از زلزله تهران تا آتشفشان دماوند و مترو

رییس سازمان مدیریت بحران کشور گفت: آمار پنج ماهه سال جاری نشان از وقوع 6300 زلزله دارد که از این تعداد 14 زلزله با قدرت بالای شش ریشتر، حدود 208 زلزله بالای پنج ریشتر و دو مورد زلزله بالای هفت ریشتری خبر می‌دهد که در مقایسه با سال گذشته وقوع زلزله با قدرت بالای هفت ریشتر افزایش یافته است.

حسن قدمی ، در آستانه 20 مهر (12 اکتبر) روز ایمنی در برابر زلزله و بلایای طبیعی ، درباره زلزله احتمالی تهران که در صورت وقوع یکی از بزرگترین حوادث قرن خواهد بود، گفت: همه جای ایران در مقابله با "حوادث طبیعی" که به غلط از آن به "بلایای طبیعی" تعبیر می‌شود، نقاط ضعف و کاستی‌های زیادی دارد.

پیشگیری، مهمترین موضوع مغفول مانده در مقابله با حوادث طبیعی

وی افزود: مهم‌ترین موضوعی که در بحث مقابله با حوادث طبیعی مغفول مانده، پیشگیری است و روی این موضوع اصلی و اساسی کار نکردیم در حالی که تمام توان و نیروی خود را طی 30 سال گذشته در موضوع آمادگی و مقابله سرمایه‌گذاری کردیم.

قدمی تصریح کرد: هیچ قدرت آمادگی و مقابله کشورهایی که خسارت‌ها و تلفات کمتری را در حوادث می‌دهد، به اندازه ایران نبوده بلکه در بحث پیشگیری بسیار پیشرفت کرده و آن را برنامه اصلی خود قرار داده‌اند و نمونه بارز آن کشور ژاپن است که با وجود زلزله‌های 7.5 ریشتری تعداد کشته‌های آن سه تن عنوان می‌شود، دلیل پایین بودن این خسارت مقابله به هنگام حضور نیروهای امدادی و اورژانس و آمبولانس نیست، بلکه در امر پیشگیری بسیار قوی هستند و علت کم بودن خسارت جانی و مالی آن است که زلزله‌هایی با این قدرت چیزی را تخریب نمی‌کند که منجر به خسارت شود.

ایران در بحث پیشگیری بسیار ضعیف است

ساختمان‌هایی که روی کاغذ در برابر زلزله هشت ریشتری مقاومند با پنج ریشتر فرو می‌ریزند

رییس سازمان مدیریت بحران وزارت کشور با بیان اینکه کشور ما در بحث پیشگیری بسیار ضعیف است، گفت: برای پیشگیری در زلزله به شدت به مقاوم‌سازی نیازمندیم و تصمیم و انجام آن نیز باید با نظارت دقیق و قوی دستگاه‌های ذی‌ربط باشد. اگر عنوان می‌شود یک ساختمان در برابر هفت یا هشت ریشتر زلزله مقاوم است، باید اطمینان و یقین برای فرد ایجاد کند؛ در حالی که به یقین می‌گویم بسیاری از ساختمان‌هایی که روی کاغذ در برابر زلزله هشت ریشتری مقاوم هستند با زلزله پنج ریشتری فرو می‌ریزند چرا که نظارت و دقت در ساخت و سازها از سوی دستگاه ذی‌ربط اعمال نشده است.

وی ادامه داد: برای امر پیشگیری نیازمند تغییرات اساسی در شیوه و دستورالعمل‌های نظارتی مهندسان در ساخت و سازها هستیم.

وی تاکید کرد: دستگاه‌های نظارتی باید به معنای واقعی کارآمد و متعهد شوند و چنانچه تخلفاتی انجام می‌شود برخورد با آنها ضروری و الزامی است تا اطمینان واقعی از نظارت‌ها و دقت انجام امور صورت گیرد.

به عنوان رییس سازمان مدیریت بحران از وقوع زلزله پنج ریشتری در تهران وحشت دارم

وجود 72 هزار هکتار بافت فرسوده در کشور و 3300 هکتاردر تهران

رییس سازمان مدیریت بحران اظهار کرد: به عنوان رییس سازمان مدیریت بحران کشور از وقوع یک زلزله پنج ریشتری در تهران وحشت دارم و همیشه دعا می‌کنم که هیچ وقت شاهد وقوع این حادثه در تهران نباشیم. اما به دعا که نمی‌توان اکتفا کرد و باید واقع‌بین بود.

وی با اشاره به وجود 72 هزار هکتار بافت فرسوده در کشور، گفت: از این میزان بافت فرسوده حدود 3300 هکتار مربوط به تهران است و این آمار تنها مربوط به متراکم مناطق قدیمی است و ساختمان‌های نوسازی شده که مشکل عدم نظارت دقیق را دارند نیز به این آمارها افزوده می‌شود.

بسیاری از بیمارستان‌های کشور بیش از 30 سال سن دارند

عدم نظارت بر ساخت و ساز معضل اساسی که شهرها را تهدید می‌کند

قدمی با بیان اینکه وقتی حادثه از یک حد مشخص بگذرد، توان مقابله با آن دیگر وجود ندارد، اظهار کرد: در حال حاضر بسیاری از بیمارستان‌های کشور بیش از 30 سال سن دارند و در زلزله آذربایجان شرقی ناایمن بودن بیمارستان‌ها به وضوح مشخص شد، چرا که بیمارستان دو سال ساخت فرو ریخته بود و یا بیمارستانی که تکمیل شده اما هنوز تجهیز نشده بود حتی برای استقرار و تخت‌های اضطراری قابل استفاده نبود و یا ساختمان فرمانداری که یک ساختمان نوساز شهر بود دچار تخریب شده بود. لذا نگرانی از عدم نظارت بر ساخت و ساز یک معضل اساسی در کشور است که شهرها را تهدید می‌کند.

رییس سازمان مدیریت بحران عنوان کرد: شهروندان باید بدانند ایمنی و استاندارد منازل مسکونی و هر ساختمانی که اقدام به خرید یا نوسازی و احداث آن می‌کنند حق آنهاست و باید در "پایان کار" ساختمان‌ها این مشخصه وجود داشته باشد و عین حال داشتن خانه ایمن باید مطالبه آنها از پیمانکاران باشد و چنانچه حادثه‌ای نیز رخ داد مسئولیت آن باید متوجه افرادی که پایان کار ساختمان را امضا کردند، باشد.

وی یکی از معضلات و مشکلات عدم نظارت دقیق به ساخت و سازها را در جریان گودبرداری‌های غیراصولی در شهرها به ویژه تهران عنوان کرد و افزود: مدت‌هاست که شاهد تکرار این حادثه تلخ هستیم و مورد اخیر آن در شهرک غرب باید هشداری برای دست‌اندرکاران باشد چرا که اگر این حادثه در شب اتفاق می‌افتاد، قطعا حادثه جبران‌ناپذیری رخ می‌داد.

قدمی درباره اینکه برخی از مسئولان عنوان می‌کنند نباید با گفتن مکرر "زلزله احتمالی" تهران و سایر حوادث غیرمترقبه مردم را هراسان و نگران کرد، گفت: با پاک کردن صورت مسئله نمی‌توان بحران را مدیریت کرد بلکه باید واقع‌بین بود و آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی را با سمت و سوی آموزشی فرهنگ‌سازی در دستور کار قرار داد و در این میان نقش رسانه‌های جمعی به ویژه صدا و سیما بسیار حائز اهمیت است.

حدود 90 درصد شهرهای کشور روی گسل زلزله واقع شده است

496 شهرها در مسیر رودخانه قرار دارد

وی تاکید کرد: باید واقعیت‌ها و شرایط را بپذیریم و قبول کنیم که حدود 90 درصد شهرهای کشور روی گسل زلزله واقع شده و تعارف هم با ما ندارد. همچنین حدود 496 شهر از شهرهای کشور در مسیر رودخانه قرار دارند و حدود 315 شهر ایران به علت عوامل طبیعی و اقلیمی در معرض طغیان و سیل قرار دارند که باید مردم در جریان این واقعیت‌ها قرار بگیرند و مسئولین نیز باید بدانند که این خطرات وجود دارد.

وی با طرح این پرسش که چه اتفاقاتی افتاده که بخشی از ایران از خشکسالی و بخشی از سیل و آسیب‌های آن رنج می‌برد؟ پاسخ داد: این امر نشان می‌دهد که جایی از کار مدیریت مشکل دارد، چرا که عدم لایه‌روبی رودخانه‌ها، تعمیر نشدن دهانه پل‌ها و نساختن دیواره‌ها بخشی از کاستی‌های مدیریتی در این بخش است، در حالی که هزینه هر یک از این اقدامات بسیار کمتر از آسیب‌های پس از وقوع حوادث و بازسازی آنهاست.

قدمی گفت: حوادث ناشی از زلزله از عدم مقاوم‌سازی و وقوع سیل از عدم پیشگیری و تعرض به حریم رودخانه‌ها ناشی می‌شود که نمونه بارز آن سیل اخیر مازندران بود و در برخی از شهرها روی دیوار مسیل، دیوار خانه‌ها بنا شده بود و این سئوال مطرح می‌شود که چه کسی مجوز احداث این منازل مسکونی در حریم رودخانه‌ها را صادر کرده است؟

مردم و مسئولان باید بپذیرند که کشور حادثه‌خیزی هستیم

وی با تاکید بر اینکه مردم و مسئولان باید بپذیرند که کشور حادثه‌خیزی هستیم، افزود: به گفته رهبری «حوادث طبیعی بلا نیست بلکه عملکرد غلط ماست که از آن بلا می‌سازد».

گله‌مندی از واگذاری اعتبارات سازمان به معاونت راهبردی ریاست جمهوری در قانون برنامه پنجم

رییس سازمان مدیریت بحران وزارت کشور با گله‌مندی از اینکه در قانون برنامه پنجم توسعه سال 89 اعتبارات از اختیار این سازمان خارج شده و در اختیار معاونت راهبردی ریاست جمهوری قرار گرفته است، گفت: سازمان مدیریت بحران حق دخل و تصرف در اعتبارات خود را ندارند و با اینکه مسئولیت کار با مدیریت بحران است، اما اعتبار در دست معاونت راهبردی است و این مسئله یکی از معضلات و مشکلات مدیریت بحران است و امیدواریم با توجه ویژه وزیر کشور و پیگیری که نمایندگان مجلس شورای اسلامی دارند این قانون اصلاح شود.

تجهیز 15 بیمارستان صحرایی به آخرین امکانات در 9 استان کشور

قدمی درباره آخرین وضعیت تجهیزات بیمارستان‌های صحرایی برای وقوع حوادث احتمالی به ویژه در تهران گفت: سال 90 حدود 100 میلیارد تومان برای خرید تجهیزات اختصاص یافت و حدود 15 بیمارستان صحرایی خریداری شد که در 9 استان معین و تهران دپو شده است.

وی با بیان اینکه این بیمارستان‌ها مجهز به آشپزخانه صحرایی، تصفیه آب و همه امکانات و تجهیزات است، گفت: علیرغم اینکه نام این بیمارستان‌ها صحرایی است اما تمام امکانات به روز پزشکی در آن وجود دارد و همه امکانات یک بیمارستان ثابت در این بیمارستان‌ها تعبیه شده است که در زمان وقوع حوادث قابل بهره‌برداری هستند و در حوادث اخیر همچون زلزله بوشهر و آذربایجان عملکرد قابل قبولی داشتند.

خسارات زلزله بم تقریبا یک هجدهم یکی از مناطق تهران است

رییس سازمان مدیریت بحران وزارت کشور اظهار کرد: تاکنون به جز زلزله بم هیچ حادثه شهری نداشتیم و اگر حادثه شهری رخ دهد وضعیت و توان مقابله متفاوت خواهد بود. چرا که زلزله بم تقریبا یک هجدهم یکی از مناطق تهران است و این کلانشهر دارای 22 منطقه است که حدود 400 برابر است و اگر مشکلات بم را 400 برابر کنیم مشخص است که چه مشکلات و پیامدهای جبران‌ناپذیری را در پی خواهد شد . بنابراین باید در بحث پیشگیری اقدامات و برنامه‌های موثری اتخاذ شود.

قدمی در مورد وضعیت بازار تهران و قرار گرفتن این مرکز اقتصادی کلان‌شهر در بافت فرسوده و همچنین حوادثی همچون آتش‌سوزی که بارها در این مکان رخ داده، گفت: مسئولیت این بخش با دستگاه‌های متولی شهرسازی است. چرا که یکی از معضلات پایتخت بافت‌های فرسوده آن است و شهرداری باید اقدامات لازم را جهت نوسازی و مقاوم‌سازی این بافت‌ها انجام دهد و بازار تهران با توجه به اینکه یک مرکز تجاری و اقتصادی بزرگ و پرجمعیت است و اگر حادثه‌ای در آن رخ دهد نمی‌توان به راحتی جمع کرد.

رایزنی وزارت مسکن و شهرسازی با شهرداری برای جابجایی بازار تهران

قدمی در ادامه بیان کرد: این موضوع در کارگروه لغزشی و زمین لرزه وزارت راه، مسکن و شهرسازی مطرح شده است و مقرر شده اقداماتی در بازار تهران صورت بگیرد اما باید توجه داشت پیامدهای حوادث بافت‌های فرسوده به ویژه تجاری بسیار بیشتر از بافت‌های مسکونی است باید تصمیم جدی در آن اتخاذ شود. البته وزارت مسکن و شهرسازی در حال رایزنی با شهرداری تهران برای جابجایی بازار تهران و نوسازی این بافت‌ است.

نیاز جدی شهرها به مقاوم سازی بافتهای فرسوده

به گفته وی در سالهای اخیر و در دولت نهم و دهم اقدامات خوبی برای مقاوم سازی بافتهای فرسوده صورت گرفته و حدود یک میلیون و 500 هزار بافت روستایی فرسوده نوسازی شد که امیدواریم در دولت یازدهم نیز این روند همچنان ادامه‌دار باشد تا برای زلزله‌های پنج و شش ریشتری نگرانی نداشته باشیم اما در مورد شهرها نیاز جدی به مقاوم سازی بافت‌های فرسوده داریم.

رییس سازمان مدیریت بحران وزارت کشور درباره نقش و جایگاه رسانه‌ها در اطلاع رسانی به ویژه رسانه ملی اظهار کرد: معتقدیم برای فرهنگ سازی مقابله و پیشگری از حوادث زلزله رسانه باید پای کار باشد و محور اصلی این فرهنگسازی نیز باید در رسانه ملی شکل بگیرد چرا که در دسترس همگان قرار دارد و بسیار تاثیر گذار بر همه اقشار و مخاطبان از کودکان تا بزرگسالان است.

وی اضافه کرد: رییس کارگروه اطلاع‌رسانی، صداوسیماست که یکی از 14 کارگروه مدیریت بحران وزارت کشور است، در حالی اگر بخواهیم برنامه‌ای را از طریق این رسانه اطلاع‌رسانی کنیم باید هزینه پرداخت کنیم و نگاه تجاری که صداو سیما بر تبلیغات دارد نباید در تهیه و اطلاع رسانی موضوعات مهم مدریت بحران نیز باشد چرا که مسائل ملی است.

قدمی گفت: با توجه به اینکه رییس سازمان صداوسیما یکی از اعضای شورای عالی مدیریت بحران است، بدنبال تصویب برنامه در شورای عالی مدیریت بحران هستیم تا در این زمینه مساعدت بیشتری با سازمان داشته باشند ، هرچند که اقدامات و برنامه‌های صداوسیما نسبت به گذشته افزایش یافته اما نسبت به نیازی که در حوزه اطلاع رسانی و فرهنگ سازی داریم عقب هستیم .

وقوع 6300 زلزله در پنج ماه نخست امسال

ثبت حدود 208 زلزله بالای پنج و دو زلزله بالای هفت ریشتر در سال جاری

رییس سازمان مدیریت بحران وزارت کشور درباره افزایش یا کاهش وقوع حوادث از جمله زلزله و سیل در سال‌های اخیر، گفت: براساس آمار سال گذشته حدود 14 هزار و 956 زلزله یک تا هفت ریشتری ثبت شده در موسسه ژئوفیزیک داشته‌ایم.

وی اضافه کرد: همچنین در این مدت حدود 196 زلزله با قدرت بیش از پنج ریشتر و حدود شش زلزله بالای شش ریشتر و دو زلزله هفت ریشتری داشتیم که این آمار پنج ماهه سال جاری نشان از وقوع 6300 زلزله دارد و از این تعداد 14 زلزله قدرت بالای شش ریشتری، حدود 208 زلزله بالای پنج ریشتر و دو مورد زلزله بالای هفت ریشتری را نشان می‌دهد که مقایسه آن با سال گذشته نشان می‌دهد وقوع زلزله با قدرت بالای هفت ریشتر در پنج ماهه اول دو مورد بوده و نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.

قدمی درباره میزان تلفات جانی و مالی حوادث زلزله‌های اخیر گفت: یکی از معضلات سازمان مدیریت بحران آمارهای متفاوتی است که در حوادث ارائه می‌شود و آمارهایی که مسئولان شهرستانی و محلی می‌دهند، متفاوت از آمار گروه گزارشگران سازمان مدیریت وزارت کشور است.

وی درباره آخرین اخبار و اطلاعات مربوط به آتشفشان دماوند نیز بیان کرد: کارهای کارشناسی در اینباره صورت گرفته است اما برخی برنامه‌ها در سازمان وجود دارد که سرمایه لازم را برای انجام آن نداریم، ضمن آنکه برنامه‌هایی با اولویت بیشتر در دستور کار قراردارد و عین حال کارشناسان زمین شناسی مورد خاصی را از گزارش نکرده اند.

رییس سازمان مدیریت بحران وزارت کشور گفت: با توجه به پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی کشور حدود پنج روز قبل از وقوع سیل اخطاریه‌های لازم را صادر می‌کنیم و دستگاه‌ها آمادگی لازم را دارند و با این اقدام توانستیم تلفات جانی سیل را کاهش دهیم اما برای زلزله تاکنون علم نتوانسته پیش‌بینی‌های لازم را انجام دهد.

یکی از مشکلات مهم شریان‌های حیاتی شهر در زمان وقوع حوادث است

وی درباره پوسیدگی لوله‌های بنزین در شهر تهران و هشداری که استاندار سابق تهران داده بود ،گفت: شریان‌های حیاتی در زمان وقوع حوادث یکی از مشکلات مهم است که در این زمینه شرکت گاز با تهیه شیرالات قطع کننده خودکار اقدامات خوبی انجام داده است اما در زمینه آب مشکل داریم که خطرات آن کمتر از بنزین نیست و امیدواریم این شریان‌ها با نوسازی دقیق در دستور کار قرار بگیرد که البته در کارگروههای ما بحث شریانهای حیاتی مطرح است و طرحهای خوبی وجود دارد اما محدودیت منابع مالی مواجه هستیم.

قدمی درباره میزان مقاومت متروی تهران در برابر زلزله که مسئولانش این میزان را تا 8 ریشتر اعلام کرده بودند، خاطرنشان کرد: دو مولفه مجهول در زلزله یعنی زمان و مکان مشخص نیست و لذا باید برای همه زمانها و مکانها این آمادگی وجود داشته باشد.

وی ادامه داد: مترو مدعی است که در برابر زلزله 8 ریشتری مقاوم است اما تجربه کشور نشان می‌دهد که باید در عمل این موضوعات تایید شود و شاید روی کاغذ مقاومت مترو 8 ریشتر باشد. هر یک ریشتر در زلزله بسیار خسارت را بسیار متفاوت می‌کند و تفاوت آن در قدرت انفجار آن است و اگر با مواد محترقه میزان انفجار آن مقایسه شود نشان می‌دهد که قدرت انفجار زلزله 6 ریشتری برابر با 6270 تن "TNT "است، اما زمانی که این قدرت به 7 ریشتر می‌رسد قدرت انفجار آن برابر با 199 هزار تن "TNT "می‌شود، لذا قدرت زلزله بسیار متفاوت است.

رییس سازمان مدیریت بحران در خصوص اینکه عنوان شده در زمان بروز حادثه تهران "مسئولیت مدیریت بحران تهران" که شهردار تهران است به وزارت کشور واگذار شود، گفت: بر اساس قانون شورای عالی مدیریت بحران کشور به ریاست ریاست جمهور وجود دارد و اعضای شورا نیز متشکل از 12 نفر از وزرای وزارتخانه‌ها و فرماندهان نظامی و انتظامی، رییس ستاد کل مشترک ارتش و هفت نفر از روسای سازمان‌ها و دستگاه‌هاست و ترکیب 28 نفره از افراد رده‌ بالای نظام را تشکیل می‌دهند و این موضوع اهمیت حادثه‌خیزی کشور را نشان می‌دهد.

وی اضافه کرد: این شورا 14 کارگروه فنی و تخصصی دارد که عامل اجرایی سازمان مدیریت بحران در زمان حوادث هستند. همچنین در کنار این شورا و کارگروه‌های شورای هماهنگی مدیریت بحران نیز فعال است که به ریاست رییس سازمان مدیریت بحران و متشکل از 15 معاونین وزارتخانه‌های مختلف است. وظیفه اصلی سازمان مدیریت بحران ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌هایی است که در حوادث دخیل هستند.

به گفته قدمی، در استان‌ها، استاندار و در شهرستان‌ها فرماندار، رییس شورای هماهنگی مدیریت بحران است و در تهران به دلیل کلان شهر بودن و ویژگی‌های آن شهردار - رییس شورای هماهنگی مدیریت بحران شهر تهران است.

مصوبه جدید برای عضویت شهرداران در شوراهای هماهنگی مدیریت بحران شهرستان‌ها و استان‌ها

وی ادامه داد:در حال حاضر تعداد کلان‌شهرها به حدود 15 مورد رسیده و در قانون سازمان مدیریت بحران برای شهرداری‌ها نقشی دیده نشده بود، لذا در آخرین جلسه شورای عالی سازمان مدیریت بحران مصوب شد که شهرداری‌های شهرها عضو شوراهای هماهنگی مدیریت بحران شهرستان‌ها و استان‌ها باشند که با توجه به پتانسیلی که در شهرداری‌ شهرها به ویژه کلان‌شهرها وجود دارد، می‌توانند خدمات خوبی ارایه کنند.

وی درباره علت نامگذاری عنوان "روز کاهش اثرات بلایای طبیعی" عنوان کرد: سازمان ملل پس از زلزله مکزیک در دهه 90 (12 اکتبر) این روز را به عنوان "روز کاهش اثرات بلایای طبیعی "مطرح کردند و بعد از آن و با توجه به بررسی‌هایی که صورت گرفت، طبق مصوبات مجلس شورای اسلامی هفته کاهش بلایای طبیعی در ایران نامگذاری شد.

به گفته قدمی، با ابلاغ این مصوبه کمیته‌های تخصصی تشکیل شد و پس از زلزله بم و بازدید رهبری، با توجه به کم و کاستی‌هایی که وجود داشت تاکید کردند ساختار مدیریت بحران با توجه به حادثه‌خیزی کشور تقویت شود و پس از مطالعه سازمان‌های مدیریت بحران دنیا قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران پس از تصویب در مجلس در سال 87 به وزارت کشور ابلاغ و در سال 88 نیز آیین‌نامه آن اجرایی شد.

گفت‌وگو از خبرنگار ایسنا لیلا مدنی