تک فرزندی معضلی برای جامعه ایرانی

شاید کمتر از سی سال پیش در خانواده های ایرانی داشتن فرزندان زیاد مرسوم بود و در واقع خانواده های پرجمعیت بخشی از ساختار جامعه محسوب می شدند، خانواده‌هایی که بین ۳ تا ۴ فرزند داشتند و رابطه صمیمی بین اعضای خانواده حکمفرما بود، خواهران و برادرانی که تحت هر شرایطی مونس و همدم یکدیگر بودند.

اما با گذشت زمان و افزایش هزینه‌های زندگی، تغییر الگوهای زندگی شهری، تغییر در سبک زندگی، تبلیغات و اشتغال والدین داشتن خانواده‌ای بزرگ دیگر عملی نبوده و خانواده‌ها به داشتن یک فرزند اکتفا می کنند.

بیشتر زوج‌هایی که ازدواج کرده یا در شُرف ازدواج هستند، با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کنند، نداشتن مسکن یا اجاره بهای سنگین مسکن، نداشتن شغلی مناسب و یا امنیت شغلی پایین و نداشتن اندوخته مالی کافی از مهمترین عواملی است که جوانان را به سوی تک فرزندی و یا حتی نداشتن فرزند سوق می دهد.

طی سالهای اخیر و پایین آمدن نرخ باروری در کشور زنگ هشدار کاهش جمعیت به صدا درآمد و مسئولان و دست اندرکاران امر را به سوی ترویج فرزندآوری در کشور سوق داد، البته باید گفت که این اقدامات اگر در حد حرف باقی بماند و به صورت ریشه ای مشکلات و معضلات حل نشود، همچنان با کاهش جمعیت و پیر شدن کشور روبرو خواهیم بود.

مشکلات، جوانی را بحرانی کرده

جعفر بای جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در خصوص علل و عوامل کاهش فرزندآوری در کشور اظهار داشت: مهمترین مشکل جوانان در کشور داشتن فرزند نیست بلکه عواملی است که در داشتن فرزند دخیل است.

وی ادامه داد: متاسفانه امروز سن جوانی به سن بحران تبدیل شده و جوانان در احاطه انبوه زیادی از مشکلات هستند و مهمترین و اساسی ترین اقدام این است که ما برای حل مشکلات و رفع معضلات جوانان باید اولویت بندی کنیم.

مشکلات شخصیتی پیامد بیکاری جوانان

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اکنون مهمترین مشکل جوانان بیکاری است، سابق بر این جوانان بی سواد بیکار بودند اما امروز اکثر جوانان تحصیلکرده بیکار هستند، یعنی هم سطح توقع در انتخاب شغل بیشتر شده و جوان تحصیلکرده تن به هر کاری نمی دهد.

وی گفت: اگر در جامعه شرایطی فراهم شود که دست جوان برای رفع نیازها و مشکلات خود در جیب خود باشد، نه غرور وی می شکند و نه هویتش مخدوش می شود و نه عزت نفس وی زیر سوال می رود. بای تصریح کرد: این مشکلات و عواملی از این دست باعث می شود تا یک جوان از داشتن فرزند و یا حتی فرزندان بیشتر منصرف شود و حتی گاهی تن به ازدواج هم نمی دهد.

خانواده مانند پازلی است که با وجود پدر، مادر و فرزندان تکمیل می شود، اگر به هر دلیلی این پازل ناقص شود بخشی از جامعه نیز دچار مشکل خواهد شد، داشتن یک فرزند هم برای خانواده و هم برای جامعه مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.

جامعه ای که نیروی جوان آن رو به کاهش می رود با معضلاتی مانند نیروی کار مواجه خواهد بود علاوه بر آن در خانواده های تک فرزندی وابستگی عاطفی شدیدی بین فرزند و والدین ایجاد می گردد.

باید به صورت جدی به و آسیب های فرهنگی و اجتماعی پدیده تک فرزندی در جامعه توجه زیرا با رواج این پدیده کشور به سمت پیری جمعیت پیش می رود و به مرور مشکلاتی را در جامعه ایجاد می کند که می توان از آن جمله به اشغال مشاغل مختلف کشور توسط اتباع بیگانه و تعطیلی مدارس اشاره کرد.

همچنین باید به این موضوع اشاره کرد که کودکانی که تک فرزند هستند مشکلات و معضلات فراوانی دارند، این کودکان تنها، منزوی، لوس و وابسته به خانواده خواهند بود.

تک فرزندی آفت زندگی امروز

جعفر بای با اشاره به مشکلات چشم و هم چشمی در خانواده ها گفت: فرزند داری هزینه های سنگینی را به خانواده ها تحمیل می کند، به طور مثال امروزه خرید سرویس سیسمونی برابر با یک جهیزیه کامل است، یا در دوران بارداری هزینه های پزشکی و زایمان یکی دیگر از مشکلات خانواده ها به شمار می رود.

وی افزود: خرید لباسها و لوازم برند برای کودکان از الویت های خانواده های شده و در واقع زندگی لوکس و تجملی از والدین به کودکان و نوزادان منتقل شده در حالیکه در گذشته کودکان لباس خواهر و بردارهای بزرگتر خود را می پوشیدند و از اسباب بازی ها و لوازم آنها استفاده می کردند اما امروزه والدین سعی می کنند تا کودکانشان از قافله مد عقب نمانند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: بسیاری از خانواده ها با این باور که با داشتن یک فرزند می توانند امکانات رفاهی بیشتری برای وی تامین نمایند، در حقیقت بار مالی و عاطفی بیشتری را برای خود تحمیل می کنند.

شاید بتوان از مهمترین شاخص های فرزندآوری به تامین اقتصاد و رشد فرهنگی در یک جامعه اشاره کرد، البته نمی توان این مسئله را به تمام خانواده ها در جامع ایرانی تعمیم داد زیرا شواهد امر حاکی از آن است که حتی خانواده های مرفه نیز تمایلی به فرزند آوری ندارند و به عبارت دیگر با جا افتادن یک فرهنگ اشتباه طی سه دهه اخیر در جامعه سبک زندگی مردم تغییر کرده و تمایل افراد برای داشتن فرزندان بیشتر را کاهش داده است.

ممکن است شما هم به عنوان خواننده این مطلب، تمایل به داشتن یک فرزند داشته باشید و بر این باور که رسیدگی به یک فرزند و در اختیار گذاشتن امکانات رفاهی بهتر به او موجب تامین آسایش کودک خواهد شد، اما باید به این نکته نیز توجه کنید که شما عمر جاودانه نخواهید داشت و زمانی که دار فانی را وداع بگویید فرزند شما در هر سن و سالی که باشد تنها خواهد ماند و مونس و همدمی نخواهد داشت و این در حالی است که در گذشته و در خانواده های پرجمعیت خواهران و برادران پشت به پشت یکدیگر بودند و در مشکلات هم را یاری می کردند.