نقش روانشناسی در مشاوره شغلی و پیشرفت کاری

به همین دلیل دریافت مشاوره شغلی ، می‌تواند در انتخاب یک شغل مناسب به افراد کمک نماید. استفاده از خدمات حوزه روانشناسی صنعتی و سازمانی نه‌تنها می‌تواند از بروز تصمیمات شغلی اشتباه جلوگیری نماید، بلکه می‌تواند به پیشرفت شغلی افراد در هر سطح و جایگاه شغلی کمک نماید. در این مقاله نقش روانشناسی در مشاوره شغلی و پیشرفت کاری را موردبررسی قرار خواهیم داد.

نقش روانشناسی صنعتی و سازمانی در انتخاب شغل مناسب
انتخاب شغل مناسب از بین فرصت های شغلی موجود در بازار کار، همواره یکی از دغدغه‌های اصلی بسیاری از جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بوده است. ناتوانی در شناخت علایق شغلی و عدم شناخت کافی از ویژگی های شخصیتی و مهارت های لازم برای تصدی یک شغل، ازجمله مهم‌ترین دلایلی هستند که انتخاب یک شغل مناسب را برای کارجویان با مشکل جدی مواجه می‌کنند.

در این هنگام مراجعه به یک مرکز مشاوره، استفاده از خدمات روانشناسی و دریافت مشاوره شغلی، در انتخاب یک شغل مناسب بسیار موثر خواهد بود. در حقیقت مشاوره شغلی را می‌توان فرآیندی دانست که به افراد کمک می کند تا بتوانند با شناخت علایق، استعدادها و مهارت های خود، تصمیم گیری قاطع و درستی درباره مسیر شغلی و حرفه خود داشته باشند.

از طرف دیگر مشاوره شغلی به ارائه راه‌حلی مناسب برای غلبه بر بسیاری از چالش‌ها مانند مدیریت زمان، افزایش سطح تمرکز و حتی کاهش بحث‌های خانوادگی کمک می کند. انجام مشاوره شغلی دستاوردهای مختلفی را برای افراد به همراه خواهد داشت.

در ادامه به برخی از مزایای دریافت مشاوره شغلی اشاره خواهیم کرد:

دریافت ارزیابی‌های درست، منطقی و واقع‌بینانه از ویژگی های شخصیتی، علایق شغلی و سایر جنبه‌های فردی
دسترسی به منابع، دانش و اطلاعات لازم برای پیشرفت شغلی که معمولا در اختیار یک روانشناس یا مشاور است.
افزایش عزت نفس برای عبور از موانع موجود در زندگی شخصی و کاری
تعیین اهداف شغلی
تعیین فرصت های شغلی مناسب
شناسایی دقیق نقاط قوت و ضعف
کمک به شناخت مهارت های شغلی کلیدی برای تصدی یک شغل مناسب
ایجاد برنامه ریزی شغلی و اتخاذ راهبردهای مناسب برای ایجاد پیشرفت کاری و انجام وظایف در شغل خود
دریافت مشاوره و اطلاعات لازم برای انتخاب یک شغل مناسب

این در حالی است که روانشناسی نقش بسیار مهمی در مشاوره شغلی ایفا می‌کند. در حقیقت روانشناسی به‌عنوان ابزاری مهم در دست مشاوران شغلی است. مدیریت و کنترل هیجانات در کنار ایجاد درکی مناسب از عواطف و تفکرات دیگران، از مهم‌ترین نتایج استفاده از اصول روانشناسی در یک مشاوره شغلی هستند.

بدون داشتن شناخت و دانش کافی از جنبه‌های مختلف شخصیت افراد که جزئی از موضوعات موردمطالعه در علم روانشناسی است، انجام ارزیابی‌های شخصیتی و ارائه مشاوره شغلی کاری غیرممکن خواهد بود. به همین دلیل معمولا افرادی که در حوزه مشاوره شغلی فعالیت دارند، باید تحصیلاتی مرتبط با رشته تحصیلی روانشناسی داشته باشند.

جایگاه روانشناسی در محیط کار
در اینجا ممکن است این سوالات مطرح شوند که: «در چه بخش‌هایی از یک کسب و کار، استفاده از مشاوره فردی یا مشاوره شغلی می‌تواند موثر واقع شود؟» و «آیا استفاده از شیوه های روانشناسی در محیط کار هم امکان‌پذیر است؟».

در پاسخ به این سوالات می‌توان گفت که روانشناسی محیط کار (Workplace psychology)، یکی از حوزه‌های روانشناسی است که به کاربرد اصول روانشناسی در محیط کار اشاره دارد. درنتیجه یک روانشناس محیط کار، بهبود در شرایط کاری و کمک به پیشرفت شغلی کارکنان را به‌عنوان بخش مهمی از وظایف خود می‌داند. معمولا از این شاخه از روانشناسی با عناوینی مانند روانشناسی صنعتی یا سازمانی، روانشناسی کار و روانشناسی کسب و کار هم یاد می‌شود.

شناسایی و حل مشکلات، افزایش رضایت شغلی کارکنان و ایجاد پویایی در یک کسب و کار، ازجمله کارکردهای روانشناسی در محل کار هستند. یکی از حوزه‌هایی که شیوه های روانشناسی می‌تواند در محیط کار مورداستفاده قرار گیرد، حوزه جذب و استخدام نیروهای کاری است.

خوب است بدانید که فرآیند جذب و استخدام نیروی انسانی، فرآیندی پرهزینه برای شرکت‌ها و سازمان‌ها است. شرکت‌ها با انتشار آگهی‌های استخدامی در فرصت های شغلی مختلف، هزینه قابل‌توجهی را برای یافتن نیروی کاری متخصص و بااستعداد صرف می‌کنند.
در برخی از مواقع پیدا کردن یک نیروی متخصص کار چندان راحتی نیست. به‌عنوان‌مثال برخی از شرکت‌ها با استفاده از روش هد هانتینگ، سعی می‌کنند نیروهای متخصصی را که در سایر شرکت‌ها مشغول فعالیت هستند، برای کار در شرکت خود ترغیب نمایند.

این در حالی است که فرآیند جذب و استخدام، فرآیندی زمان‌بر است که بخش‌های مختلفی از سازمان را درگیر فعالیت‌های خود می‌کند. به همین دلیل استفاده از خدمات مشاوره‌ای و شیوه های روانشناسی، به کاهش هزینه‌های استخدامی شرکت‌ها کمک می کند.

با استفاده از شیوه های روانشناسی، می‌توان مناسب‌ترین افراد را برای فرصت های شغلی مختلف انتخاب نمود. استفاده از شیوه های روانشناسی منجر به شناسایی بهتر و دقیق‌تر ویژگی های شخصیتی افراد می‌شود. همچنین توانایی‌ها و مهارت های افراد با دقت بیشتری موردبررسی قرار می‌گیرند.

با استفاده از خدمات مشاوره شغلی، کسب و کارها می‌توانند توضیحات شغلی بهتری را برای جذب مناسب‌ترین کارجویان در آگهی‌های استخدامی خود بیان نمایند. این در حالی است که شیوه های روانشناسی به سازمان‌دهی مصاحبه‌های شغلی کمک می کند.

درنتیجه امکان کسب اطلاعات لازم برای تصمیم گیری بهتر، در طول یک مصاحبه کاری فراهم خواهد شد. در ادامه به برخی دیگر از زمینه های موردتوجه در مشاوره شغلی و روانشناسی محیط کار، اشاره خواهیم کرد.

آموزش و توسعه
مهم‌ترین اقدام بعد از جذب و استخدام نیروی کاری جدید، ایجاد برنامه‌های آموزشی به‌منظور رشد و توسعه فردی است. ارائه برنامه‌های آموزشی که متناسب با مهارت های افراد است، می‌تواند در رشد سازمان و پیشرفت کاری نیروی کار موثر باشد.

امروزه استفاده از شیوه های روانشناسی به‌منظور شناسایی دقیق و سریع استعدادها و ویژگی های فردی، موضوعی مهم و قابل‌توجه در بسیاری از کسب و کارها است. به شکلی با شناسایی نقاط ضعف و قوت از طریق انجام مشاوره‌ شغلی و استفاده از آزمون‌های شخصیت شناسی، می‌توان بهترین دوره آموزشی را برای هر یک از کارکنان سازمان پیشنهاد نمود.

ارزیابی عملکرد و میزان پیشرفت شغلی
ارائه ارزیابی‌های به‌موقع و درست از عملکرد کارکنان، نه‌تنها می‌تواند به ایجاد تعامل سازنده‌تر با هر یک از نیروهای کاری کمک نماید، بلکه به پیشرفت شغلی کارکنان هم کمک می کند. درنتیجه مدیران سازمانی بهتر می‌توانند درباره شیوه های موثر برای ارتقای عملکرد کارکنان در محل کار، تصمیم گیری کنند.

همچنین استفاده از اصول روانشناسی، به حفظ آرامش در هنگام ارائه بازخورد و ایجاد تعامل بهتر با کارکنان کمک می کند. با استفاده از اصول روانشناسی، حتی می‌توان اهداف مناسب‌تری را ترسیم نموده و پیشرفت قابل‌توجهی را در عملکرد سازمانی مشاهده کرد.

ایجاد انگیزه و افزایش بهره‌وری در ساعت کاری
این موضوع کاملا طبیعی است که در طول زمان، از کارایی و میزان بهره‌وری سازمانی کاسته می‌شود. تنها در صورتی می‌توان از این اتفاق ناخواسته جلوگیری نمود که انگیزه کافی در کارکنان ایجاد شود. انگیزه‌های فردی معمولا به دودسته «انگیزه‌های درونی» و «انگیزه‌های بیرونی» تقسیم‌بندی می‌شوند.

انگیزه‌های درونی از علایق و تمایلات فردی ناشی می‌شوند و تا اندازه زیادی قوی‌تر از انگیزه‌های بیرونی هستند. این در حالی است که انگیزه‌های بیرونی هم از قدرتی قابل‌توجه برخوردار هستند. انگیزه‌هایی مانند فرار از تنبیه، دریافت پاداش یا دریافت حقوق و مزایای بیشتر، همگی جزء انگیزه‌های بیرونی هستند.

در حقیقت ایجاد انگیزه در کارکنان به شیوه های مختلف را می‌توان یکی از موضوعات موردبحث در حوزه روانشناسی دانست. درنتیجه برای اینکه از مناسب‌ترین شیوه برای ایجاد انگیزه در کارکنان استفاده کنید، باید از اصول روانشناسی در محیط کار بهره بگیرید.

جمع‌بندی
استفاده از شیوه های روانشناسی و دریافت مشاوره شغلی، یکی از موضوعات موردتوجه در تصمیم گیری‌های شغلی است. مراجعه به یک مرکز مشاوره و دریافت خدمات روانشناسی و مشاوره فردی، می‌تواند به انتخاب شغل مناسب کمک فراوانی نماید. همچنین دریافت راهنمایی و انجام برنامه ریزی‌های فردی برای پیشرفت شغلی، از دیگر مزایای استفاده از خدمات روانشناسی در مشاوره شغلی است.

این در حالی است که سازمان‌ها هم به دنبال ایجاد بالاترین بازدهی در محیط کار خود هستند. ایجاد رضایت شغلی و افزایش رضایت از محیط کار، از دیگر نتایج استفاده از شیوه های روانشناسی در مشاوره شغلی هستند. به همین دلیل در این مقاله ضمن بررسی نقش روانشناسی در مشاوره شغلی و پیشرفت کاری، به جایگاه روانشناسی در محیط کار اشاره نمودیم.