اعتراضات ترکیه و بن‌بست بزرگ رجب طیب اردوغان

به گزارش پارسینه؛ بیراه نیست اگر بگوییم ترکیه یکی از ملتهب‌ترین دوران تاریخ سیاسی خود را سپری می کند. در این راستا، در ساعات اخیر شهرهای مختلف ترکیه به ویژه استانبول، صحنه برگزازی اعتراضات گسترده علیه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور این کشور بوده است.

به تازگی، اکرم امام اوغلو از سیاستمداران برجسته ترکیه و عضو حزب جمهوریخواه خلق این کشور که شهردار استانبول نیز بوده و بسیاری معتقدند وی رقیب اصلی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری آتی ترکیه است، توسط نیروهای امنیتی این کشور و البته به حکم دستگاه قضایی ترکیه بازداشت شده است(اتهام وی نیز ارتباط با گروه های تروریستی و برخی جرائم مالی عنوان شده است). عجیب اینکه یک روز قبل از بازداشت وی، دانشگاه استانبول در حرکتی جنجالی مدرک تحصیلی امام اوغلو را هم باطل اعلام کرده است.

اقداماتی که به زعم منتقدان اردوغان همه و همه از سوی رئیس جمهور فعلی ترکیه سازماندهی شده اند و هدف اصلی آن ها حذف امام اوغلو و محروم کردن وی از حضور در انتخابات ریاست جمهوری آتی ترکیه است. پیش از این نیز امام اوغلو با تلاش های مشابهی رو به رو شده با این حال، وجه ممیزه وی در قیاس با دیگران منتقدان اردوغان این است که وی تاکنون توانسته سه مرتبه اردوغان و حزب متبوعش یعنی عدالت و توسعه را در قالب انتخابات محلی ترکیه شکست دهد. البته که جدیدترین نظرسنجی ها در ترکیه نیز حاکی از این هستند که محبوبیت امام اوغلو از اردوغان در این کشور سبقت گرفته است.

حال حامیان امام اوغلو به خیابان های شهرهای مختلف ترکیه ریخته اند و خواستار آزادی فوری وی و حضورش در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه هستند. مساله ای که به یک بحران تمام عیار برای دولت اردوغان تبدیل شده است. از این رو، در تحلیل تحولات جاری در ترکیه توجه به دو نکته ضروری به نظر می رسد.

اول اینکه اردوغان در طی سال های گذشته همواره نشان داده که برای ماندن در قدرت، از اتخاذ رویکردهای ماکیاولیستی و حتی منافقانه دریغ نمی کند و با تغییر جهت های مختلف و یا در پیش گرفتن اقدامات بعضا متناقض با مواضع اعلامی اش، به دنبال تامین اهداف و منافعش است.

با این حال، وی در شرایط فعلی دیگر قادر به ادامه دادن به این روش نیست زیرا جامعه ترکیه، طیف منتقدان وی و البته رسانه های ترکیه ای، همگی از تاکتیک ها و راهبردهای اردوغان در این حوزه مطلع شده اند و به بیان ساده‌تر، حنای اردوغان دیگر پیش افکار عمومی و طیف منتقدانش رنگی ندارد. از این رو، آن چهره اقتدارگرایانه اردوغان واضح‌تر از هر زمان دیگری پیش چشم جهانیان و مخصوصا مردم ترکیه قرار گرفته است. موضوعی که بحران های جدی را برای رئیس جمهور ترکیه ایجاد کرده است.

نکته دوم اینکه به نظر می رسد حضور دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در قدرت که خود نمودی عینی از سیاست های پوپولیستی و فریبکارانه در عرصه بین المللی است هم در تحولات ای ترکیه بی‌تاثیر نبوده است. در حقیقت، اردوغان نیز از منظر فکری و سیاسی به همان طیفی تعلق دارد که افرادی نظیر ترامپ هم در آن قرار دارند. با این حال، صِرف بازگشت ترامپ به کاخ سفید، تا حد زیادی افرادی نظیر اردوغان را در پیشبرد دستورکارهای مطلوب خود به ضرر قواعد دموکراتیک، جسورتر کرده است.

مساله ای که مورد اشاره شماری از تحلیلگران و صاحب نظران ترکیه ای و بین المللی نیز بوده است. با این همه، آنچه واضح است این نکته می باشد که اردوغان با رویه فعلی قادر به ادامه فعالیت نیست و قطعا در ادامه با چالش‌های جدی رو به رو خواهد شد. از یاد نبریم که وی به دلیل سیاست های داخلی و منطقه ای خود در طی سال های گذشته، اکنون منزوی‌تر از هر زمان دیگری است و دیگر کارت های حمایتی که بعضا از سوی برخی کشورهای منطقه دریافت می کرد را نیز در دسترس ندارد.