خطرناک‌ترین رفتار رانندگان تاکسی چیست؟

گزارشات سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهند که هر ساله نزدیک به 1.2 میلیون نفر در جهان جان خود را در اثر تصادفات از دست می‌دهند و بیش از 50 میلیون نفر دیگر مجروح می‌شوند. 90 درصد از این کشته و مجروحان مربوط به کشورهای با درآمد کم یا متوسط است.تصادفات رانندگی همچنین مسؤول بیش از 38 میلیون سال از دست رفته عمر در نتیجه مرگ زودرس و ناتوانی در جهان بوده و انتظار می‌رود در سال 2020 میلادی به سومین علت سالهای از دست رفته در اثر مرگ زودرس و ناتوانی و ششمین علت مرگ و میر جهانی تبدیل شود که بیشتر این آمار، مربوط به کشورهای با درآمد کم و متوسط است.

بنابراین رفتارهای رانندگی نقش مهمی در بروز تصادفات رانندگی دارد و به همین دلیل، تلاش برای تغییر این رفتارها درکاهش تصادفات و عوارض آن تاثیر عمده‌ای خواهد داشت. مداخله برای اصلاح رفتارهای خطرناک رانندگی هم نیازمند اطلاع از میزان آگاهی، نگرش و باورها و عملکرد گروه هدف دارد.

رانندگان تاکسی هم، گروه بزرگی از رانندگان حرفه‌ای شهر تهران را تشکیل می دهند که زمان زیادی از فعالیت روزانه خود را به رانندگی مشغول هستند و قابلیت‌های لازم برای انجام درست این وظایف را کسب کرده‌اند. اصلاح رفتارهای رانندگی در این گروه، می‌تواند تاثیر مطلوبی بر کاهش تخلفات و تصادفات رانندگی در شهر تهران داشته باشد. به نظر می‌رسد گام نخست در طراحی و اجرای برنامه‌های اصلاح رفتارهای خطرناک رانندگی، اطلاع از نگرش و رفتارهای آنهاست.

بر همین اساس، پژوهشی بر روی 591 راننده تاکسی در دو منطقه 6 و 4 به عنوان یکی از مناطق پرتصادف شهرداری تهران با هدف شناسایی رفتارهای پر خطر رانندگی انجام شده است. در این پژوهش، متغیرهای جمعیتی موثر بر نگرش و رفتار رانندگان تاکسی شامل سن، تحصیلات، نوع تاکسی، سابقه رانندگی از زمان گرفتن گواهینامه رانندگی، سابقه رانندگی تاکسی و تعداد ساعت رانندگی در طول روز بوده است.

بیشتر رانندگان هر دو منطقه بین 35 تا 49 سال سن داشتند و کمترین فراوانی به گروه سنی بالاتر از 65 سال اختصاص داشته است. در هر دو گروه رانندگان، دارندگان تحصیلات دبیرستانی (دیپلم) بیشترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. در این تحقیق اکثر رانندگان در هر دو منطقه، بیش از 20 سال بود که گواهینامه رانندگی داشتند و به رانندگی مشغول بودند و کمترین فراوانی در هر دو گروه مربوط به سابقه رانندگی کمتر از 5 سال بود.بررسی وضعیت تعداد ساعت اشتغال به رانندگی تاکسی در طول روز هم نشان داد که اکثر رانندگان در هر دو منطقه روزانه بیشتر از 8 ساعت به رانندگی با تاکسی خود مشغول بودند.

همچنین ارتباط بین متغیرهای جمعیتی بیانگر آن بود که سن رانندگان بر تعداد ساعت رانندگی تاکسی در روز تاثیر می‌گذارد و با بالا رفتن سن، تعداد ساعت رانندگی در روز افزایش می‌یابد. اما یافته‌های این پژوهش نشان داد که نگرانی‌های فردی دو گروه رانندگان تاکسی با سابقه رانندگی عمومی ارتباط معنی‌داری دارد. به عبارت دیگر هر چه در داخل این دو گروه سابقه رانندگی بالاتر می‌رود، به میزان نگرانی‌های فردی آنها درباره ترک رفتارهای خطرناک رانندگی افزوده می‌شود. یعنی،‌ رانندگان با سابقه، بیشتر برای ترک رفتارهای خطرناک رانندگی خود نگرانی فردی دارند و از این موضوع واهمه دارند که مورد اعتراض یا تمسخر دیگران قرار گیرند. درگروه رانندگان منطقه 4 با تحصیلات بالاتر، نظر مساعدتری نسبت به منافع ترک این نوع رفتارها مشاهده شد.

مشاهده رفتارهای خطرناک رانندگی در بین رانندگان دو منطقه نشان داد که سه رفتار خطرناک استفاده از تلفن همراه در زمان رانندگی، رعایت نکردن فاصله مناسب با خودرو جلویی و رانندگی نکردن بین خطوط شایع‌تر از سایر رفتارهاست و در ضمن رفتارهای خطرناک رانندگی در زمان‌های مختلف روز متفاوت است. یافته‌های این پژوهش حاکیست به‌رغم شناخت کافی گروه مخاطب از رفتارهای خطرناک و پیامدهای آن، انجام این رفتارها به وفور دیده می‌شود و عواملی به جز نقص دانش و آگاهی و فقدان نگرش مطلوب باعث انجام این رفتارها می‌شود.

این پژوهش تاکید می‌کند: از آنجاکه اصلاح رفتارهای خطرناک رانندگی نیازمند همکاری و ائتلاف همه سازمان‌ها و گروه‌های درگیر در حوزه ترافیک است و در مورد رفتارهای رانندگان تاکسی حداقل دو بخش پلیس راهنمایی و رانندگی و سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی نقش کلیدی دارند،‌ تشکیل کارگروهی برای توجه ویژه به اصلاح رفتارهای خطرناک رانندگی گام موثری خواهد بود که می‌تواند برای اصلاح این رفتارها در بین رانندگان تاکسی در دستور کار قرار گیرد.

همچنین برگزاری کلاس‌های آموزش مداوم برای این رانندگان، استفاده از فرصت‌های آموزشی موجود در محیط کار رانندگان، کمک گرفتن از قابلیت‌های شهری برای اطلاع رسانی مناسب به رانندگان تاکسی در زمینه رفتارهای خطرناک و فراهم کردن شرایط و امکانات مورد نیاز برای ترک چنین رفتارهایی می‌تواند مفید واقع باشد.