روایتی از یک نابسامانی بزرگ در اقتصاد ایران

به گزارش پارسینه؛ فراز و فرودهای سال های اخیر در اقتصاد ایران، موضوعی نیست که بر کسی پوشیده باشد. حالِ نامساعد اقتصادِ کشورمان در طی سال های اخیر موجب شده تا وضعیت رفاهی و معیشتی طیف های قابل توجهی از مردم ایران به نحوی منفی تحت تاثیر قرار بگیرد و سخت‌تر شود.

کافلی است توجه داشته باشیم که چند ماه قبل "سلام ستوده" نماینده مجلس شورای اسلامی کشورمان در موضع‌گیری تاکید کرده که اکنون در ایران چیزی در حدود 25 میلیون نفر فقیر شده اند. البته که آمارهای رسمی از جاماندن قابل توجه سطح دستمزدهای عمده مردم از روند عمومی تورم در ایران حکایت دارند. کما اینکه فتح الله بیات رئیس اتحادیه کارگران پیمانی و قراردادی در موضع گیری گفته است که ظرف چهار سال اخیر، دستمزد کارگران از تورم کشور تا 200 درصد عقب مانده است.

با این همه، تقریبا اغلب صاحب نظران در مورد یک مساله اجماع نظر دارند و آن هم این است که مولفه های داخلی بیش از مسائل خارجی، عامل ایجاد وضعیت نامساعد در اقتصاد ایران هستند. به بیان ساده تر، نواقص ساختاری در اقتصاد ایران و البته سومدیریت ها در قالب آن، بسیار بیشتر از فشارهای خارجی، اقتصاد کشورمان را با چالش رو به رو کرده است. در این میان، باید اذعان کرد که بانک ها در کشورمان به سهم خود از نقشی قابل توجهی در ایجاد برخی نابسامانی ها در فضای کلان اقتصاد ایران برخوردارند.

در این رابطه، توجه به دو نکته مهم است.

اول اینکه آمارهای رسمی حامی از این هستند که بانک های کشورمان روزانه چیزی بین 5 تا 7 هزار میلیارد تومان پول غیرمولد تولید می کنند. این مساله موجب بزرگتر شدن حجم نقدینگی در کشور می شود که ساده‌ترین برونداد آن چیزی جز ایجاد تورم و تحمیل جهش های ارزی به اقتصاد ایران نیست. از یاد نبریم که فلسفه اصلی ایجاد بانکها، کمک به بخش تولید و جذب سرمایه های مردم در این رابطه بوده است.

با این حال، اینکه خودِ بانک به ساختاری تبدیل شود که پول غیرمولد تولید کند، بدان معناست که اساسا از فلسفه اصلی تشکیل خود فاصله گرفته است. متاسفانه این مشکل در قالب دولت های مختلف کشورمان وضعیت بدتری را نیز به خود گرفته است. در حقیقت، اراده ای جدی برای مقابله با این موضوع وجود نداشته و همین مساله سبب شده تا اصلِ چالش بزرگ و بزرگتر شود و به یک مشکل جدی برای عموم مردم تبدیل شود.

نکته دوم اینکه متاسفانه بانک های کشورمان در حوزه بنگاه‌داری فعالیت های قابل توجهی را انجام می دهند. مساله‌ای که بعضا مورد اشاره مقام های ارشد کشورمان از جمله مقام معظم رهبری نیز بوده و ایشان خواستار آن شده اند که این روند خاتمه یابد. برخی تحلیلگران به طور خاص به این مساله اشاره می کنند که مثلا حضور بانک‌ها در بازار مسکن بسیار مخرب بوده و برخی بانک ها در کشور وجود دارند که هزاران واحد مسکونی را احتکار کرده‌اند.

در عین حال، اینکه بانک تبدیل به یک بازیگر ذینفع در بازار مسکن شود، سهمی قابل توجه در ایجاد نابسامانی در این بازار دارد زیرا رخداد تحولاتی نظیر کاهش قیمت ها در این بازار، به معنای یک ناکامی برای بانک ها تلقی می‌شود و می تواند خسارتهای جدی را برای آن ها به همراه داشته باشد. البته که عده ای معتقدند می توان رد پای بنگاهداری و دلالی بانک ها را در حوزه هایی نظیر بازار خودرو نیز مشاهده کرد.

بگذریم که ناترازی جدی صورت حساب های مالی بانک ها هم در نوع خود هزینه های زیادی را به اقتصاد ایران و البته از چشم اندازی کلان به مردم تحمیل می کند. روندی که باید اراده‌ای جدی جهت مقابله با آن شکل بگیرد و ماهیت اجرایی به خود بگیرد.