"ایران می توانست..."

در صورت انفعال احتمالی شورای امنیت، وزیر امور خارجهٔ پُر مخاطب و معتبر ایران می‌توانست با یک کمپین هوشمندانهٔ تبلیغاتی، «افکار عمومی» غرب و منطقه را به نفع ایران و نسبت به حمایت غیراخلاقی برخی دولت‌ها از عربستان سعودی بسیج نماید.

ایران می‌توانست با استناد به بند ۸ قطعنامهٔ A/RES/60/251 مجمع عمومی سازمان ملل، نسبت به اخراج عربستان سعودی از «شورای حقوق بشر» اقدام کرده و از این راه، دست‌کم آمریکا را در موضع‌گیری علیه ریاض در معذوریت قرار دهد.

ایران می‌توانست با اتحادیهٔ‌ اروپا برای محکوم کردن عربستان و اخذ قطعنامه یا «تعیین گزارشگر ویژه» رایزنی کند؛ می‌توانست در درون شورای حقوق بشر یارگیری کند تا عربستان را از ریاست یکی از پنل‌های مهم این نهاد اخراج نماید؛ می‌توانست در «سازمان همکاری اسلامی» برای موضوع‌گیری علیه سردمداران ریاض پیشتاز شود؛ و از یک موضع اخلاقی و حقوقی، کشورهای «جنبش عدم تعهد» را در مقابله با عربستان با خود همراه سازد.

یا حداقل، با اتخاذ مواضع پیوسته و سنجیده، فضای رسانه‌ای و به تبع افکار عمومی را به نحوی سازمان‌دهی کند که تدریجاً «داشتن ارتباط تجاری یا سیاسی با عربستان» برای بخش خصوصی و دولت‌های غربی، «هزینه دار» شود.

اما فعلاُ، دست‌کم تا مدتی، ایران باید در موضع‌ دفاعی قرار بگیرد چرا که نقض حریم سفارتخانه فقط نقض تعهدات حقوقی ایران نسبت به عربستان سعودی تلقی نخواهد شد؛ بلکه نقض تعهدات حقوقی ایران نسبت به جامعهٔ بین‌المللی (یا آنچه در حقوق بین‌الملل به آن تعهدات Erga omnes می‌گویند) محسوب خواهد شد؛ و به تبع، فقط یک «مدعی» در برابرمان نخواهیم داشت. بلکه همهٔ کشورهایی که در ایران سفارتخانه دارند می‌توانند، به تحریک عربستان و پشتیبانان قدرتمندش، علیه ما اقدام نمایند، سفرای ما را احضار کنند و نسبت به این اقدام اعتراض کرده،‌ برای تداوم حضورشان شرط بگذارند یا «تضمین‌های لازم» را از دولت تقاضا کنند. قطعاً، عربستان و جریان ایران‌ستیز، با «مهماتی» که عده‌ای خودسر در اختیارش قرار داده‌اند، تمام توان خود را بکار خواهد بست تا پاسخگوی «همهٔ» کشورها شویم.

فراموش نکنیم که دولت کانادا، سفارتخانه‌اش را در تهران به بهانهٔ حمله عده‌ای خودسر به سفارت بریتانیا تعطیل کرد، نه بخاطر حمله به سفارت کانادا!

در هر حال، فعلاً در «مدیریت بحران» هستیم و در این راستا موضع قاطع و علنی‌ِ رئیس‌جمهور علیه کسانی که به سفارتخانهٔ عربستان سعودی یورش بردند، و اقدامات متعاقب قوهٔ قضاییه و نیروی انتظامی در دستگیری و مهار آنها قابل تقدیر است. اما جا دارد مجلس شورای اسلامی هم، برای مدیریت و کاهش فشارهای بین‌المللی هم که شده، در اسرع وقت، قانون خاصی در راستای مقابله با «اخلال در نظام سیاست خارجه» و «هجوم به سفارتخانه‌های خارجی» تصویب کند تا یک اقدام عملی نیز در این راستا انجام داده باشیم.

ضمن اینکه هزینه‌های امنیتی، سیاسی و ملی این بی انضباطی دیگر بیش از حد تحمل شده است و باید با جدیت تمام از تکرار این قبیل اقدامات جلوگیری کرد.

رضا نصری/حقوقدان بین المللی