انعکاس تکانه ارز در تورم

تازه‌ترین آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی حاکی از آن است که با وجود کاهش نرخ تورم متوسط در آذرماه، به نرخ تورم ماهانه و نقطه‌به‌نقطه افزوده شده است. بر این اساس نرخ تورم متوسط در این ماه به 2 /17 درصد رسیده و هدفگذاری تورمی پایان سال محقق شده است، اما نرخ تورم ماهانه در این ماه 9 /1 درصد گزارش شده که بیشترین مقدار در یک سال و نیم گذشته بوده است. همچنین مقدار تورم نقطه‌به‌نقطه معادل 7 /16 درصد بوده و در پاییز ماه 3/ 2 درصد به این مقدار افزوده شده است. بررسی‌ها «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که افزایش نرخ تورم تحت تاثیر نرخ ارز در آخرین ماه پاییز بوده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، بر اساس آمار بهای آزاد دلار در ماه آذر 3/8 درصد افزایش یافته که این رشد باعث شده تورم نقطه‌به‌نقطه گروه «مواد خوراکی» به 8/13 درصد در این ماه برسد. این در حالی است که از ابتدای اردیبهشت سال جاری تورم گروه خوراکی تک رقمی بوده، اما در ماه آذر بار دیگر تورم خوراکی‌ها افزایش یافت. «دنیای‌اقتصاد» در ماه‌های گذشته و در گزارش‌های با عنوان «ورود به تورم هسته سخت» در تاریخ 6 آبان و «تورم تک‌رقمی با شرایط فعلی حاصل نمی‌شود» در تاریخ 22 آبان نسبت به انحراف از مسیر تورمی و چالش‌های تورم زیر 20 درصد هشدار داده بود.

رکوردشکنی تورم ماهانه

جدیدترین آمار شاخص بهای مصرف‌کننده بانک مرکزی در ماه آذر منتشر شد. بر اساس این آمار، مقدار عددی شاخص بهای مصرف‌کننده در آخرین ماه پاییز به 7 /211 واحد رسیده است. با ثبت این عدد، مقدار تورم ماهانه (رشد شاخص بهای مصرف‌کننده در یک ماه) به 9/ 1 درصد رسیده که این آمار برای آبان ماه 5 /1 درصد بوده است. بررسی‌ها حاکی از آن است که نرخ تورم ماهانه آذر سال جاری طی یک سال و نیم گذشته بالاترین سطح بوده و آخرین بار در خرداد 92 سطح تورم ماهانه با ثبت رشد 4 /3 درصدی بیش از این مقدار بوده است. همچنین در ماه‌های سال جاری نیز تورم ماهانه به‌طور متوسط در سطح 4/ 1 درصد قرار داشت که می‌توان مشاهده کرد تورم ماهانه آذر از سطح میانگین تورم ماهانه سال جاری، 5/ 0 واحد درصد بالاتر بوده است.

با مقایسه روند سه ماه گذشته تورم نقطه‌به‌نقطه می‌توان پی برد که در نیمه اول سال تورم ماهانه تقریبا در سطح 4/ 1 تغییر داشت و فقط در خرداد ماه سطح تورم معادل 7/1 درصد گزارش شد که این روند در دو ماه انتهایی پاییز تغییر کرد و سطح تورم ماهانه از مقدار میانگی گذر کرد.
بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که تورم سالانه متناظر با مقدار 9/1 درصد، معادل 25 درصد خواهد شد. به بیان دیگر اگر در 12 ماه سال تورم ماهانه به میزان آذرماه سال جاری رشد کند مقدار تورم نقطه‌به‌نقطه به 25 درصد خواهد رسید که این رقم با اهداف تورمی دولت سازگار نیست. بر اساس آخرین هدفگذاری بانک مرکزی نرخ تورم تا پایان سال جاری 17 درصد هدفگذاری شده و همچنین در پایان سال 94 نرخ تورم هدفگذاری شده حدود 15 درصد تعیین شده است، همچنین مسوولان اقتصادی کشور امیدوارند با طی این مسیر در سال 95، شاهد «حصول تورم تک رقمی» باشند، هدفی که به‌نظر می‌رسد با چالش‌های متعددی روبه‌رو خواهد بود.

تداوم رشد تورم نقطه‌به‌نقطه

علاوه‌بر رشد تورم ماهانه در آذر، تورم نقطه‌به‌نقطه نیز در مدار صعودی حرکت کرده است. تورم نقطه‌به‌نقطه تغییر شاخص بهای مصرف‌کننده نسبت به ماه مشابه سال قبل را در نظر می‌گیرد. بر اساس آمارهای منتشر شده مقدار تورم نقطه‌به‌نقطه در آذرماه معادل 7/ 16 درصد گزارش شده است. طبق آمار این سومین ماه است که تورم نقطه‌به‌نقطه نسبت به ماه قبل بالاتر بوده است. براساس آمار بانک مرکزی تورم نقطه‌به‌نقطه در مهر ماه معادل 6/ 14 درصد، در آبان ماه معادل 1 /15 درصد و حال با ثبت تورم 7 /16 درصدی در آذر، به‌طور کلی طی سه ماه پاییز 3/ 2 واحد درصد به مقدار تورم نقطه‌به‌نقطه افزوده شده است.

بررسی آمارها حاکی از آن است که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه پس از فتح قله 45 درصدی در خرداد سال گذشته به دلیل «تغییرات انتظارات تورمی»، «تغییر در سیاست‌های پولی» و «کنترل نوسانات بازار ارز» روند نزولی در پیش گرفت و تا خرداد ماه سال جاری به سطح 14 درصد رسید، اما پس از افت قابل توجه، در بازه زمانی خرداد تا مهر در سطح 14 درصد توقف کرد، در این خصوص برخی از کارشناسان معتقد بودند که روند کاهشی تورم نقطه‌به‌نقطه در این سطح متوقف خواهد شد و این امکان وجود دارد که در ماه‌های آینده، شاهد افزایش تورم نقطه‌به‌نقطه باشیم. حال این آمارها می‌گوید که پیش‌بینی رشد تورم نقطه‌به‌نقطه در سه ماه گذشته محقق شده و با باقی ماندن تورم ماهانه در سطح 5 /1 درصد و بیش از آن، روند صعودی تورم نقطه‌به‌نقطه نیز در ماه‌های آتی تداوم خواهد داشت.

جدال تورم با هسته سخت

در آمارهای تورمی، متداول‌ترین آمار شاخص تورم متوسط است که با استفاده از داده‌های قیمتی 24 ماه منتهی به هر مقطع زمانی، محاسبه می‌شود. این آمار به دلیل حافظه دو ساله تصویر تورم، در بازه زمانی بزرگتری نسبت به تورم نقطه‌به‌نقطه و ماهانه قرار می‌گیرد. آمار جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد که تورم متوسط در ادامه روند کاهشی که از آبان‌ماه گذشته آغاز شد، در آذرماه سال جاری نیز تداوم داشته است. بر اساس آمار بانک مرکزی نرخ تورم متوسط در مهر ماه سال گذشته معادل 4 /40 درصد بوده که یکی از بالاترین سطوح تورمی کشور بوده است؛ اما پس از آن در مسیر نزولی قرار گرفت و گام به گام از سطح آن کاسته شد. آمارهای جدید بیانگر این موضوع است که در مهر ماه سطح تورم به 4 /19 درصد رسید و در آبان نیز سطح این شاخص به 1 /18 درصد رسید.

«دنیای‌اقتصاد» در گزارش‌های قبلی خود نیز از ثبت تورم 18 تا 19 درصدی در آبان ماه سال جاری خبر داده بود. همچنین در تاریخ 6 آبان در مطلبی با عنوان «ورود به تورم سخت» به دشوار بودن تداوم مسیر کاهش تورم با ورود به این شاخص خبر داده بود. آخرین نرخ تورم متوسط اعلام شده سطح 2/17 درصدی بوده که در آذرماه منتشر شده است. این موضوع گویای این مطلب است که تورم هدف در پایان سال، در آذرماه و سه ماه زودتر از موعد مقرر تحقق یافته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که حتی با روند فعلی نیز ( تورم 9/1 درصدی ماهانه) نرخ تورم متوسط در پایان سال در سطح 17 درصد باقی خواهد ماند، اما در صورت تداوم وضعیت فعلی، مقدار تورم متوسط در سال آینده مسیر نزولی در پیش نخواهد گرفت و دستاورد تورمی دولت یازدهم با چالش مواجه خواهد شد.

همچنین کاهش تورم متوسط در آذرماه را نمی‌توان به معنی تداوم روند کنترلی تورم متوسط دانست، زیرا تورم متوسط براساس تغییرات 24 ماهه محاسبه می‌شود و به همین دلیل، تغییرات با یک وقفه زمانی در این شاخص منعکس می‌شود. کارشناسان معتقدند که برای رصد کردن تحولات تورم و پیش‌بینی روند آتی، استفاده از آمارهای دیگر مانند تورم ماهانه و نقطه‌به‌نقطه مفیدتر خواهد بود؛ بنابراین می‌توان انتظار داشت که با تداوم روند «افزایشی تورم نقطه‌به‌نقطه» به سطح تورم متوسط در سال آینده افزوده شود.

تغییر روند تورم خوراکی‌ها

گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده از 12 گروه اصلی و سه گروه اختصاصی تشکیل شده است. بر اساس آمار بانک مرکزی، در میان 12 گروه اصلی، «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» بیش از 27 درصد از وزن کل گروه‌ها را شامل می‌شود و تغییرات این گروه اثر قابل توجهی بر نرخ تورم خواهد داشت. آمارها نشان می‌دهد که مقدار تورم ماهانه گروه خوراکی‌ها در آذرماه به 3/3 درصد رسیده است که یکی از بیشترین تورم‌های ماهانه بوده و این رشد ماهانه در یک سال و نیم گذشته بی‌سابقه بوده است. بر اساس آمار تورم ماهانه گروه خوراکی در نیمه نخست سال جاری کمتر از سطح 6/1 درصد بوده، حتی در اردیبهشت ماه تورم ماهانه این گروه معادل منفی 4/ 3 درصد بوده و از سطح قیمتی خوراکی‌ها کاسته شده است. علاوه‌بر رشد بالای تورم ماهانه، تورم نقطه‌به‌نقطه نیز در آذرماه افزایش یافته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که تورم نقطه‌به‌نقطه خوراکی‌ها در فروردین 92 با ثبت مقدار 58 درصد به یکی از محرک‌های اصلی افزایش تورم تبدیل شده بود که با تغییر فضای سیاسی کشور در خرداد سال گذشته و کنترل نوسانات بازار ارز از تورم نقطه‌به‌نقطه تا حدود قابل توجهی کاسته شد به نحوی که مقدار این تورم در فروردین سال جاری به سطح 9/ 10 درصد رسید؛ این روند در ماه‌های بعد نیز تداوم داشت و تورم خوراکی‌ها با ثبت رقم 7 /6 درصد به یکی از نخستین گروه‌های شاخص بهای مصرف‌کننده تبدیل شد که تورم تک رقمی در آن مشاهده می‌شد، در خردادماه نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه خوراکی‌ها به 2/ 4 درصد رسید؛ اما این نقطه کمینه مقدار تورم در سال جاری بود و پس از آن تورم نقطه‌به‌نقطه در مسیر افزایشی قرار گرفت. بر اساس آمار بانک مرکزی نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه گروه خوراکی‌ها در آبان ماه معادل 2/ 9 درصد گزارش شد و در مرز دو رقمی شدن قرار گرفت، اما این نرخ در آذرماه جهش 6/ 4 واحد درصدی داشته و این مقدار در آخرین ماه پاییز به 8 /13 درصد رسیده است.

اثر ارز در بازار مواد خوراکی

یکی از موثرترین علل افزایش تورم خوراکی‌ها در ماه آذر رشد بهای نرخ ارز در بازار آزاد بوده است. بر اساس آمار، نرخ بهای دلار در ابتدای آذر ماه حدود 3250 تومان بود، اما نرخ دلار در این ماه رشد کم‌سابقه‌ای را پشت‌سر گذاشت و در انتها با افزایش 3 /8 درصدی به حدود 3520 تومان رسید. بررسی آمار نشان می‌دهد که در ماه‌های گذشته یکی از دلایل کاهش نوسان در بازار مواد خوراکی، کنترل نوسانات نرخ ارز بوده، حال اثرات شوک 8 درصدی قیمت دلار، به بازار خوراکی‌ها نیز رسیده است؛ زیرا که بخش عمده ای از مواد خوراکی و آشامیدنی کشور به صورت واردات تهیه شده و به تبع با رشد قیمت ارز، به بهای مواد خوراکی نیز افزوده شده است؛ بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد که با افزایش نوسانات بازار ارز، تورم بالا در گروه خوراکی‌ها نیز تداوم داشته باشد که این روند می‌تواند انتظارات تورمی را نیز خدشه‌دار کند.