بیماران آسمی چه علائمی دارند؟

کشور ما در منطقه‌ای معتدل قرار دارد. این امر باعث می‌شود، گیاهان در تمام فصل‌های سال گرده‌افشانی کنند. این گرده افشانی گیاهان با همه زیبایی‌ها و سبزی‌هایش گاه برای برخی انسان‌ها زیان‌آور و کاهش‌دهنده کیفیت زندگی آنهاست. آلرژی‌های فصلی از مهم‌ترین بیماری‌هاست که در پاییز شدت می‌یابد، زیرا علاوه بر چرخه گرده‌افشانی گیاهان، سرما و آلودگی هوا نیز تشدید می‌یابد. این مساله باعث می‌شود بیمارانی که دچار حساسیت هستند، بیماری‌شان تشدید یابد.

آلودگی هوا به پایداری آلرژن‌ها کمک می‌کند

پدیده جابه‌جایی هوا در فصل سرما اتفاق می‌افتد یعنی هوای سرد و متراکم نزدیک به سطح زمین انباشته می‌شود و آلاینده‌ها نیز در سطح پایین و با تراکم بالا قرار می‌گیرند. استنشاق این هوا باعث می‌شود بیماران علامت‌دار شوند. آلاینده‌ها علاوه بر این که روی مجاری تنفسی اثر می‌گذارند، باعث شروع پاسخ‌های التهابی می‌شوند و این التهاب باعث آزادشدن واسطه‌های شیمیایی می‌شود که بر قسمت‌های مختلف بدن بخصوص قلب و ریه تاثیر می‌گذارد، بیمار را در معرض خطر قرار می‌دهد و احتمال بستری شدن در این فصل و حتی مرگ و میر بیماران را بالا می‌برد. پس لازم است بیماران قلبی، ریوی، اطفال و افراد مسن مراقب خود باشند و از رفت و آمد بی‌موقع در اماکن عمومی و محیط‌های باز خودداری کنند.

آلاینده‌ها کمک می‌کنند پایداری آلرژن‌ها در محیط بیشتر شود و گرده‌ها با آلاینده‌ها مخلوط شده، غلظت بیشتری پیدا کند. ضمن این که ذرات جدید به‌وجود آمده در هوا، در معرض نور آفتاب قرار گرفته، تغییرات فتوشیمیایی در آنها اتفاق می‌افتد و این ذرات تغییر‌ شکل یافته خاصیت حساسیت‌زایی را بالا می‌برند. کسانی که به طور ذاتی به گرده‌ها حساسیت دارند، در این شرایط بیماری‌شان شدت می‌یابد.

حساسیت چرا؟

حساس‌شدن بدن به آلرژن‌ها به دلیل حساس‌شدن سیستم ایمنی بدن به یک ماده خاص است. البته بدن انسان باید چند بار در معرض ماده خاص قرار گیرد تا علامت‌دار شود. در کودکان کمتر از دو سال، آلرژی‌های تنفسی را مشاهده نمی‌کنیم. علت هم این است که تماس وجود ندارد. وجود حساسیت در بدن به چندبار تماس با ماده آلرژن نیاز دارد.

گرده‌زدایی از محیط

توصیه‌هایی برای جلوگیری از تماس با گرده‌ها وجود دارد. گرچه نمی‌توان به طور مطلق این ذرات را از محیط حذف کرد ولی می‌توان میزان آنها را به حداقل رساند. بیماران بهتر است در این فصل کمتر از منزل خارج شوند یا اگر در محیط باز حضور می‌یابند از ماسک استفاده کنند. گرده‌ها درشت هستند و از ماسک عبور نمی‌کنند. ماسک کمک زیادی به این نوع بیماران می‌کند. بیماران می‌توانند میزان گرده را در منزل و محیط کار کاهش دهند.این کار با بستن پنجره‌ها عملی است. همچنین از خشک کردن لباس‌ها یا ملحفه‌ها در محیط باز خودداری کنند، زیرا گرده‌ها روی لباس می‌نشینند و در تماس مستقیم با بیمار قرار می‌گیرند. اگر به پارک می‌روند، وقتی وارد منزل می‌شوند، دوش بگیرند و داخل بینی را شست‌وشو دهند.

دارودرمانی

کسانی که قبلاً دچار آلرژی بوده‌اند، لازم است پیش از آغاز این فصل، درمان را شروع کنند. این کار باعث می‌شود بیمار دوز کمتری از دارو را در فصل پاییز استفاده کند. در بیمارانی که با دوز کم دارو می‌گرفتند و علائمشان شدید شده، باید دوز دارو را بالاتر ببرند. بیماران آسماتیک حتما باید دوز بالای دارویی دریافت کنند. تزریق واکسن آنفلوآنزا برای این گروه توصیه می‌شود.

دارو‌های پرعارضه

برای درمان آلرژی، تنها راه مصرف کورتیکواستروئیدهاست. برای کاهش عارضه آن سعی شده دارویی تجویز شود که به بافت هدف برسد. مثلا برای آلرژی بینی، اسپری بینی و در آسم، اسپری دهانی تجویز می‌شود. پزشکان حداقل دوز را به بیمار می‌دهند، اما برای تسکین بخشیدن به بیماران ناچارند چند دارو را با هم تجویز کنند و اغلب آنها نیز از مصرف زیاد دارو شکایت می‌کنند، ولی هدف نهایی به حداقل رساندن دوز کورتون است. درمان طولانی مدت و با دوز کم باعث می‌شود التهاب و نیاز به دوز بالا نیز کمتر شود.

اسپری دهانی در طولانی‌مدت می‌تواند موجب بروز برفک و گرفتگی صدا شود. (بعد از اسپری زدن، بیمار باید دهان را با آب شسته، ترشحات آن را خالی کند. اگر از محفظه‌های مخصوص این کار استفاده شود، دارو بتدریج وارد ریه می‌شود و داخل دهان رسوب نمی‌کند.) کورتون‌های بینی هم اگر بی‌رویه مصرف شود، ایجاد خشکی در مخاط می‌کند. اسپری نباید به دیواره بینی برخورد کند زیرا می‌تواند دیواره بینی را نازک کرده، باعث زخم یا حتی سوراخ شدن آن شود. بهتر است این کار با دست معکوس انجام شود یعنی با دست راست سوراخ چپ بینی و برعکس. این تکنیک کمک می‌کند اسپری کمتر با دیواره بینی برخورد کند.

اسپری بینی می‌تواند فشار داخل کره چشم را بالا ببرد. بنابراین برای بیمارانی که مبتلا به آب سیاه یا گلوکوم هستند، اسپری بینی تجویز نمی‌شود.

قطره‌های چشمی کورتونی نیز باید کوتاه‌مدت و به دست متخصصان چشم تجویز شود.

آمپول کورتون که متاسفانه بین بیماران هم رایج است دوز بالایی دارد و عوارض سیستمیک مانند فشار خون بالا، قند خون بالا، تحریک سیستم ایمنی و پوکی استخوان را به همراه دارد. استفاده از آمپول کورتونی توصیه نمی‌شود.

کورتون مانند شمشیر دو لبه عمل می‌کند. کارایی بسیار بالایی دارد، ولی در عین حال پر از عارضه است.

بیماران آسمی چه علائمی دارند

گرده‌ها، اولین تحریک‌کننده‌ها هستند و از آنجا که از طریق مجاری تنفسی وارد بدن می‌شوند، طبیعی‌است اولین تاثیر خود را روی مخاط تنفسی اعمال کنند. قطعا کسانی که به آسم مبتلا هستند عوارض شدیدتری مانند خس‌خس سینه، نفس‌نفس، سرفه‌های خشک و طولانی‌مدت و تنگی نفس را نشان خواهند داد. همچنین عفونت‌های ویروسی موجود در هوا راه‌های هوایی را تحریک می‌کنند و باعث تنگی مجاری تنفسی می‌شوند. همه علائم دست به دست می‌دهد و بیمار علامت‌دار می‌شود. از دیگر علامت‌هایی که دیده می‌شود، آلرژی در بینی و حلق و چشم‌هاست که برای بیماران مشکل‌زا بوده، با عطسه، خارش بینی، خارش و قرمزی چشم و خارش و سوزش حلق نمایان می‌شود.

در این بیماران مسیر‌های هوایی بسته است و با نفوذ ویروس‌ها در این مجاری احتمال عفونت بیشتر می‌شود. در نتیجه، بروز بیماری‌هایی مانند سینوزیت‌های چرکی و گوش درد چرکی افزایش می‌یابد. بیماران معمولا ترشحات بی‌رنگ دارند ولی بتدریج رنگی‌ (عفونی) می‌شود و بیمار دچار تب خواهد شد. بندرت تظاهرات پوستی را هم به علت وجود آلرژن‌ها می‌بینیم.

منبع: نشریه سیب/ دکتر لیدا عطارد‌/‌ فوق‌تخصص آسم و آلرژی