عجایب صنعت هوانوردی ایران در دوران کرونا

با شروع همه گیری بیماری کووید ۱۹ در جهان، صنعت هوانوردی از نخستین بخش‌های اقتصادی بود که تحت تاثیر این بیماری قرار گرفت.

وضع مقررات قرنطینه در بسیاری کشور‌ها موجب شد تا شرکت‌های هواپیمایی عملیات پروازی خود را کاهش داده یا متوقف سازند و این مساله حتی دامنگیر شرکت‌های صاحب نام در صنعت هوانوردی نیز شد.

کاهش و توقف عملیات پروازی علاوه بر ایجاد مشکلات مالی برای شرکت‌های هواپیمایی، گریبان گیر فرودگاه‌ها نیز شده و این فرودگاه‌ها در مواردی مجبور به بستن ترمینال‌های خود شدند تا علاوه بر مدیریت هزینه ها؛ توانایی بهتری روی غربالگری مسافران در خصوص علائم ابتلا به بیماری کووید ۱۹ داشته باشند.

به طور مثال شرکت‌های هواپیمایی امارات و قطر ایرویز که بعنوان دو شرکت مشهور هواپیمایی در منطقه خلیج فارس شناخته می‌شوند؛ علاوه بر زمینگیری بخشی از ناوگان خود مجبور به تعدیل نیرو شدند؛ بر اساس گزارش بلومبرگ هواپیمایی امارات ۳۰ هزار نفر از نیروی انسانی خود را به دلیل کاهش پرواز‌ها در اثر شیوع کرونا تعدیل می‌کند، همچنین به گفته اکبر الباکر مدیرعامل هواپیمایی قطر ایرویز این شرکت ۲۰ درصد از نیروی انسانی خود را در اثر زیان‌های مالی ناشی از شیوع کرونا کنار خواهد گذاشت.

در اروپا نیز وضع صنعت هوانوردی به همین گونه است؛ به طور مثال شرکت هواپیمایی لوفتهانزا آلمان که بعنوان یکی از بزرگترین ایرلاین‌ها در قاره اروپا شناخته می‌شود در پی دریافت کمک ۹ میلیارد یورویی دولت برای جبران زیان ناشی از شیوع بیماری کرونا است و شرکت هواپیمایی رایان ایر نیز که بعنوان بزرگترین شرکت هواپیمایی اقتصادی در اروپا فعالیت می‌کند، قصد دارد علاوه بر کاهش نیروی انسانی، پرداخت حقوق کارکنان خود را کاهش دهد.

صنعت هوانوردی ایران در دوران کرونا

تاثیر پذیری صنعت هوانوردی ایران از بیماری کرونا از آغاز اسفندماه شروع شد و بر خلاف تمام سال‌های گذشته شرکت‌های هواپیمایی و فرودگاه‌های کشور در آغاز سال جدید؛ نوروزی بسیار خلوت را تجربه کردند.

به گزارش شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در فروردین ماه امسال ۹ هزار و ۹۲۲ پرواز در فرودگاه‌های کشور انجام شده و ۷۹۷ هزار و ۳۰۰ نفر با این پرواز اعزام و پذیرش شدند که این آمار ۷۱ درصد کاهش در تعداد پرواز‌ها و ۸۲ درصد کاهش در تعداد مسافران را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد.

به گفته مقصود اسعدی سامانی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی مجموع خسارات وارده به شرکت‌های هواپیمایی ناشی از شیوع کرونا و لغو سفر‌ها تا ۱۵ فروردین امسال بیش از ۳ هزار میلیارد تومان بوده است.

و اما عجایب صنعت هوانوردی ایران در دوران کرونا

بر اساس گزارش عملکرد فرودگاه‌های کشور در فرودین ماه ۹۹ که توسط شرکت فرودگاه و ناوبری هوایی ایران منتشر شده است، ۱۷ شرکت هواپیمایی در این ماه در فرودگاه کشور عملیات پروازی انجام داده اند.

نکته جالب در این آمار، تعدد شرکت‌های هواپیمایی فعال در کشور است، این در حالی است که تحریم‌های ظالمانه آمریکا موجب شده تا بر خلاف تمام قوانین مصوب بین المللی شرکت‌های هواپیمایی تجاری ایرانی امکان خرید هواپیما از شرکت‌های سازنده و قطعات به صورت مستقیم از تولیدکنندگان را نداشته باشند و به این منظور می‌بایست از راه‌های جایگزین برای تامین نیاز‌های خود استفاده کنند که این امر می‌تواند موجب افزایش هزینه‌ها شود.

با یک نگاه به کشور‌هایی که هیچ کدام از مشکلات تحریمی را ندارند متوجه می‌شویم تعداد شرکت‌های هواپیمایی فعال در این کشور‌ها با کشورمان قابل مقایسه نیست، بطور مثال در کشور هند با جمعیتی بیش از ۱ میلیارد نفر، تنها ۷ شرکت هواپیمایی اصلی (Major Airline) فعال هستند، یا در کشور ترکیه که بعنوان یکی از نقاط شلوغ ترانزیت هوایی در دنیا شناخته می‌شود ۶ شرکت هواپیمایی برنامه ایی فعالیت دارند؛ این عدد برای امارات و قطر نیز که از نقاط پر تردد در دنیا شناخته می‌شوند به ترتیب به ۴ و یک می‌رسد!

اما ماجرا زمانی عجیب می‌شود که با وجود مشکلات مالی ناشی از کرونا، کاهش سفرها، ریزش تعداد مسافران و مشکلات خرید هواپیما و تحریم‌ها؛ به یکباره دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی کشور از احتمال افزایش تعداد ایرلاین‌های ایرانی خبر می‌دهد!

مقصود اسعدی سامانی در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌های داخلی می‌گوید: " یک ایرلاین جدید توانسته موافقت اصولی سازمان هواپیمایی کشوری را اخذ کند، اما هنوز نتوانسته AOC( مجوز فعالیت و بهره برداری) از این سازمان دریافت کند. "

وی یادآور می‌شود صاحب امتیاز این ایرلاین جدید، یکی از مقامات ارشد اسبق سازمان هواپیمایی کشوری است.

به گفته اسعدی سامانی، این ایرلاین هنوز نتوانسته هواپیما وارد کند، ولی در حال خرید و وارد کردن هواپیماست.

حالا سوال بی پاسخ اینجاست که باوجود مشکلات مالی، علت تقاضا برای تاسیس شرکت هواپیمایی جدید چیست و چرا در شرایطی که شرکت‌های هواپیمایی فعال ایرانی برای ادامه حیات خود دست به دامن دولت برای دریافت کمک‌های مالی شده اند؛ یک شرکت جدید در تلاش برای آغاز فعالیت خود است؟

آیا بهتر نیست به جای تاسیس شرکت‌های هواپیمایی که تعداد ناوگان فعال آن‌ها به تعداد انگشتان یک دست نیز نمی‌رسد، این سرمایه‌ها در شرکت‌هایی که زیرساخت‌های لازم برای خدمت رسانی هرچه بهتر به مسافران را دارند تجمیع گردد؟ صد البته که ایجاد رقابت برای رشد کمی و کیفی خدمت رسانی لازم است، اما این سیاست تعدد ایرلاین‌ها تا چه حد در زمینه خدمت رسانی بهتر به مسافران موفق بوده است؟

گفتنی است هیچ آمار دقیقی از میزان سوددهی و زیان شرکت‌های هواپیمایی ایرانی در دسترس نیست و لازم به یاد آوری است که سازمان هواپیمایی کشوری بعنوان نهاد متولی صنعت حمل و نقل هوایی کشور مسئولیت سیاستگذاری و برنامه ریزی و تعیین خط مشی‌های فن، اقتصادی، بازرگانی بین المللی این صنعت را دارد.