.svg)
بیماری عجیب «تريكو تيلومانيا» : خودت را کچل نکن!
پارسینه: سال‌هاست كه دلش براي رفتن به يك سالن ورزشي، استخر يا يك مهماني زنانه لك‌زده، اما از نگاههاي پرسشگري كه وراندازش كنند، وحشت دارد؛ كابوسي كه در اوج جواني پژمرده‌اش كرده و روز و شب رهايش نمي‌كند. «تريكو تيلومانيا» كابوس خبيث اوست كه در كودكي سراغش آمده و هنوز هم رهايش نكرده است.
شايد بارها افرادي را ديده باشيد كه مدام با موهاي سر و صورتشان ور مي‌روند و به اصطلاح دستشان دائم به موهايشان است. اگر اين عادت ادامه يابد و به كندن موها از سوي خود شخص منجر شود، پاي بيماري كندن مو به ميان مي‌آيد كه پزشكان آن را به نام يوناني‌اش«تريكوتيلومانيا» به معني «ديوانگي كندن مو» مي‌خوانند.
دكتر سيدعليرضا سيف‌الاسلامي، متخصص اعصاب و روان در گفت‌وگو با جام‌جم مي‌گويد: برخي تحقيقات نشان مي‌دهد اين بيماري ريشه بيولوژيك دارد و تا حدودي به جهش يك ژن مربوط مي‌شود، اما مي‌توان گفت همه محققان با يكديگر اتفاق نظر دارند افرادي كه نشانه‌هايي از افسردگي، اضطراب و اختلال وسواس را با خود دارند، بيشتر مستعد گرفتار شدن از سوي اين بيماري هستند.
كساني كه در دام اين بيماري گرفتار مي‌شوند
دكتر سيف‌الاسلامي در ارتباط با اختلال وسواسي كندن مو مي‌گويد: ماجرا ممكن است از همان آغاز كودكي شروع شود يا در دوره نوجواني اولين علائم بروز كند، اما افراد بيست سي ساله بيشتر در معرض ابتلا قرار دارند. البته زنان طعمه اصلي بيماري كندن مو هستند، اما برخي پژوهشگران دريافته‌اند كه مردان به علت مراجعه‌نكردن جهت درمان در مطالعات و آمار حضور ندارند.
چراغ‌هاي هشدار كي روشن مي‌شود؟
عادت كندن مو به طور تدريجي و ناخودآگاه شروع مي‌شود و گاه در مرحله كوتاهي از عمر بروز مي‌كند و ادامه نمي‌يابد، اما گاهي سال‌ها طول مي‌كشد و به يك بيماري مزمن تبديل مي‌شود.
متخصصان مي‌گويند استرس‌هاي رواني در شروع اين بيماري نقش بسزايي دارد و از همه بيشتر افسردگي و اضطراب مهم‌ترين بازيگردانان اين تراژدي هستند. بيماران مبتلا ممكن است رفتارهاي متفاوتي در نوع كندن مو بروز دهند، اما بيشتر آنها حلقه مويي را دور انگشت خود مي‌پيچند و بعد آن را مي‌كشند و مي‌كنند و معمولا در دهانشان مي‌گذارند. مكان كندن مو نيز متفاوت است. دكتر سيف‌الاسلامي مي‌گويد: اغلب افراد مبتلا به تريكو تيلومانيا موي سر خود را مي‌كنند و بعضي نيز به ترتيب سراغ ابرو، مژه، موي صورت و بعد جاهاي ديگر بدن مي‌روند.
وي احساس فرد را قبل از كندن مو اين‌گونه تعريف مي‌كند: فرد قبل از كندن مويش احساس تنش و اجبار فزاينده دارد و بعد از آن احساس رضايت و تسكين موقت مي‌كند، اما پس از مدت كوتاهي اين چرخه تكرار مي‌شود.
در برخي افراد شدت اين عمل كم بوده و اختلالي در زندگي فرد ايجاد نمي‌كند، ولي گاهي ممكن است عمر فرد را تلف كند و در همه جوانب زندگي‌اش اختلال ايجاد كند.
چگونه از دام بگريزيم؟
از قديم گفته‌اند پيشگيري بهتر از درمان است، اما مجال ندادن به اين بيماري در گروي احساس مسئوليت و هوشياري والدين، اولياي مدرسه و دوستان نزديك است. متأسفانه چون اين افراد اغلب عادت خود را پنهان مي‌كنند و كندن مو در خفا، تنهايي يا در بستر هنگامي كه فرد هنوز به خواب نرفته رخ مي‌دهد، والدين يا نزديكان بندرت اين رفتار را مي‌بينند، اما در صورت مشاهده هرگونه رفتار مشابه به آنها توصيه مي‌شود اين مشكل را قبول كنند و پشتيبان فرد باشند و نقش قضاوت‌كننده يا تنبيه‌كننده نداشته باشند.
والدين بايد بدانند كه اگر قبل از شش سالگي اقدام تخصصي مناسب براي مبارزه با اين بيماري انجام شود، درمان موفقيت‌آميزتر است، اما اگر علائم بعد از سيزده سالگي نيز ادامه يابد، احتمال مزمن شدن بيماري بيشتر و درمان طولاني‌تر خواهد بود.
گاهي ممكن است دانش‌آموزان در زمان‌هاي غيرفعال كلاس درس يا در زنگ‌هاي تفريح مدرسه به كندن مو مشغول شوند كه اولياي مدرسه مي‌توانند با اطلاع به والدين، آنان را هوشيار كنند. طي دهه گذشته تحقيقات بسيار وسيعي براي درمان اين اختلال انجام شده، ولي تاكنون پژوهشگران نتوانسته‌اند نسخه‌اي بنويسند كه علاج تمامي مبتلايان در اين زمينه باشد.
دكتر سيف‌الاسلامي درمان دارويي، روان‌درماني و رفتاردرماني را همسو با يكديگر موثر مي‌داند و تاكيد مي‌كند: درمان براي كساني كه با انگيزه، ميل و رغبت پيشقدم مي‌شوند بسيار آسان‌تر و زماني كوتاه‌تر دارد، اما بسياري از افراد كه با اجبار اطرافيان به پزشك مراجعه مي‌كنند، به دليل نااميدي، خجالت‌زدگي و عصبانيت از ادامه درمان خودداري مي‌كنند. بسياري از بيماران از نظر روان‌شناسي وضع پايدار و ثابتي دارند و فقط نيازمند اين هستند كه مشكلشان از سوي يك پزشك يا والدين مورد بحث قرار گيرد؛ اما در مواردي كه افراد مبتلا تمايلي براي مراجعه به پزشك ندارند، شايد بتوانند با فراگرفتن و انجام تكنيك‌هاي خاص سايه اين بيماري را از سرشان كم كنند.
اين روانپزشك تاكيد مي‌كند: اولين مرحله درمان چنين بيماراني، آموزش آگاهي نام دارد. در اين سطح فرد بايد بلافاصله پس از اين‌كه موهاي خود را مي‌كند، تاريخ، ساعت، موقعيت، احساس و مدت زمان آن را يادداشت كند و دستانش را كه در مقابل كندن مو بيرحم شده است بيشتر كنترل كند.
در مرحله بعد بيمار بايد وقتي ميل كندن مو سراغش مي‌آيد بلافاصله خود را به فعاليت ديگري مشغول كند و از نظر جسمي در موقعيتي قرار گيرد كه او را از انجام اين عمل بازدارد. سپس مرحله آراميدگي آغاز مي‌شود كه طي آن فرد با دويدن و شل‌سازي عضلات به صورت جدا و با هم تنفس‌هاي عميق به مدت ده دقيقه در هر روز، مي‌تواند از استرس خود بكاهد. تقويت و تحكيم رفتار جديد چهارمين مرحله از اين تكنيك است. در اين تمرين بايد دانست شرط ادامه عادت‌هاي جديد اين است كه بيمار از سوي خود، خانواده يا دوستان تقويت شود و در نهايت، مقاومت در برابر ميل به كندن مو را در موقعيت‌هاي مختلف فرابگيرد.
بنفشه رضايي / جام‌جم
ارسال نظر