اکالیپتوس؛ ضدعفونی کننده‌ای سنتی

علی فرضی‌نژاد اظهار کرد: اکالیپتوس دارای زیرگونه‌هایی مختلفی است که برخی از گونه‌های آن به اندازه گل‌های تزئینی و برخی دیگر به اندازه درختان بزرگ است.

وی با بیان اینکه اکالیپتوس درختی است مرتفع و زیبا که زادگاه اصلی آن کشور استرالیا است، افزود: ارتفاع آن در استرالیا به حدود 100 متر و در نواحی دیگر به حدود 40 متر می‌رسد. برگ‌ها در درختان جوان به شکل بیضوی یا مدور و در ابتدا به رنگ سبز مایل به آبی و کم‌کم به رنگ سبز مایل به سفید است و در درختان مسن به شکل باریک، دراز، نوک تیز و به رنگ سبز یا سبز مایل به زرد است.

وی افزود: مهم‌ترین ترکیبات شیمیایی این گیاه اسانس آن است که شامل سینول، آلفاپینن، لیمونن، کامفن، میرنتول، پینوکاروون و پاراسایمن است.

این کارشناس گیاهان دارویی در تشریح خواص درمانی اکالیپتوس اضافه کرد: ضدعفونی کننده، خلط آور، محرک موضعی جریان خون، موثر برای درمان تب، افزایش دهنده ترشح آب دهان و شیره معده و روده است. روغن رقیق شده آن معرق و ضد اسپاسم دستگاه تنفسی و دارای خاصیت آنتی بیوتیک و دفع کننده پشه است.

فرضی‌نژاد در خصوص طرز استفاده از این گیاه دارویی عنوان کرد: این گیاه به صورت بخور، استنشاقی و استعمال به صورت روغن رقیق شده، اسانس این درخت در بسیاری از فرآورده‌های غیردارویی مانند شیرینی‌جات، آدامس، صابون و اسپری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه مصرف مقدار زیاد فرداورده‌های خوراکی آن می‌تواند باعث ایجاد اسهال و استفراغ شود، خاطر نشان کرد: اسانس بعضی از گونه‌های حساسیت‌زا بوده و باعث تحریک پوست یا غشای مخاطی می‌شود که در دوران بارداری استفاده خوراکی اسانس ممنوع است.

این کارشناس گیاهان دارویی با بیان اینکه اکالیپتوس در طب سنتی به عنوان گندزدا و ضدعفونی کننده قابل استفاده است، تاکید کرد: بیشترین پراکندگی این گیاه در جهان در استرالیا و در ایران کاشته شده در اغلب نقاط به جز مناطق سردسیری است.

فرضی‌نژاد با بیان اینکه این گیاه از نظر مکان رویش درختی است که اراضی خیلی مرطوب یا با مصرف آب فراوان رشد سریع می‌کند و در نواحی سردسیر مقاومت زیادی ندارد، گفت: نحوه پرورش و تکثیر این درخت از طریق کاشت بذر آن صورت می‌گیرد. ابتدا تخم یا بذر را که خیلی کوچک و ظریف است در جعبه‌هایی که خاک آن نرم و خوب تهیه شده، می‌کارند و پس از اینکه نهال‌های جوان پنج - شش برگ دادند آنها را به گلدان‌های سبدی یا بامبویی منتقل می‌کنند. در مناطق حاره انتقال به محل اصلی در فصل باران و در مناطق معتدل ماه‌های آبان و آذر مناسب است.

وی در پایان تصریح کرد: قطره‌های ضد سرفه، انواع شربت‌ها، مایعات تبخیر کننده، روغن‌های مالیدنی، انواع خمیردندان و مواد شستشوی دهان حاوی روغن اکالیپتوس یا ترکیب اصلی آن یعنی سینئول است.