علائم کم‌کاری و پُرکاری تیروئید

مهران زمان زاده گفت:تیروئید غده‌ای با وزن 12 الی 30 گرم با شکلی شبیه سپر یا پروانه در قسمت پایین و جلوی گردن قرارگرفته است و وظیفه اصلی آن تولید هورمون‌هایی برای تنظیم سوخت‌وساز بدن است.

وی ادامه داد: این هورمون‌ها در دوران جنینی و نوزادی نقش حیاتی در رشد، افزایش هوش، تمایز سلولی را بر عهده دارند و در افراد بالغ حفظ تعادل سوخت‌وساز، کارکرد طبیعی سایر غدد بدن و ایفای نقش دیگر هورمون‌ها را میسر می‌کنند.

این متخصص بیماری‌های غدد گفت: گواتر فقط به معنی بزرگی تیرویید است و داشتن یک تیروئید بزرگ لزوماً نشانه اختلال کارکرد آن نیست. همچنین گواتر در خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است. کم‌کاری تیروئید نیز به حالتی گفته می‌شود که میزان تولید هورمون تیروئید، کمتر از مقدار موردنیاز بدن باشد و کمبود ید به‌عنوان شایع‌ترین علت کم‌کاری تیروئید در سراسر جهان شناخته‌شده است.

زمان زاده تصریح کرد: از علائم عمده کم‌کاری تیروئید خستگی و خواب‌آلودگی، خشکی پوست و ریزش مو، احساس سرما و خشونت صدا، اختلال عادت ماهانه، یبوست و افزایش وزن بدون اشتهای زیاد است.

وی افزود: پُرکاری تیروئید به وضعیت افزایش بیش‌ از حد هورمون تیروئید در بدن گفته می‌شود و از علائم آن می‌توان عدم تحمل گرما و تعریق فراوان، تپش قلب و ضعف و خستگی، کاهش وزن علی‌رغم افزایش اشتها، اسهال و تکرار ادرار را نام برد.

وی افزود: در سراسر جهان، به‌طور متوسط از هر چهار هزار نوزاد یک مورد به کم‌کاری مادر زادی تیروئید دچار هستند. امروزه توصیه می‌شود برای تشخیص تیروئید نوزادان، در روز سوم الی پنجم تولد نمونه‌گیری خون از پاشنه پا انجام شود؛ میانگین بروز این بیماری در کشور ما حدود یک مورد در هر هزار تولد زنده است.

وی گفت: برای درمان کم‌کاری تیروئید باید پس از تشخیص بیماری توسط معاینات بالینی و تست‌های آزمایشگاهی، درمان را با دارو آغاز کرد و با انجام آزمایش‌ها به فاصله 2 ماه و سپس هر 6 ماه یا سالانه بهبود کامل بیماری را پیگیری کرد. پیگیری درمان در کودکان، خانم‌های باردار و بیماران قلبی و عروقی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

وی یادآور شد: در بیشتر موارد اثرات بهبود بیماری به آهستگی و اغلب با کاهش ورم بدن ظاهر می‌شود ولی ممکن است حتی تا 4 الی 6 ماه پس از شروع درمان، بهبود چشم‌گیری حاصل نشود.

زمان زاده گفت: از آنجایی‌که کم‌کاری تیروئید مادر ممکن است تکامل عصبی جنین را به‌ویژه در سه‌ماهه اول تحت تأثیر قرار دهد لذا در زنان دارای سابقه کم‌کاری تیروئید یا آن‌هایی که در معرض خطر کم‌کاری تیروئید در طی بارداری هستند باید پیش از حاملگی یا در مراحل اولیه آن، وضعیت هورمون‌های تیروئید توسط پزشک متخصص موردبررسی قرار گیرد.

این متخصص غدد یادآور شد: مصرف قرص لووتیروکسین برای مادران بارداری که قبلاً تحت درمان کم‌کاری تیروئید بوده‌اند به میزان موردنیاز حدود پنجاه‌درصد افزایش‌یافته و پس از زایمان به مقدار قبلی بازگردانده می‌شود و باید برای درمان پرکاری تیروئید طی دوران حاملگی نیز از داروهای ضد تیروئید طبق تجویز پزشک استفاده شود.