بازی‌هایی که جان کودکان را نشانه گرفته است

دکتر تهمینه شاوردی، دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی گفت: اثرات منفی بازی‌های رایانه‌ای به لحاظ ابعادی، به تاثیرات آموزشی، جسمانی، روانی و اجتماعی - فرهنگی تفکیک می‌شوند. متاسفانه اکنون در بعد آموزشی، دانش آموزان با اختصاص اوقات زیادی به بازی‌های رایانه ای، دچار افت تحصیلی می‌شوند.

این دکترای جامعه شناسی افزود: در بعد جسمانی نیز می‌توان به ایجاد اختلال‌های قلبی- عروقی (به دلیل هیجان زیاد در بازی‌های مهیج)، آرتروز گردن و ستون فقرات (به دلیل شیوه نشستن طولانی مدت)، ایجاد مشکلات بینایی، تشدید بیماری صرع در بازیکنان (به دلیل فرکانس بالای نور و صدا که مغز نمی‌تواند خود را با آن هماهنگ سازد)، ایجاد درد‌های مزمن تاندونی، چاقی یا لاغری ناشی از نشستن طولانی مدت و کم تحرکی و در عین حال در برخی امتناع از خوردن غذا به دلیل نگرانی از دست دادن ادامه بازی، تهوع و سرگیجه و افزایش ترشحات غدد اشاره کرد.

وی خاطرنشان کرد: در بعد روانی نیز مشکلاتی از قبیل: اعتیاد به بازی‌های رایانه ای، کاهش عواطف انسانی، افزایش پرخاشگری، خشونت و اضطراب، کسب الگو‌های منفی شخصیتی، کاهش تفکر آگاهانه، دور شدن از واقعیات به وجود می‌آید.

وی ادامه داد: در بعد اجتماعی- فرهنگی نیز می‌توان به مخدوش سازی ارزش‌های دینی و فرهنگی برخی بازی ها، القای ارزش‌های سیاسی، تقویت روحیه نژادپرستی، القای دید تحقیر آمیز نسبت به جنس مونث، انزوا و کاهش تعاملات اجتماعی اشاره کرد.

به گفته وی، این موارد تنها بخشی از اثرات منفی بازی‌های رایانه‌ای است که در عین حال عمده‌ترین آن‌ها را نیز به شمار می‌روند. هزینه‌های بالای این گونه بازی‌ها به خصوص برای خرید برخی از ملزومات یا امتیازات یا اصطلاحات گیف‌ها (استیکر‌های متحرک) نیز وجود دارد که به نوعی خانواده‌ها را نیز درگیر کرده است.

شاوردی اظهارداشت: بازی‌های رایانه‌ای در عین حال تاثیرات مثبتی نیز دارند. از جمله اثرات مثبت آموزشی می‌توان به آموزش درس ها، آموزش‌های دانشگاهی و نظامی، ارایه خدمات مشاوره ای، آشنا سازی با عملکرد برخی از نهاد‌ها و سازمان‌ها و افزایش خلاقیت اشاره کرد. اثرات جسمانی بازی‌های کامپیوتری شامل افزایش مهارت‌های عضلانی، ایجاد هماهنگی بین چشم‌ها و دست هاست.

وی اثرات روانی این بازی‌ها را شامل تخلیه هیجانی، افزایش احساس اعتماد به نفس، افزایش برون گرایی دانست و گفت: در خصوص اثرات درمانی بازی‌های رایانه‌ای می‌توان به ترمیم عضلات تنفسی، کاهش اضطراب کودکان بیمار، کاهش فزون کنشی، کاهش اختلالات تکلمی و کاهش اختلالات حواس و همچنین در حوزه اجتماعی نیز می‌توان به افزایش روابط اجتماعی کودکان اشاره کرد.

این دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی به خطرات بازی‌های آنلاین نسبت به غیر آنلاین اشاره کرد و افزود: ویژگی‌های بازی‌های آنلاین با بازی‌های غیر آنلاین یا به اصطلاح آفلاین متفاوت است، اما به راحتی نمی‌توان این دو را با هم مقایسه کرد. مثلا مهمترین و شاخص‌ترین تفاوت میان این دو بازی بازیکنان هستند.

وی بیان کرد: در بازی‌های آنلاین به دلیل اینکه بازیکنان دیده و شناخته نمی‌شوند، در فضایی انجام می‌شود که کودک الزاما شناخت و اشراف کافی نسبت به همه بازیکنان و همبازی‌ها ندارد و این محیط ممکن است خطرات بالقوه‌ای برای او در پی داشته باشد. گاهی افرادی که وارد بازی می‌شوند بزرگسال هستند و ممکن است با اهداف دیگری همچون سوء استفاده از کودکان با آن‌ها همبازی می‌شوند. حتی به موازات بازی با او در اتاق‌های خصوصی بازی وارد گفتگو می‌شوند.

وی گفت: در بازی‌های آفلاین کودک در فضای بازی آشناتری بازی می‌کند و غالبا همبازی او نرم افزار کامپیوتری است بنابراین خطر کمتری او را تهدید می‌کند.

شاوردی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه آیا این ادعا درست است که بازی‌های رایانه‌ای باعث تنبل شدن ذهن کودکان می‌شود؟ اظهار داشت: به صراحت نمی‌توان گفت: بازی‌های رایانه‌ای باعث تنبل شدن ذهن کودکان می‌شود. بعضی از بازی‌های رایانه‌ای تاثیری مثبت بر ذهن کودکان و فعال کردن آن دارند. مثلا برخی بازی‌های مستلزم تفکر مستقل یا خلاقیت هستند، اما در عین حال بازی‌هایی وجود دارند که بر ذهن او تاثیر منفی دارند. به عنوان مثال برخی از بازی‌ها ناشی از تصویر سازی‌های ذهنی فرد نیست. احساساتی را به صورت مصنوعی به بازیکن منتقل می‌کند اراده بازیکن فعال است، اما به شکلی کاملا محدود. حرکاتی که بازیکن باید انجام دهد تکراری و از پیش تعیین شده است و لذا نیاز به تفکر زیاد نیست و لازم نیست اراده او اعمال شود. در نتیجه تفکر آگاهانه بازیکن کاهش می‌یابد. این نوع بازی‌ها بیشتر نیازمند حرکات جنبشی (نه تفکر آگاهانه یا استدلال برای مرحله بعدی) است.

منبع: سیناپرس