طب سنتی جادو می کند؟

تحریریه پارسینه: «دل درد داری؟ یک لیوان عرق نعناع بنوش. معجزه می کند و به اندازه یک چشم به هم زدن دردت آرام می گیرد.» «ناراحتی و استرس داری؟ موقع خواب دمنوش گل گاو زبان بخور. همه غم و غصه هایت فراموش می شود!» طرفداران طب سنتی کم نیستند. کافی است از دردهای جسمی و روحی و روانی برایشان بگویید تا لیستی بلند و بالا از انواع و اقسام داروهای گیاهی به دست شما دهند و مدعی شوند که طب سنتی جادو می کند. برخی از آنها پایشان را فراتر هم گذاشته اند و افراد را از خوردن داروهای شیمیایی و پیگیری درمان شان منع می کنند؛ چون معتقدند که خوردن دارو عوارض زیادی دارد و خیلی وقت ها نیز منجر به بهبودی نمی شود. این روزها افراد زیادی در حوزه طب سنتی فعالیت می کنند و برای دردهای مختلف نسخه می پیچیند؛ افرادی که برخی از آنها هیچ تخصصی ندارند و صرفا در یک دروه آموزشی شرکت کرده اند. از طرف دیگر، در باور عمومی جا افتاده است که استفاده از داروهای گیاهی بی خطر است و عوارضی به همراه ندارد. این درحالی است که به گفته محمد انصاری‌پور، متخصص طب سنتی و مدیر گروه طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به رسانه ها این باور نادرست است و استفاده داروهای گیاهی بدون ضابطه می تواند برای افراد مشکلات زیادی را به وجود آورد. همچنین او معتقد است تجویز دارو حتما باید از سوی متخصصین حوزه که تحصیلات آکادمیک دارند، انجام شود: «فردی که در این حوزه فعالیت می‌کند، باید دانش کافی داشته و دانشگاه رفته باشد. طب جدید و طب سنتی را به‌خوبی بشناسد و آموزش‌دیده باشد تا بتواند موفق عمل کند. شهروندان باید برای درمان خود به متخصصان طب مصرف برخی از داروهای گیاهی می‌تواند عوارض بسیاری را در پی داشته باشد؛ عوارضی که نه کسی که دارو را تجویز کرده متوجه آن می‌شود و نه فردی که آن را مصرف کرده. اولین مرحله در درمان، اصلاح طب سنتی و در مرحله بعد، استفاده از داروهای گیاهی آن به‌صورت محدود است. کسی حق ندارد چندین داروی گیاهی را با هم تلفیق کند. ضمن اینکه فقط برخی از بیماری‌ها را با استفاده از داروی گیاهی و طب سنتی می‌توان درمان کرد و نه همه آن را. برای مثال، ام‌اس بیماری‌ای نیست که به‌وسیله طب سنتی درمان شود. یا برخی با تجویز داروهای گیاهی می‌خواهند چاقی را درمان کنند؛ درحالی‌که این موضوع می‌تواند پیامدهای زیادی را به وجود آورد و اگر فرد علم کافی نداشته باشد، به بیماران آسیب جدی می‌زند. اگر داروهای گیاهی به‌درستی تجویز نشوند، ممکن است فرد دچار بیماری‌های کلیوی یا دفع پروتئین شود؛ ضمن اینکه بهترین داروی لاغری کاهش مصرف مواد غذایی و افزایش تحرک و ورزش است. اکنون، در دنیا رویکرد تلفیق طب سنتی و طب جدید استفاده می‌شود و به‌خوبی نیز به درمان بیماران کمک می‌کند؛ بنابراین طب تلفیقی می‌تواند اثرات مؤثری به‌جای بگذارد.

خوب و بد طب سنتی!

طرفداران طب سنتی اما این موضوع را برنمی تابند. از نظر آنها داروهای گیاهی هر دردی را می توانند درمان کنند. در این باره، محمد رئیس‎زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی در گفت‌‍وگو با میزان با بیان اینکه طب سنتی با طب مدرن هدف مشترکی دارد و آن توسعه بهداشت و درمان است، می گوید: طب سنتی ایرانی یک واقعیت است و مصداق آن کتاب قانون بوعلی سیناست که به مدت ۷۰۰ سال، کتاب مرجع پزشکی جهان بوده و در دانشگاه‌های اروپا نیز تدریس می‌شده است.وی با بیان اینکه برخی مفاهیم اصلی در ترویج طب سنتی مغفول مانده و اجرایی نشده است، می افزاید: آنچه با آن مخالفیم، ادعا‌هایی است که هیچ‎جا اثبات نشده و انتظار دارند که ما آن را قبول کنیم، مشخص است که قبول نمی‌کنیم. برخی دچار انحراف شده‌اند و می‌گویند طب سنتی به عهده ماست پس مطب می‌زنیم و به اصطلاح خودشان به روش سنتی بیماران را درمان می‌کنیم. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم هرکس با هر ادعایی وارد درمان شود. نگرانی دیگر این است که افرادی که پزشک نیستند، در کار درمان دخالت کنند که کاملا غیرقانونی است. رئیس‎زاده با تاکید بر تغییر بار بیماری‌ها و جهش‌های ژنتیکی، توجه طب سنتی به مستندات علمی معتبر بر اساس آزمون و تجربه در کنار شیوه‌های درمانی یا دارو‌های تجویزی را از ضروریات می داند و می گوید: دارو‌های طب سنتی ایرانی پیش از آنکه به تولید انبوه برسند و تجویز شوند باید فاز حیوانی و انسانی را پشت سر بگذارند. همین رویکرد پژوهش محور و ارائه مستندات علمی به نوعی ترویج علمی و استاندارد طب سنتی است. در چنین شرایطی سایر پزشکان نیز می‌توانند برای بیماران‌شان در کنار دارو‌های فعلی، عصاره گیاهان دارویی را نیز تجویز کنند. وی با اشاره با راه‌اندازی مقطع دکتری تخصصی رشته طب سنتی ایرانی، گفت: باید تلاش کنیم دانش آموخته‌های رشته طب سنتی ایرانی به بررسی و آزمایش و مطالعه علمی در این حیطه و حوزه تخصصی خود بپردازند.

دوایی که در قوطی عطاران پیدا می شود

عطاری ها روز به روز تعدادشان بیشتر می شود و به همین خاطر نیز افراد زیادی پا در کفش متخصصان می کنند و برای آنها نسخه می پیچند. رئیس کل سازمان نظام پزشکی، تاکید کرد: هر اندازه وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی بیشتر و دقیق‌تر در این حوزه ورود کنند فعالیت این بخش علمی‌تر و استانداردتر شده و دست افراد سواستفاده کننده و افرادی که می‌کوشند فضا را دوقطبی کنند کوتاه‌تر می‌شود. ما به جد معتقدیم که طب سنتی باید دست پزشکانی باشد که دوره‌های آکادمیک این طب را گذرانده‌اند و اصل هم در این حوزه باید سند ابلاغی مقام معظم رهبری باشد. آنچه در این سیاست‌ها آمده است، تقویت و ترویج طب سنتی با بروز‌کردن و استاندارد‌کردن روش‌های تشخیصی و درمانی، تحت تولیت وزارت بهداشت بوده است.وی با اشاره به پزشکی شخصی سازی شده و استفاده از نقشه بیولوژیک افراد در جهت ارتقای دانش تشخیصی و درمانی پزشکی در راستای نیاز بیماران، گفت: اگر می‌خواهیم عقب نمانیم باید نسبت به ترویج علمی و استاندارد طب سنتی ایرانی اهتمام جدی داشته باشیم همانگونه که برای تک‎تک توصیه‌های پزشکی لازم است ارزیابی دقیق و موشکافانه‌ علمی با روش‌های مدرن انجام شود و بدون طی این مراحل نباید به عمل در آیند، در مورد توصیه‌های طب سنتی نیز عبور از همین مراحل ضروری است، وضع استانداردی متفاوت برای طب سنتی، پایه‌گذاری روش‌های غیر علمی در طب غنی ایران خواهد بود.