی سرکوب پساکودتا شک داشت، الان نباید تردید کند. در آن جا جامعه مدنی وجود ندارد، انتقاد وجود ندارد و ترکیه اردوغان به هیچ چیز پاسخگو نیست».

گستره بازداشت ها به چندین روزنامه نگار متهم به گولنیست بودن کشیده شد. نمایندگان برجسته پارلمان از احزاب مخالف، از جمله رییس کاریزماتیک «حزب دموکراتیک خلق» که هوادار کردها است به اتهام ارتباط با سازمان های تروریستی زندانی شدند و کادرهای احزاب در سراسر کشور مورد آزار و بازداشت قرار گرفته اند.

هوشیار اوزسوی، از نمایندگان عضو حزب دموکراتیک خلق، پس از آن که پارلمان اروپا خواهان تعلیق گفتگوهای با ترکیه شد گفت: «اعلام قانون وضعیت اضطراری... ترکیه را به گورستان حقوق بشر و آزادی های اساسی تبدیل کرده است. در حال حاضر حاکمیت قانون، تفکیک قوا، و استقلال قضایی در کشور وجود ندارد».

در صحنه بین المللی هم روابط با اتحادیه اروپا با متوقف شدن مذاکرات، رو به افول گذاشته است و عدم حمایت آشکار غرب از آنکارا پس از تلاش برای کودتا باعث تلخ کامی شده است. رییس جمهور بارها از آمادگیش برای بازگشت حکم اعدام، که به معنای پایان مذاکرات پیوستن به اتحادیه اروپا است، سخن گفته است.

ترکیه همچنین به خاطر حمایت ایالات متحده از شبه نظامیان کرد در نبرد علیه داعش در رقه سوریه، با این کشور درگیر است. حضور داعش در مرزهای ترکیه و گسترش حوزه زیر کنترل نیروهای کرد موجب شد تا آنکارا یک عملیات نظامی را در ماه اوت سال گذشته، تنها یک ماه پس از کودتای ناکام، با حمایت از شبه نظامیان متحدش برای پاکسازی شمال سوریه آغاز کند.

اکنون، در حالی که قدرت دولت و حزب عدالت و توسعه یکی شده است، نشانه های اندکی برای برطرف کردن شکاف ها دیده می شود.

آخرین اخبار، تحلیل‌های ویژه و صفحه نخست نشریه‌های انگلیسی زبان در صفحه بین‌الملل