بن سلمان در پاریس؛ ماکرون نفت را بر حقوق بشر ترجیح داد

امانوئل ماکرون ، رئیس جمهوری فرانسه شامگاه پنجشنبه میزبان محمد بن سلمان ، ولیعهد پادشاهی سعودی و «آمر» قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار واشنگتن پست است.

یورونیوز نوشت؛ پیش از پهن شدن فرش قرمز زیر پای حاکم واقعی عربستان سعودی ، شمار گسترده‌ای از سیاستمداران چپ‌گرا و روشنفکران فرانسوی انتقاد از ماکرون را آغاز کرده اند. یانیک ژادو، رهبر حزب سبز و نماینده پارلمان اروپاصبح پنجشنبه در توییتر نوشت: «در منوی شام ماکرون و م‌ب‌س (محمد بن سلمان): جسد مثله شده قاشقجی خبرنگار؟ آشفتگی اقلیمی؟ صلح و حقوق بشر؟ روز اتمام منابع کره زمین؟ نه! [فقط]نفت و اسلحه! همان چیزهایی که نباید باشد.»

حدود یک ماه پیش انجمن ملی خبرنگاران فرانسه با انتشار بیانیه‌ای از همکاری یکی از رسانه‌های فعال در این کشور با عربستان و تلاش برای تطهیر چهره پادشاهی سعودی را محکوم کرده بود.

در برابر این رویکرد خشمگینانه و انتقادی، دولت ماکرون و هوادارانش بر ضرورت دیالوگ برای بهبود وضعیت تاکید می‌کنند. این در حالی است که وابستگی غرب به جریان نفت حکومت‌های «بدنام» خاورمیانه، از جمله عربستان سعودی و دیگر متحدانش که در فرانسه «پادشاهی‌های نفتی خلیج [فارس]» خوانده می‌شوند، آن هم در اوج بحران انرژی و کاهش صادرات سوخت‌های فسیلی روسیه به اروپا، امری بدیهی است.

حاکمان عربستان سعودی در حدود یک دهه گذشته و به‌ویژه پس از ورود به میدان جنگ داخلی یمن، اتهام جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت کم ندارند. ریاض به‌عنوان یکی از متحدان سنتی واشنگتن و همپیمانان اروپایی ایالات متحده، از نقد و محکومیت بین‌المللی کم‌تر آسیب می‌بیند. به باور غربی ها عربستان سعودی یکی از استوانه‌های تامین امنیت آبراه خلیج فارس است و با وجود درگیری مستقیم در جنگ «مغلوبه» یمن، یکی از ستون‌های ثبات در منطقه به شمار می‌رود.

مقایسه وضعیت فاجعه‌بار خاورمیانه با جنگ روسیه علیه اوکراین، جالب توجه به نظر می‌رسد. بلافاصله پس از عقب‌نشینی نیروهای روسی از حومه کی‌یف و کشف گورهای دسته‌جمعی نظامیان، شبه‌نظامیان و غیرنظامیان اتحادیه اروپا، پلیس اروپا و دیوان بین‌المللی کیفری برای شناسایی و پیگرد مجریان جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی ارتش روسیه بسیج شدند. این در حالی است که رویه مشابه نه در یمن، کشور مصیبت زده‌ای که ابعاد قربانیان در آن‌ ده‌ها برابر اوکراین است، در یک دهه گذشته چنین اراده‌ای وجود نداشته است.

تلاش برای جلب رضایت حاکمان پادشاهی سعودی در اروپا برای تضمین نفت البته از ضیافت شام کاخ الیزه برای محمد بن سلمان آغاز نمی‌شود. بیش از چهار دهه پیش و در دوران شوک نفتی اول، پادشاه بلژیک در قبال تعهد عربستان به ادامه صدور نفت، کلید مساجد این کشور را به پادشاه سعودی واگذار کرده بود. پس از افشای نقش سلول‌های تروریستی داعش در منطقه مولنبک بروکسل در سازماندهی عملیات تروریستی ۱۳ نوامبر ۲۰۱۵ پاریس، رسانه‌های فرانسه زبان ماجرای ریشه‌های اسلام سلفی در بلژیک را به‌روشنی به حضور طولانی‌مدت مفتی‌های سعودی در مساجد این کشور مرتبط دانستند.

حقوق مهجور بشر

در سال‌های پایانی دهه ۱۹۸۰ میلادی و در حالیکه جهان به ناچار وارد دوران معروف به «نظم نوین جهانی» می‌شد، حقوق بشر همراه با صلح و عقلانیت و «تجارت به جای جنگ» یکی از محورهای پارادایم جدید سیاست بین‌المللی شده بود. تاکید بر تقدم حقوق بشر، تا همین یک دهه پیش آنچنان بدیهی می‌نمود که شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۱ و به‌نام اصل نوظهور حقوقی «مسئولیت به دفاع» با وجود غیبت روسیه، مجوز حمله به کشور لیبی را بر همین اساس صادر کرد.

جهان امروز، با بحران‌های گسترده اقلیمی، اقتصادی، انرژی و سلامت، کوچک‌ترین شباهتی با ۴ دهه پیش، دوران پیروزی دموکراسی و حقوق بشر ندارد. با این حال ضعیف‌ترین بخش‌های جامعه انسانی، همچنان بزرگ‌ترین قربانیان دولت‌ها هستند.

ویسواوا شیمبورسکی، شاعر لهستانی و برنده جایزه نوبل ادبیات عضو نهضت مقاومت علیه اشغال آلمان نازی می‌گوید: «چیزی تغییر نکرده است./ بدن هنوز می‌لرزد، همان‌طور که قبلا هم/ می‌لرزید،/ قبل از این که روم به‌وجود بیاید و بعد از آن،/ در قرن بیستم،/قبل و بعد از مسیح./شکنجه همان است که بود، فقط زمین کوچک‌تر شده است.»