علاقه کودکان به تلویزیون را چگونه مدیریت کنیم؟

اینکه تماشای زیاد و بدون ضابطه تلویزیون برای کودکان ضرر دارد را همه می‌دانیم. اما از طرف دیگر کودکان دوست دارند برخی برنامه‌های مختص به خود را تماشا کنند. حتی برای کودکان دوساله هم تماشای برخی تصاویر جذاب و یا موزیکال تلویزیون جذاب است.

اگر کودک ما بیش از اندازه به تلویزیون علاقه دارد، فقط با تماشای آن ساکت می‌شود و ما هم از تلویزیون به عنوان ابزاری برای دقایقی ساکت بودن کودک استفاده می‌کنیم، باید بدانیم که مسیر اشتباهی را برای تربیت خود و فرزندمان در پیش گرفته‌ایم.

چرا تماشای زیاد تلویزیون برای کودکان مناسب نیست؟

توضیح این ماجرا ربط مستقیم به خود تلویزیون دارد. کودکان هر روز در حال یادگیری هستند و برای اثربخش بودن این یادگیری نیاز به برقراری روابط فعالانه و دوطرفه دارند. اما تلویزیون یک رسانه یک طرفه است. یعنی کودک امکان تعامل با آن را ندارد. صرفا بیننده است و پیام‌ها را دریافت می‌کند. پس تماشای بیش از حد این رسانه یک طرفه فرصت زیادی از فرآیند آموزش او در جریان یک روابط دوطرفه را از او می‌گیرد.

بررسی‌ها نشان داده است که کودکانی که زیاد پای برنامه‌های تلویزیون می‌نشینند نسبت به دیگر همسن و سالان خود که در چارچوب مشخصی تلویزیون تماشا می‌کنند خلاقیت و توانایی ذهنی کمتری دارند. حتی کودکان گروه اول ممکن است به عوارضی، چون گوشه‌گیری، انزوا و خجالتی بودن غیرمعمول دچار بشوند.

ممنوعیت تماشای تلویزیون برای کودکان زیر ۲ سال

طبق نظر آکادمی پزشکی اطفال آمریکا و بسیاری دیگر از پژوهش‌ها، تماشای تلویزیون برای کودکان زیر ۲ سال به طور کلی ممنوع است. شاید تصور کنیم که کودک زیر دوسال و طفل نوپا، چون تصوری از محتوای پیام‌های تلویزیون ندارند، اثرگیری هم از تلویزیون نخواهد داشت. درحالی که تحقیقات نشان می‌‍دهد تلویزیون توسعه اولیه مغز کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چون کودک زیر ۲ سال بیشتر از همیشه در طول زندگی خود نیاز به برقراری رابطه با والدین دارد. همچنین مهارت‌های شناختی کودک زیر ۲ سال با ارتباط با والدین تولید و تکمیل می‌شود.

کودکان و تلویزیون؛ فراتر از انتظار ما

میزان درک کودکان از تلویزیون حتی کودکان دوساله بسیار فراتر از انتظار ماست. تحقیقات می‌گوید کودکان دوساله می‌توانند محتوای تکرارشونده و خاص از تلویزیون را تشخیص بدهند و به سمت آن جذب بشوند. حتی کودک یک ساله نیز می‌تواند از پیام تلویزیون الگوبرداری کند. مثلا رفتار یک بازیگر را تقلید کرده و آن را تکرار کند.

به طور کلی اگر محتوای برنامه تلویزیون برای کودک قابل درک نباشد، خیلی زود از تماشای آن دست می‌کشد. پس اگر می‌بینید کودک شما جذب صفحه تلویزیون شده است، صرفا به خاطر جذابیت بصری و موسیقیایی نیست. بلکه کودک به نسبت ذهن خود به دریافتی از محتوای پخش شده رسیده است که قطعا روی ذهن او تاثیر دارد.

تلویزیون روشن و بدون مخاطب

در بعضی خانه‌ها به عنوان یک عادت تلویزیون همیشه روشن است. حتی اگر کسی آن را نگاه نکند. برخی والدین تصور می‌کنند اگر تلویزیون در خارج از محدوده دید کودکان باشد، روشن بودن آن ایرادی ندارد. اما این هم یک اشتباه است.

تلویزیون تاثیر مخرب خود را حتی در فضای پس زمینه هم دارد. خلاصه مطالعه‌ای که توسط گروهی از محققان در مجله American Behavioral Scientist منتشر شده می‌گوید: محدوده تمرکز (مدت زمانی که کودک قادر به تمرکز بر کاری مهم است) در کودکانی که تلویزیون خانه آن‌ها در فضای پس زمینه دائما فعال است، به طرز قابل توجهی پایین‌تر است

بنابراین تا جایی که ممکن است تلویزیون را خاموش کنید. جدای از این با روشن بودن همیشگی تلویزیون در خانه دیگر فعالیت‌های مفید اعضای خانه مثل کتابخوانی و یا صحبت با یکدیگر هم مختل خواهد شد.

تلویزیون و تقویت زبان

برخی از تلویزیون برای تقویت زبان و گسترش واژگان کودک حتی در زمینه آموزش زبان دوم استفاده می‌کنند. تحقیقات می‌گوید تماشای برنامه‌های مناسب تلویزیونی دایره واژگانی کودک را تقویت می‌کند. برنامه مناسب در این بین اهمیت زیادی دارد، چون تماشای برنامه‌های بزرگشال عملا این مزیت را منتفی می‌کند، چون با ناهمگون شدن ساختار ذهنی کودک باعث کاهش قابلیت استفاده از دایره واژگان در کودک می‌شود.