لبخند پسته رفسنجان بر لبانش خشکید

تغییرات آب و هوایی شدید در سال جاری بسیاری از محصولات کشاورزی استان کرمان را تحت الشعاع اثرات مخرب این تغییرات قرار داده است.

در سال جاری گرمای هوا در اواسط بهار و با دمای بالاتر نسبت به سالهای گذشته آغاز شده این درحالی بود که ایام گرم سال برای محصولات کشاورزی بیشتر از سالهای گذشته بود ضمن اینکه شدت گرمای هوا نیز افزایش قابل توجهی را نشان می داد.

گرما زدگی نخستین مسئله ای بود که کشاورزان در تابستان سال جاری از آن واهمه داشتند و درنهایت این تغییرات اقلیمی اثر خود را بر محصولات کشاورزی نیز به جای گذاشت بطوریکه بخش قابل توجهی از محصول خرما در بم، نرماشیر، ریگان و فهرج بر روی درختان از شدت گرما خشک شد.

اما این پایان داستان تابستان داغ کرمانیها نبود، استان کرمان بزرگترین جنگلهای مصنوعی بارور کشور را در خود جای داده است این جنگلها تشکیل شده اند از درختان پسته محصول این باغها درامدی معادل 1.6 میلیارد دلار سالانه عاید این باغدارها می کند.

این میزان بالای ارزاوری با توجه به ضربه پذیر بودن اقتصاد نفتی و همچنین انحصاری بودن بخشی از بازار جهانی برای کشاورزان ایرانی بسیار ارزشمند است و ثبات و ورود این میزان ارز به کشور حائز اهمیت است اما متاسفانه برخی از کشاورزان عمده ارز ناشی از این محصول را در بانکهای خارجی نگهداری می کنند.

با این وجود همچنان پسته یکی از مهمترین محصولات صادراتی در سطح ملی محسوب می شود و حفظ این بازار از اهمیت بالایی برای اقتصاد کشور برخوردار است.

از سوی دیگر استان کرمان قطب تولید پسته در جهان محسوب می شود و در این میان رفسنجان کانون تولید پسته جهان نام دارد.

چالشهای تولید پسته در رفسنجان

هر چند اقتصاد کشاورزی با محوریت پسته نیز در کرمان در سالهای اخیر دچار چالشهایی شده است از نوسان قیمت و تصمیمات سیاسی در راستای نرخ گذاری در ایام نوروز تا افزایش نهاده های تولید و مشکلات در صادرات و همچنین دریافت ارز ناشی از صادرات اما همچنان پسته استخوان پیکره افتصاد استان کرمان است.

اما طی ماههای گذشته از سال جاری تغییرات اقلیمی و طبیعی که استان کرمان را تحت تاثیر قرار داده اند مهمترین چالش برای تولید کنندگان و صادر کنندگان طلای سبز بوده است.

بر اساس آمارهای موجود در حال حاضر سطح زیر کشت پسته ایران ۴۴۰ هزار هکتار می باشد و استان کرمان با بیش از ۳۰۰ هزار هکتار به عنوان مهمترین منطقه پسته کاری ایران و جهان شهره شده است.

درختان پسته در استان کرمان در منطقه وسیعی از سیرجان تا زرند و از رفسنجان تا نزدیکی یزد امتداد دارد. علاوه بر استان کرمان در مناطق دیگر حاشیه کویر مرکزی ایران مانند دامغان، و خراسان و حتی استان گلستان نیز مناطق قابل توجهی زیر کشت پسته قرار دارد.

اما این کارخانه طبیعی محصول پسته با گرمای بسیار بالای استان کرمان مواجه شده است این گرما مشکلات فراوانی را به همراه داشته است از یک سو تبخیر بسیار بالا و خشک شدن درختان در کنار خشکسالی و کم آبی موجود در استان کرمان وجود دارد و از سوی دیگر افزایش آفت زدگی درختان پسته به دلیل پسیل پسته که مهمترین مشکل باغداران کرمانی است.

گرمای بیش از حد و کم آبی درختان را بسیار ضعیف کرده است و همین مسئله زمینه را برای افزایش پسیل پسته و در نهایت دچار شدن درختان به پدیده شیره خشک شده است.

این امر سبب شده کشاورزان به یکباره به سمت سم پاشی بیشتر گرایش پیدا کنند.

شاید باورش مشکل باشد اما سالانه تنها در دشت رفسنجان ارقام بسیار نوجمی صرف خریداری سموم مختلف می شود که چرخه مالی است میلیارد ها تومان برآورد می شود.

میزان استفاده از سموم شیمیایی به حدی رسیده است که پسیل پسته هم اکنون در مقابل بسیاری از سموم مقاوم شده است و هر سال کشاورزان مجبورند که از سموم قوی تر استفاده کنند این روند منابع آبی و خاکی استان کرمان را نیز آلوده می کند.

این درحالی است که با توجه به گرمای هوا در باغهای پسته کشاورزان استفاده از سموم را نیز در باغها بسیار خطر آفرین می دانند و عقیده دارند که از میزان محول می کاهد و باعث آسیب دیدگی بیشتر درختان در مقابل گرما می شود.

آنچه که هم اکنون گزارش شده است خسارات شدید درختان پسته در رفسنجان است این گزارشها همچنین از طرف کشاورزان پسته دارد زرند، سیرجان و کرمان نیز شنیده می شود.

40 درصد پسته رفسنجان دچار خسارت شد

مسئول جهاد کشاورزی شهرستان رفسنجان در این خصوص به مهر گفت: گرمای سال جاری موجب بروز افزایش گرما زدگی در باغهای پسته رفسنجان شده است.

رضا بمانی نوسان دمای در تابستان را بین 20 تا 50 درجه اعلام کرد و گفت: طی روزهای گذشته و قبل از بارندگیها دما به 44 درجه نیز رسید که این گرما تداوم داشت و باعث افزایش خسارتها شد.

وی افزود: گرما موجب افزایش میزان تعرق از برگ و تبخیر از سطح خاک و در نهایت افزایش پوکی، سقط جنین، افزایش دهن بستی و انس بالا در محصول پسته این شهرستان شده است.

بمانی از کشاورزان خواست با توجه به نزدیک شدن به فصل برداشت از سموم کمتری استفاده وزمان سم پاشی را بیشتر به شبها موکول کنند.

وی ادامه داد: 86 هزار هکتار باغ پسته بارور در رفسنجان وجود دارد که بخش قابل توجهی از نیاز بازار جهانی را تامین می کند.

وی به خشکسالیهای اخیر در کرمان اشاره کرد و گفت: کم آبی مهمترین مشکل کشاورزی به خصوص در بخش پسته است و باید در این خصوص چاره اندیشی شود.

وی در خصوص بارندگی های اخیر و میزان خسارات به باغهای پسته نیز گفت: در این خصوص باید ارزیابی های لازم انجام شود.

مسئولان از پسته کاران حمایت کنند

محمد افراسیابی یکی از فعالان بخش صادرات و تولید پسته در گفتگو با مهر اظهارداشت: بسیاری از محصول سال جاری بعد از گرما زدگی خسارت شدید دیده است و بار مشکلات این پدیده به خصوص برای خرده مالکان بسیار سنگین است.

وی ادامه داد: این پدیده موجب کاهش بازده محصول در هکتار شده است و ورود صندوق بیمه و حمایت از کشاورزان بسیار ضروری است.

افراسیابی گفت: از سوی دیگر هر سال قیمت سم کود، کارگر و سایر نهاده های تولید افزایش می یابد و ادامه این روند هر سال از سود نهایی می کاهد و اگر هم قیمت زیاد شود می گویند پولدارها پولدار تر می شوند در صورتیکه مهمترین سود کشاورزان پسته کار فروش خارجی و در واقع رقابت در بازار خارجی است اما در این بخش نیز با چالش مواجه هستیم.

وی ادامه داد: در حالیکه در ترکیه و آمریکا تسهیلات بسیاری در اختیار کشاورزان است تا بتوانند با پسته ایران رقابت کنند و هر سال بازارهای بیشتری را از دست ایران خارج کنند اما در ایران کشاورزان حتی برای آبیاری مزارع نیز با مشکل مواجه هستند و برخوردها گاها با پسته جنبه های غیر کشاورزی و اقتصادی نیز پیدا می کند که در نهایت موجب از دست رفتن بازار خارجی پسته می شود.

وی گرمازدگی تابستانی و همچنین خسارات ناشی از بارندگی به خصوص در رفسنجان، زرند، کرمان و سیرجان را قابل توجه ارزیابی کرد و گفت: هیچ گاه سابقه بارندگیهای به این شدت وجود نداشته است.

وی گفت: این بارندگیها نه تنها فایده ای برای رفع خشکسالی ندارد بلکه بارندگیکه طی 15 دقیقه موجب آبگرفتگی شدید باغها را می شود را برای کشاورزی بسیار مضر دانست و گفت: در حالیکه نزدیک فصل برداشت هستیم این بارندگیها خسارات شدید به محصول وارد کرده است.