نمایش هایی با بازی راننده های تاکسی، کارگران افغانی، زندانی ها و ...

پارسینه - گروه فرهنگ و هنر: در کشور ما جشنواره و سمینار برگزار کردن علاقه رایج بین مدیران دولتی و عمومی است. حتی در سال های گذشته مرسوم بود که برخی نهادها وقتی به آخر سال نزدیک می شدند برای باقی مانده بودجه خود در هر سال یک جشنواره یا یک سمینار برگزار می کردند. برای همین این جشنواره ها بدون دستاوردی خاص تنها برای صرف بودجه مازاد برگزار می شد. اما بعد از گذشت مدتی این رویه تغییر کرد و حتی محدودیت های مالی این دو سال اخیر هم عرصه را برای مدیران دولتی تنگ تر کرد که نتوانند از این سمینارها و جشنواره ها ترتیب دهند.

اما در میان بوده اند برنامه هایی که هدف نهایی شان بسیار درست انتخاب شده و بر اساس آن شکل گرفته اند و برگزارکنندگان آن بر اساس یک کارشناسی و مطالعه آن را طراحی کردند. یکی از نمونه های اخیر آنها جشنواره تئاتر شمسه است که روی تئاتر کاربردی تاکید دارد. جشنواره ای که در سطح محلات برگزار شده و بر اسا آن گروه های غیرحرفه ای تئاتر تشکیل شده است. این جشنواره فراخوانی منتشر کرده تا همه کسانی که به تئاتر علاقمند هستند به سراغ آن بیایند. در این گردهم آمدن هم قرار نیست تئاتر خوانده ها یا آموزش داده ها حضور پیدا کنند بلکه هدف افراد عادی است. طوری که برخی از گروه های تشکیل شده راننده تاکسی هستند. کودکان، نوجوانان، معلولان و ... هم در میان این افراد وجود دارند. این افراد پس از گذراندن دوره های کوتاه مدت، پروسه شکل دادن یک نمایش را آغاز کرده اند.

متاسفانه تئاتر در کشور ما سال هاست که تبدیل به یک کالای لوکس شده و به صورت نوبتی عده ای برای عده ی دیگر تئاتر اجرا می کنند و آن چنان انگیزه ای برای گسترده شدن دایره این نوع تئاتر دیده نشده است. البته بعد از بازگشایی تماشاخانه ایرانشهر می توان ادعا کرد که مخاطبان جدیدی به سمت تئاتر آمدند که از قشری تقریبا مرفه بودند. اما خلا حضور دیگر طبقات متوسط و کم درآمد در تئاتر همچنان مشاهده می شد. از طرفی هر ساله تعداد زیادی از دانشجویان تئاتر از این رشته فارغ التحصیل می شدند که به دلیل کم بودن سالن های تئاتری آنها به سمت مشاغلی خارج از این حوزه سوق داده می شدند. ایجاد اشتغال این تئاتری ها و مهمتر رسالت اصلی تئاتر که ارتباط با بدنه جامعه است، این نیاز را ایجاد می کند که به فکر گسترده کردن تئاتر در تمام صنوف و طبقات اجتماعی باشیم.

مزیت نگاه کاربردی به تئاتر در این است که خود را محصور به سالن و امکاناتی اینگونه نمی کند و هر مکان و محیطی را می تواند تبدیل به محل اجرا کند. برای همین از قید و بندهای مالی و بودجه ای کمتری برخوردار است. همچنین تئاتر حرفه ای، تماشاگر حرفه ای می خواهد اما در این شیوه قرار نیست تماشاگر و بازیگر حرفه ای باشند چون مهم محصول نهایی نخواهد بود و این فرآیند و پروسه رسیدن به محصول است که حائز اهمیت است. یعنی اینکه در پروسه کار تئاتری یکسری آموزش ها و پیام هایی به افراد عادی جامعه داده می شود. این آموزش ها لزوما هنرمند حرفه ای شدن نیست ولی مثلا می تواند راه یک شهروند خوب شدن، یک دانش آموز خوب شدن ، یک کارمند خوب شدن و ... باشد. تئاتر کاربردی نقطه مغفول مانده تئاتر کشور ما بوده که باید به آن توجه می شد و خوشبختانه در چند سال اخیر بحث های تئوریک حول آن بسیار شده و ارام ارام شاهد جرقه های عملی اش نیز هستیم.

جالب اینکه در جشنواره تئاتر شمسه طیف های مختلف جامعه دیده می شوند. مثلا راننده تاکسی های خط رسالت-ونک دور هم جمع شده اند و گروهی تئاتری تشکیل داده اند و نمایشی را روی صحنه خواهند برد، یا حتی راننده های تاکسی بی سیم بانوان، کودکان و نوجوانان محلات، کارگرهای افغانی و ... نیز نمایش های برای اجرا ترتیب داده اند. حتی تعدادی از زندانیان که برخی اعدامی نیز هستند روی صحنه خواهند رفت و برای خانواده هایشان و حتی خانواده های مقتولان، نمایشی اجرا خواهند کرد. بزهکاران اجتماعی، معلولان، کودکان کار، تبعه های افغان، شهروندان کم‌توان ذهنی، مدرسان زبان انگلیسی و ... نیز در این جشنواره وارد تئاتر شده اند و نمایش هایی را اجرا خواهند کرد.

شاید به تصور برخی این ها اتفاقات تئاتری نباشند ولی با مرور تاریخ تئاتر می توان فهمید که این ها از ماهیت تئاتر نشات می گیرند و باید تاکید بیشتری روی آنها داشت که امیدواریم راه تئاتر شمسه با ماندگار شدن کانون های تئاتر محلات ادامه پیدا کند و جدای از تهران به دیگر شهرهای کشور نیز گسترش یابد.